Oudejaarsconference

Bestand:Oudejaars 2016 VEILIG door Dolf Jansen.webm

Oudejaarsconference van cabaretier Dolf Jansen in 2016

De oudejaarsconference is een cabaretvoorstelling die speciaal wordt gegeven op oudejaarsavond als afsluiting van het jaar. Het is uitgegroeid tot een typisch Nederlandse traditie, die sinds 1993 in Vlaanderen navolging heeft gekregen in de persoon van de Vlaamse cabaretier Geert Hoste (zijn eindejaarsconference wordt op nieuwjaarsdag uitgezonden).

De conference wordt gegeven door één of meer cabaretiers. Wie dit is of zijn, wordt elk jaar op of na Nieuwjaarsdag bekendgemaakt. Van tevoren kan men in het theater vaak de proefvoorstellingen al bijwonen. Enkele afgeleiden van dit type conference zijn de nieuwjaarsconference, de sinterklaasconference, de millenniumconference en de oudejaars-stand-up.

Nederland

Geschiedenis

Op 3 januari 1638 werd, ter gelegenheid van de opening van de eerste stenen schouwburg van Amsterdam, het stuk Gijsbrecht van Aemstel opgevoerd. In 1707 werd "de Gijsbrecht" voor het eerst gevolgd door De bruiloft van Kloris en Roosje als onderdeel van een avondvullende voorstelling. Om het publiek niet al te droevig gestemd huiswaarts te laten keren na een treurspel was het de gewoonte om als afsluiter een opgewekt nastuk te laten volgen. Vast onderdeel van De bruiloft van Kloris en Roosje was de nieuwjaarswens, uitgesproken door de ouders van de bruidegom (Thomasvaer en Pieternel). Vooraleer het publiek, het gemeentebestuur en de directie van de schouwburg een gelukkig nieuwjaar te wensen werd eerst teruggeblikt op het afgelopen jaar. De combinatie Gijsbrecht van Aemstel/De bruiloft van Kloris en Roosje hield stand tot 1968. Die luchtige terugblik op gebeurtenissen uit het afgelopen jaar kreeg in 1954 een heel nieuwe vorm toen de VARA Wim Kan vroeg om op de radio het jaar uit te luiden met een terugblik op de politieke verwikkelingen.

Wim Kan

"Om samen het kleinkunstjaar uit te leiden, luisteren we vanavond naar Wim Kan die het uur zal vullen met eigen liedjes en conferences", kondigt de presentator op 31 december 1954 aan. De eerste oudejaarsavondconference, 'Nou je weet wa'k bedoel', werd door de VARA uitgezonden om 21 uur op de radio. De conference werd op 25 en 26 december opgenomen in de kleine zaal van het Concertgebouw in Amsterdam. Wim Kan koos de opname van 25 december voor de uitzending.

Het is opvallend, dat Kan juist de politieke zuil waar de VARA toen nog heel duidelijk voor stond en welker gedachtegoed zij uitdroeg, de politieke partij PvdA, op de hak nam in deze oudejaarsconference. In 1956 volgde zijn tweede. Kan kreeg opnieuw hoge luistercijfers en besloot er daarom mee verder te gaan. Zo werd een traditie geboren.

Seth Gaaikema

Toen in 1969 de conference "Heer, Ik Kom Hier Om Te Twijfelen" van Seth Gaaikema op de televisie werd gebracht, als eerste conference, gebeurde dit op oudejaarsavond. Twee jaar later volgde van Seth Gaaikema een echte oudejaarsconference op de televisie. In 1973 besloot Wim Kan ook een oudejaarsconference op de televisie te doen. Dit was meteen groot succes, de conference had een kijkdichtheid van 73,9%. Kan besloot dan om de drie jaar er een te houden.

1977-1985

Op de radio werd de serie van Wim Kan onderbroken door Neerlands Hoop (Freek de Jonge en Bram Vermeulen) samen met Jan de Hont. Zij hielden in 1977 in het radioprogramma In de Rooie Haan een oudejaarsconference. In 1981 zou Wim Kan opnieuw een oudejaarsconference, een jubileumprogramma, maken, maar er ontstond wrevel tussen hem en de VARA nadat diverse teksten uit de conference waren uitgelekt. De KRO bood uitkomst en gaf Wim Kan een optreden in het televisieprogramma van Aad van den Heuvel, de Alles is Anders show op oudejaarsavond. Dit optreden draaide uit op een, 45 minuten durende, oudejaarsconference.

