Vlaamse Kruis

Het Vlaamse Kruis is een Vlaamse hulpverleningsorganisatie en vzw die op 20 oktober 1927 werd opgericht als tegenhanger van het Belgische Rode Kruis, een toen overwegend Franstalige organisatie.

Geschiedenis

De Eerste Wereldoorlog had de nood aan medische verzorging aangetoond, samen met het verlangen naar het Nederlands als communicatiemiddel. Het Vlaamse Kruis vzw werd opgericht om hieraan tegemoet te komen.

Prof. dr. Frans Daels en dr. Antoine Depage hadden al eerder de idee gehad om een Vlaamse vereniging, actief in de gezondheidszorg, op te richten. Bij de oprichting werd dr. Jan Laureys eerste voorzitter. Emiel Ilegems werd secretaris en Leo Augusteyns penningmeester. Kort na de oprichting verscheen het tijdschrift Het Vlaamsche Kruis.

In 1929 verscheen het handboek van dr. Laureys over eerste hulp bij ongevallen (EHBO). Naast cursussen voor EHBO werden ook lessen gegeven in volkshygiëne.

Op de vooravond van de Tweede Wereldoorlog telde de vereniging een honderdtal afdelingen en genoot waardering en subsidies van gemeenten en provincies. Het algemeen secretariaat was gevestigd in Antwerpen en naast een bibliothecaris waren er enkele bedienden in dienst. Men telde meer dan 5.000 leden, verenigd in 21 afdelingen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hulp geboden aan de burgerbevolking zowel tijdens de meidagen van 1940 als tijdens de bombardementen van de geallieerden en bij de V1-beschietingen van de Duitsers.

Tijdens de bezetting voerde de organisatie een neutrale koers en was aanwezig bij allerhande activiteiten, ook binnen de collaboratie, zoals bij manifestaties van de SS of van het VNV. Ze was actief bij de terugkeer van krijgsgevangenen en in de comités van Winterhulp. In 1941 trad ze toe tot de Nieuwe Ordestructuur Volk en Wetenschap. Anderzijds kwam ze in aanvaring met het VNV, omdat ze zich niet verder politiek wilde engageren.

Na de Bevrijding werd het Vlaamse Kruis voorwerp van gerechtelijke onderzoeken maar werd niet vervolgd wegens collaboratie. Wel werden in de meeste afdelingen bestuursleden verwikkeld in de repressie, vanwege hun persoonlijk engagement. Vlaamsvoelenden werden afgeschrikt door het woord 'Vlaamse'. Het ledenaantal slonk en het aantal bedienden moest verminderd worden. Een aantal afdelingen hield stand, vooral in het Antwerpse waar men meer betere herinneringen had omdat hier het Vlaamse Kruis meer op de voorgrond stond.

In 1948 begon in Antwerpen een ambulancedienst voor ziekenvervoer tegen sociale prijzen en werden de EHBO-diensten hervat. In 1982 werd de EHBO-commissie terug opgestart. Een nieuw leerboek van eerstehulpdiensten zag het daglicht. Voor de praktische oefeningen van de cursisten werd een dienst opgericht: VENUS (Vereniging voor Enscenering, Nabootsing en Uitbeelding van Slachtoffers). De vereniging bleef zijn Vlaamse identiteit onderstrepen door aanwezig te zijn op de IJzerbedevaarten, de Vlaams Nationale Zangfeesten, de Marsen op Brussel, de amnestiebetogingen en andere politieke betogingen in de jaren zeventig en tachtig.

Einde jaren zeventig kreeg Het Vlaamse Kruis van de Vlaamse Gemeenschap zijn eerste subsidie in het kader van VIG (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie). In 1998 telde het 4.700 leden, gegroepeerd in 38 afdelingen. In 2000 bekwam Het Vlaamse Kruis een erkenning als vereniging in het sociocultureel volwassenenwerk. Dit gaf extra mogelijkheden voor de organisatie. Zowel de nationale als de provinciale en lokale structuren werden verstevigd, de vereniging kreeg een eigen uniformiteit en uitstraling. Het aanbod aan kaderopleidingen werd gevoelig uitgebreid. Via eigen publicaties van cursussen en een tijdschrift was de vereniging telkens mee met hun eigen ontwikkelingen op het vlak van eerstehulpverlening.

Vanaf april 2014 werd Het Vlaamse Kruis ook actief in Duitstalig België met afdeling Eifel.

Structuur

Bestuur

Tijdspanne	Voorzitter
1927 - 1930	Jan Laureys
1931 - 1944	Arthur Van Huffelen
1945 - 1970	Werner Van Huffelen
1970 - 1975	Georges Stalpaert
1975 - 1989	José Daels
1989 - ?	Jos Speybrouck
? - ?	Alfons Uytterhoeven
? - ?	Koen Monsieurs
? - 2016	Gilbert Martein
2016 - heden	Gunther Groenen

Doel en missie

De voornaamste reden voor het oprichten van de vereniging was de grote nood aan medische verzorging tijdens het interbellum en de wens om hulpverlening met het Nederlands als voertaal te kunnen aanbieden. Dit ongeacht het geloof, herkomst of politieke overtuiging van de deelnemers.

Werking

De hoofdzetel van Het Vlaamse Kruis bevindt zich sinds 2008 in Mechelen. Alle leden van Het Vlaamse Kruis zetten zich belangeloos in. De organisatie is erkend en gesubsidieerd door de Vlaamse Overheid. De vereniging stelt meer dan 30 personen tewerk in zowel vrijwilligerswerking, opleidingen als ziekenvervoer.

De hulpverleningsorganisatie werkt bij rampen en verzorgt de EHBO-permanentie van enkele evenementen in Vlaanderen. Daarnaast is de vereniging ook erkend als een vormingsinstelling voor eerste hulp. EHBO-opleidingen van korte en lange duur worden georganiseerd binnen de afdelingen. Een uitleendienst voor medisch materiaal en het verzorgen van ziekenvervoer behoren tot de activiteiten van Het Vlaamse Kruis.

Professionalisering

Begin 2018 heeft Het Vlaamse Kruis Pascal Plovie aangesteld als tijdelijke CEO, om Het Vlaamse Kruis te helpen in hun doelstelling professionalisering, dit project is gekend als HVK 2.0.

Literatuur

• J. DE COMBE, Het Vlaamsche Kruis. Zijn doel en streven. Propagandabrochure.
• Frank SEBERECHTS, Niets dan het welzijn van ons volk. Het Vlaamse Kruis 1927-1957, 1997.
• Frank SEBERECHTS, Het Vlaamse Kruis, in: Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Lannoo, Tielt, 1998.

Externe link

• Officiële website

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties http://www.hetvlaamsekruis.eu/onze_vereniging/algemeen/Brochure_geschiedenis_HVK.pdf Historiek: De andere kruisvereniging - sinds 1927; Het Vlaams Kruis;