Jan in 't Veld

Jan in 't Veld (16 december 1925 - Leiden, 27 januari 2005) was een Nederlands vliegtuigbouwkundige en hoogleraar industriële organisatie bij de afdeling Werktuigbouw aan de Technische Universiteit Delft. Hij was in Nederland een van de pioniers op het gebied van de toepassing van systeemtheorie in de bedrijfskunde en management.

Loopbaan

Jan is een zoon van de Joris in 't Veld, voormalige minister en één van de grondleggers van de bestuurswetenschappen in Nederland. Jan studeerde vanaf 1945 vliegtuigbouwkunde aan de Technische Hogeschool Delft, tegenwoordig de Technische Universiteit Delft, waar hij in mei 1951 afstudeerde op Sterkteberekeningen.

In 1950 is hij in dienst getreden bij Fokker. Hier werkte hij o.a. als productieleider aan de Fokker F-27. Vanaf 1963 was hij bedrijfsdirecteur van o.a. de productielijn van de F28. Van 1968 tot 1993 was hij hoogleraar Industriële Organisatie aan de faculteit Werktuigbouwkunde en de faculteit Lucht- en Ruimtevaarttechniek aan de TU Delft. In deze tijd heeft hij samen met professor Pierre Malotaux een eigen systeemkundige benadering ontwikkeld voor organisatieproblemen, die wel de Delftse school of Delftse School voor Bedrijfskunde genoemd wordt. Jan in 't Veld is opgevolgd door Henk Bikker, en in het nieuwe millennium heeft Hans Veeke het afstudeerprogramma vervolgd met meer focus op logistiek.

Daarnaast heeft hij verschillende commissariaten bekleed, o.a. bij Oldelft (tegenwoordig Thales Optronics), Ferro Holland, en Gouda Vuurvast. Van 1976 tot 1992 was hij tevens burgercurator van de KMA te Breda, en van 1993 tot 2000 was hij programmaleider van de TSM Business School. In 1990 ontving hij de Conrad's Premie van het KIVI NIRIA, voor z'n bijdragen aan het inzichtelijk maken van de technische wetenschappen en de toepassing daarvan. In 2003 ontving hij BAAA Award van KIvI NIRIA Afd. Bedrijfskunde en in 2004 door werd hij door deze vakafdeling benoemd tot Lid van Verdienste.

Jan in 't Veld was getrouwd met de sociologe Mw. Prof.dr. H.M. in 't Veld-Langeveld (1926-2004) emeritus hoogleraar Emancipatievraagstukken aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij was verder zijn leven lang een fervent fotograaf van Nederlandse molens.

Bekende oud-studenten zijn de topfunctionarissen Jeroen van der Veer van Shell, Gertjan Kroon het GVB in Amsterdam, Jan Zaaijer voormalig van Fokker en BBA (openbaar vervoer), en Bernard Dijkhuizen van Ziggo. Ook Jan Bots, hoogleraar aan Nyenrode Business Universiteit, Klaas Smit, voormalig hoogleraar Onderhoudskunde aan de TU Delft, de uitvinder van de venturi windturbine Rikus van der Klippe, management auteur Hessel Visser en wetenschappelijk medewerker L.J.(Hans) Lekkerkerk behoren tot zijn oud-studenten.

Werk

In 't Veld heeft vooral met boek Analyse van Organisatieproblemen in Nederland bekendheid gegeven aan de toepassing van systeemtheorie in de bedrijfskunde en management. Dit werk is oa. uitgewerkt in de sociotechniek van Ulbo de Sitter.

Systeemdenken en systeemkunde

"De manager denkt al eeuwen in processen en in systemen al noemde hij ze anders", stelde In 't Veld (1985) De systeemkunde en systeembenadering hebben een denkkader geschapen, waardoor men systematischer en bewuster gaat werken. Dit moet men, aldus In 't Veld, vooral zien als een denkkader voor eigen gebruik. Het overdragen van eigen bevindingen kan even goed zonder het systeemjargon. Het systeemdenken is ook geen middel tegen alle kwalen. Het biedt één bepaalde "systematische wijze van denken over problemen, geeft een beter inzicht en doorzicht, en is een stuk gereedschap dat kan leiden tot een hoger abstractieniveau van beschouwen ten aanzien van concrete situaties... Discussies met andere dan de eigen vakdiscipline worden duidelijker. Multidisciplinair werken wordt beter mogelijk."