In 1982 volgde de laatste oudejaarsconference van Wim Kan, de stok werd letterlijk en figuurlijk overgenomen door Freek de Jonge. De IKON zond de oudejaarsconference van Freek de Jonge op het andere net uit en tijdens de afsluiting van Wim Kan gaf hij virtueel het stokje aan Freek de Jonge door, die het in zijn conference aannam. Het idee om een echt stokje te gebruiken kwam van Wim Kan zelf.

In 1985 besloot Seth Gaaikema opnieuw ook een oudejaarsconference te houden. Hiermee ging hij in concurrentie met Freek de Jonge, die daarop meestal volgde met een nieuwjaarsconference.

1986-1999

In 1986 had Gaaikema geen concurrentie van Freek de Jonge, maar in 1988 weer wel. In 1988 ontstond er een nieuw fenomeen. Lebbis en Jansen stonden in het theater met een oudejaarsconference. Deze werd meerdere malen gespeeld in de laatste week van het jaar. In 1989 besloot Seth Gaaikema een dag eerder te gaan zitten met zijn oudejaarsconference 'Nog Een Dag Om Het Goed Te Maken'. In dat jaar maakte Youp van 't Hek zijn debuut in de oudejaarsconference. Deze conference was meteen een groot succes en maakte Youp van 't Hek tot een gevestigde naam.

Eerder op die oudejaarsdag imiteerde Arjan Ederveen in het televisieprogramma Theo en Thea Wim Kan, als een soort eerbetoon en lichte spot aan de gevestigde traditie van de oudejaarsconference. In 1990 was het weer Seth Gaaikema en in 1992 Freek de Jonge. In 1993 was er geen oudejaarsconference, maar een grote show van Paul de Leeuw, een extra lange uitzending van De schreeuw van de Leeuw genaamd "Jeetje meteetje, 't was me het jaartje wel", met af en toe referenties naar de oudejaarsconference.

In 1994 zijn Lebbis en Jansen te horen op de radio met een oudejaarsconference. In 1995 was er de tweede oudejaarsconference van Youp van 't Hek. De conference valt bij publiek nog als aardig en wel goed, maar bij de pers wordt de conference zeer slecht ontvangen. In 1995 haalde Freek de Jonge in zijn radio-oudejaarsconference Brand uit naar deze conference. De pers pakte de steek van Freek gretig op. Op de televisie hield Freek de Jonge ook nog een oudejaarsconference, Het Luik geheten.

In 1998 zijn er weer oudejaarsconferences op de radio. Lebbis en Jansen doen de echte oudejaarsconference. De IKON zendt dat jaar ook de oudejaarsconference Op de drempel van het wad uit op de radio van 6 cabaretiers; Job Schuring, Jeroen van Merwijk, Maarten van Roozendaal, Mylène d'Anjou, Jaap Mulder en Kees Torn, die werd gespeeld op het waddeneiland Texel. In theater vindt de eerste oudejaarsconference plaats van Sjaak Bral. Het aantal theater-oudejaarsconferences is dan al vrij groot.

In 1999 speelde Youp van 't Hek zijn derde oudejaarsconference en deze werd beduidend beter ontvangen dan zijn tweede. Seth Gaaikema speelde op 22 december van dat jaar een variant van de oudejaarsconference, de millenniumconference, een overzicht van de afgelopen eeuw in plaats van jaar.

2000-heden

In 2000 en 2001 delen Lebbis en Jansen en Freek de Jonge de oudejaarsavond met hun conferences. In het theater en op de lokale en regionale zenders zijn in het begin van de 21e eeuw ook veel oudejaarsconferences te zien en te horen. In 2002 wordt een nieuwe variant geïntroduceerd door Javier Guzman en de VARA, de Sinterklaasconference op Sinterklaasavond. In 2003 ontstond weer een andere variant: de oudejaarsstand-up, geïntroduceerd door Wilko Terwijn.

Op 31 december 2015 hield de 61-jarige Herman Finkers zijn allereerste oudejaarsconference, live vanuit de Leidse Schouwburg in Leiden. Daarbij refereerde hij ook aan de operatie van collega Van 't Hek: Youp, een goede revalidatie gewenst. Eerder clusterde hij dit ook aan de actualiteit die hij doorgaans niet bezigde. In zijn kritiek op VVD-leider Halbe Zijlstra die als staatssecretaris van cultuur dweepte met het feit dat hij niets van cultuur had en dus goed kon bezuinigen: Je zult maar zo’n chirurg hebben. Goedemorgen meneer Van ’t Hek, ik kom bij u een openhartoperatie doen. Ik weet niets van het hart. Ik heb geen idee waar dat gekke ding zit en het interesseert me ook geen flikker. Ik ben dus heel geschikt om in u te gaan snijden.

Guido Weijers heeft sinds 2000 de meeste Oudejaarsconferences gedaan: maar liefst zeven keer, waarvan de eerste keer in 2006. Weijers begon met zijn Oudejaarsconference bij SBS6 in 2006, deed hem vervolgens één keer bij de KRO in 2012 en sinds 2014 bij RTL 4. In 2017 gaat zijn Oudejaarsconference voor de eerste keer live op zender. Mocht hij in 2018 nog een Oudejaars doen, dan staat hij gelijk met Van 't Hek in aantallen. Met zijn oudejaarsshow in 2014 scoorde hij 1,72 miljoen kijkers; in 2017 bijna 1,2 miljoen. In 2016 scoorde Javier Guzman op RTL 4 aanzienlijk minder met 896 duizend kijkers.

Regionaal

Naast de landelijk uitgezonden oudejaarsconference zijn er ook regionale varianten. Zo wordt sinds 1996 jaarlijks door TV West een conference van Sjaak Bral uitgezonden en sinds 2007 door Helligen Hendrik op RTV Oost.

Overzicht

Naam	Aantal keer
Dolf Jansen	15 (w.v. 11 met 'Lebbis en Jansen')
Freek de Jonge	14 (één met 'Neerlands Hoop')
Wim Kan	11
Hans Sibbel	11 (allen met 'Lebbis en Jansen')
Youp van 't Hek	9
Guido Weijers	9
Seth Gaaikema	6
Jan Jaap van der Wal	2
Arie Koomen	2 (één samen met Terwijn en Stam)
Erik van Muiswinkel	2 (beide met meerdere cabaretiers)
Bram Vermeulen	1 (met 'Neerlands Hoop')
Wilko Terwijn	1 (samen met Koomen en Stam)
Menno Stam	1 (samen met Koomen en Terwijn)
Beau van Erven Dorens	1
Pieter Derks	1
Theo Maassen	1
Herman Finkers	1
Claudia de Breij	1
Javier Guzman	2
Marc-Marie Huijbregts	1

Overzicht per jaar

• 1954 - Wim Kan - Nou je weet wa'k zeggen wil (radio)
• 1956 - Wim Kan - 't Was Me Het Jaartje Wel (radio)
• 1958 - Wim Kan - Waardig Over De Drempel (radio)
• 1960 - Wim Kan - Uithuilen En Opnieuw Beginnen (radio)
• 1963 - Wim Kan - 12 Miljoen Oliebollen Op Aardgas (radio)
• 1966 - Wim Kan - Lachend Over De Loongrens (radio)
• 1969 - Seth Gaaikema - Heer, Ik Kom Hier Om Te Twijfelen (op oudjaarsdag uitgezonden conference)
• 1971 - Seth Gaaikema - Met Mekaar Op Oudejaar.
• 1973 - Wim Kan - Zuinig Over De Drempel
• 1976 - Wim Kan - Waar Gaan We In Het Nieuwe Jaar Naar Toe?
• 1977 - Neerlands Hoop in Bange Dagen (radio, in het radioprogramma In de Rooie Haan)
• 1979 - Wim Kan - Wankelend Over De Drempel
• 1981 - Wim Kan - (een half uur oudejaarsconference in het programma Alles is Anders show)
• 1982 - Wim Kan - Wij Spreken Af... Dat Wij Niets Afspreken
• 1982 - Freek de Jonge - De Openbaring
• 1983 - Freek de Jonge - Een Verademing
• 1984 - Freek de Jonge - De Finale
• 1985 - Seth Gaaikema
• 1986 - Seth Gaaikema - Dat Moet Toch Kunnen
• 1987 - Freek de Jonge - De ontlading
• 1988 - Seth Gaaikema - Zo Kan Het Ook
• 1989 - Youp van 't Hek - Oudejaarsconference 1989
• 1990 - Seth Gaaikema - Geef Mij Maar Nederland
• 1992 - Freek de Jonge - De Estafette
• 1994 - Lebbis en Jansen (radio)
• 1995 - Lebbis en Jansen (radio)
• 1995 - Youp van 't Hek - Het Is Liegen Of Sterven
• 1996 - Freek de Jonge - Brand (radio)
• 1996 - Freek de Jonge - Het Luik
• 1996 - Lebbis en Jansen (radio)
• 1997 - Freek de Jonge - Papa Razzia
• 1998 - Lebbis en Jansen (radio) - Jakkeren (voor hetzelfde geld) door 1998
• 1999 - Youp van 't Hek - Mond Vol Tanden
• 2000 - Freek de Jonge - De Gillende Keukenmeid (VPRO)
• 2000 - Lebbis en Jansen - Jakkeren in 70 minuten door 2000 (VARA)
• 2001 - Freek de Jonge - Het Laatste Oordeel (VPRO)
• 2001 - Lebbis en Jansen - Oudejaars 2001 (VARA) (uitgezonden op 30 december 2001)
• 2002 - Lebbis en Jansen - Oudejaars 2002 (VARA) (uitgezonden op 30 december 2002)
• 2002 - Youp van 't Hek - Youp Speelt Youp (VARA)
• 2003 - Lebbis en Jansen - Jakkeren door 2003 (VARA)
• 2004 - Lebbis en Jansen - Twee Lieve Jongens In Een Woelige Wereld (VARA)
• 2005 - Lebbis en Jansen - Oudejaars 2005 (VARA) (uitgezonden op 30 december 2005)
• 2005 - Youp van 't Hek - Het Zelfmoordcommando (VARA)
• 2006 - Guido Weijers - De Oudejaarsconference 2006 (SBS6)
• 2006 - Lebbis en Jansen - Oudejaars 2006 (VARA)
• 2007 - Dolf Jansen - Geen Oudejaarsvoorstelling (VARA) (uitgezonden op 6 januari 2008)
• 2007 - Guido Weijers - De Oudejaarsconference 2007 (SBS6)
• 2007 - Jan Jaap van der Wal - Onderbewust (VARA)
• 2008 - Arie Koomen - Uit! (BNN) (uitgezonden op 29 december 2008)
• 2008 - Dolf Jansen - Echt (VARA) (uitgezonden op 1 januari 2009)
• 2008 - Guido Weijers - De Oudejaarsconference 2008 (SBS6)
• 2008 - Youp van 't Hek - Troost (VARA)
• 2009 - Freek de Jonge - Freeks Nederland: Volendam (VPRO) (uitgezonden op 1 januari 2010)
• 2009 - Guido Weijers - De Oudejaarsconference 2009 (SBS6)
• 2009 - Jan Jaap van der Wal - Lekker Hard Lachen Met Oliebollen (VARA)
• 2010 - Arie Koomen, Wilko Terwijn, Menno Stam - Bijbabbelen (BNN) (uitgezonden op 27 december 2010)
• 2010 - Dolf Jansen - Oudejaars 2010 (VARA) (uitgezonden op 30 december 2010)
• 2010 - Erik van Muiswinkel e.a. - Gedoog, Hoop & Liefde (VARA)
• 2010 - Freek de Jonge - Het Verlossende Woord (VPRO) (uitgezonden op 2 januari 2011)
• 2010 - Guido Weijers - De Oudejaarsconference 2010 (SBS6)
• 2011 - Dolf Jansen - de Oudejaars van de Straat (VARA) (uitgezonden bij Pauw en Witteman op 20 december 2011)
• 2011 - Beau van Erven Dorens - De Wereld van Beau: Oudejaarsconference (SBS6)
• 2011 - Freek de Jonge - Lone Wolf (VPRO) (uitgezonden op 1 januari 2012)
• 2011 - Youp van 't Hek - De tweede viool (VARA)
• 2012 - Guido Weijers (KRO)
• 2012 - Erik van Muiswinkel e.a. - Het Eerlijke Verhaal (VARA)
• 2013 - Pieter Derks - Een Oudejaars (BNN) (radio)
• 2013 - Theo Maassen - Einde oefening (VARA)
• 2014 - Youp van 't Hek - Wat is de vraag? (VARA)
• 2014 - Guido Weijers (RTL 4)
• 2015 - Herman Finkers - Een uur Herman Finkers (VARA)
• 2016 - Claudia de Breij (VARA)
• 2016 - Javier Guzman - Zonde(r) voornemens (RTL 4)
• 2017 - Youp van 't Hek - Een vloek en een zucht (VARA)
• 2017 - Guido Weijers (RTL 4)
• 2018 - Marc-Marie Huijbregts - Onderweg Naar Morgen (BNNVARA)
• 2018 - Guido Weijers (RTL 4)
• 2018 - Javier Guzman (Comedy Central)
• 2018 - Dolf Jansen - Beeldenstorm (Voorstelling Gemist)

België

Sinds 1993 wordt er in Vlaanderen ook eindejaarsconferences uitgezonden.

• 1993 - Geert Hoste - uitgezonden op 1 januari 1994
• 1994 - Geert Hoste
• 1995 - Geert Hoste
• 1996 - Geert Hoste
• 1997 - Geert Hoste
• 1998 - Geert Hoste
• 1999 - Geert Hoste
• 2000 - Geert Hoste
• 2001 - Geert Hoste
• 2002 - Geert Hoste
• 2003 - Geert Hoste
• 2004 - Geert Hoste
• 2005 - Geert Hoste
• 2006 - Geert Hoste
• 2007 - Geert Hoste
• 2008 - Geert Hoste
• 2009 - Michael Van Peel - Van Peel overleeft 2009
• 2009 - Geert Hoste
• 2010 - Michael Van Peel - Van Peel overleeft 2010
• 2010 - Geert Hoste
• 2011 - Michael Van Peel - Van Peel overleeft 2011
• 2011 - Geert Hoste - Geert Hoste Kookt
• 2012 - Michael Van Peel - Van Peel overleeft 2012
• 2012 - Geert Hoste - Geert Hoste XX
• 2013 - Michael Van Peel - Van Peel overleeft 2013
• 2013 - Geert Hoste - Geert Hoste King
• 2014 - Michael Van Peel - Van Peel overleeft 2014
• 2014 - Geert Hoste - Geert Hoste LOL
• 2015 - Michael Van Peel - Van Peel overleeft 2015
• 2015 - Geert Hoste - Geert Hoste JUMP
• 2016 - Michael Van Peel - Van Peel overleeft 2016
• 2017 - Michael Van Peel - Van Peel overleeft 2017
• 2018 - Michael Van Peel - Van Peel overleeft 2018

Literatuur

• Peter Voskuil, De koning is dood, leve de koning! Geschiedenis van de oudejaarsconference. Amsterdam, Uitgeverij Vierkant, 2009.

Bronnen, noten en/of referenties

Noten

Jaarwisseling

Oud en nieuw: Oudejaarsavond · Nieuwjaar · Andere nieuwjaarsfeesten in de wereld · Nyepi Eten: Oliebol · Appelbeignet · Appelflap · Kniepertie · Nonnevot Activiteiten oudjaar: Oudjaarsduik · Oudejaarsstunt · Oudejaarsconference · Vuurwerk Activiteiten nieuwjaar: Nieuwjaarsbrief · Nieuwjaarsduik · Nieuwjaarszingen · Nieuwjaarsconcert Wiener Philharmoniker · Nieuwjaarsreceptie/-borrel