Werkelijk interdisciplinair werken tijdens het onderzoek, beheersen we volgens In 't Veld nog nauwelijks. De systeemkunde tracht hierbij hulp te bieden. "Deze hulp bestaat vooralsnog vooral uit een meer algemene taal, met scherp gedefinieerde begrippen, een soort wetenschappelijk esperanto. Kruisbestuiving en beter onderling begrip tussen beoefenaren van volkomen verschillende discplines wordt daarmee mogelijk. Men moet daartoe zijn eigen vakjargon leren omzetten in die meer algemene taal. Daarnaast en daardoor wordt het ook mogelijk om te bestuderen of een vinding in de ene vakdiscipline mogelijk ook bruikbaar is of kan helpen om op nieuwe ideeën te komen in een andere vakdiscpline.".

Analyse van organisatieproblemen

In dit werk heeft hij een onderscheid gemaakt in de verschillende systeembegrippen, die hij ieder strak heeft gedefinieerd. Zo definieert In 't Veld een proces als "een serie transformaties tijdens de doorvoer, als gevolg waarvan het ingevoerde element verandert in plaats, stand, vorm, afmeting, functie, eigenschap of enig ander kenmerk."

Organisatiestructurering

In 't Veld heeft een fundamentele visie ontwikkeld op de organisatiestructuur en processen als parallellisatie en specialisatie. Om het werk in een organisatie te kunnen structureren dient men dit werk te "verbijzonderen". Hieronder verstaat In 't Veld het "samenvoegen van de vanuit een bepaald gezichtspunt gelijksoortige of verwante functies, taken of handelingen". Bij de groepering van activiteiten kan men dit ordenen:

• naar taak of functie
• naar product of dienst

Een ordening naar taak of functie noemt In 't Veld een "functionele" ordening. En een ordening naar product of dienst een "productgerichte" ordening.

Publicaties

In 't Veld schreef verschillende boeken, artikelen en rapporten. Een overzicht:

• 1965, Systeemanalyse : F-104G vliegbedrijf, ism P.C. Muller, Fokker monografie 2, 43 blz.
• 1967, Lijnproductie; theorie beleid gevolgen, ism P.H.M.G Janssen. Fokker monografie 6, 24 blz.
• 1969. Trio-logie: Variaties over een thema uit de bedrijfsleer. Met Pierre Malotaux en Henk Lombaers.
• 1971, Bedrijfsinformatie; wie moet welke gegevens, waarom, wanneer en op welke wijze weten. TED, wetenschappelijke bijlage, no. 1. 15 blz.
• 1975, Analyse van organisatieproblemen:een toepassing van denken in systemen en processen, Amsterdam: Agon Elsevier ISBN 90-10-10564-4
• 1976, Arbeidsplaats en organisatie : verslag van inleiding en discussie gehouden op 16 November 1976, Den Haag: Ministerie van Binnenlandse Zaken.
• 1981, Organisatiestructuur en arbeidsplaats : de organisatie van mensen en middelen : theorie en praktijk, Amsterdam : Elsevier ISBN 90-10-05666-X
• 1986, Manager en informatie: informatiesystemen met of zonder computer, Amsterdam : Elsevier, ISBN 90-10-05809-3
• 1993, Bedrijfskunde in zwart/wit, Technische Universiteit Delft, Faculteit der Werktuigbouwkunde en Maritieme Techniek, Afscheidsrede Technische Universiteit Delft.
• 2007, Analyse van bedrijfsprocessen : een toepassing van denken in systemen, bewerking door Marylse in 't Veld en Bé Slatius. Groningen : Wolters-Noordhoff. ISBN 978-90-01-05084-9

Externe links

• Koninklijke bibliotheek - KB catalogus over Jan 't Veld
• (en) Introductie over Delftse School voor Bedrijfskunde door Wouter ten Haaf, Henk Bikker en Johan Adriaanse, 2002.

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Jan in 't Veld op Wikimedia Commons.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: