Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Freek de Jonge (cabaretier)

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
rel=nofollow

. Frederik Jan Georg (Freek) de Jonge (Westernieland, 30 augustus 1944) is een Nederlandse cabaretier. Hij werd bekend toen hij samen met Bram Vermeulen optrad als het sociaal geëngageerde Neerlands Hoop. Vanaf 1980 ging hij solo en maakte naam als cabaretier met zijn geconstrueerde conferences, waarbij hij als eerste een rode draad door zijn programma liet lopen.

Biografie

Freek de Jonge is geboren in het Groningse dorp Westernieland. Hij is de zoon van een hervormd predikant. Het gezin verhuisde naar Workum en later naar Zaandam en toen naar het dorp Kloetinge, tegenwoordig deel van de gemeente Goes. Toen hij 11 jaar was, stond De Jonge voor het eerst op een podium.[1] Na het afronden van de HBS, wat maar met moeite lukte[2], ging hij culturele antropologie studeren in Amsterdam en werd hij lid van het Amsterdamsch Studenten Corps ASC/AVSV. Tijdens zijn studententijd ontmoette hij Bram Vermeulen en Johan Gertenbach, wat leidde tot de oprichting van Neerlands Hoop.

In 1979 ging Neerlands Hoop uit elkaar en begon De Jonge aan een solocarrière. Hij was de eerste cabaretier die een rode draad in zijn verhaal aanbracht. Typisch voor De Jonge is ook de running gag, een grap waarnaar meerdere malen verwezen wordt. De Jonge bracht vele succesvolle programma's op het toneel, waaronder ook meerdere oudejaarsconferences en nieuwjaarsconferences. De IKON is de eerste die een oudejaarsconference van Freek de Jonge uitzendt, daarna zendt de VPRO de conferences van De Jonge uit. Doordat De Jonge in 1989 zijn op dat moment oude shows aan RTL Véronique heeft verkocht, is het deze omroep die bij het van start gaan van de nieuwe zender elke week een registratie van zo'n oude show uitzendt.

Naast zijn werk als cabaretier ondernam De Jonge andere activiteiten. Zo schreef hij romans, waaronder Zaansch Veem (1987), Neerlands Bloed (1991) en Opa's Wijsvinger (1993), presenteerde hij televisieprogramma's en speelde hij een rol in twee films, De Illusionist (1983) en De Komediant (1986). Een eenmalig optreden als stadionspeaker bij AFC Ajax (1989) speelde een rol bij het staafincident (De Jonge verwerkte deze ervaring in zijn programma De Volgende).

Eind 1994 en begin 1995 trad De Jonge op met de popgroep de Nits in het Nieuwe de la Mar Theater en Carré met het programma Dankzij De Dijken. Onder de naam Frits brachten ze veel liedjes van Neerlands Hoop. Na dit muzikale uitstapje werd Nits-keyboardspeler Robert Jan Stips de nieuwe muzikale partner van De Jonge. Samen met de band van Stips scoorde De Jonge met het nummer Leven na de dood (een bewerking van het Bob Dylan-nummer "Death is not the end" uit het album van 1988 - "Down In The Groove") in 1997 een nummer 1-hit in de Top 40 en een nummer 2-hit in de Mega Top 100.

Van 1997 tot oktober 2000 schreef De Jonge dagelijks een korte column op de voorpagina van Het Parool.

In 1999 begon De Jonge met een nieuw cabaretexperiment. Onder de naam De Grens maakt hij in een jaar tijd tien verschillende shows, waarin alle vormen van cabaret aan bod komen.

In 2004 verbaasde De Jonge vriend en vijand door af te reizen naar Irak en daar voorstellingen te geven voor Nederlandse militairen. Hij vertrok op 9 februari en keerde een week later terug. Voor Boudewijn de Groot schreef hij De vondeling van Ameland, voor diens album Het eiland in de verte. Het lied vertelt het verhaal van een aangespoelde vondeling op Ameland, die zich meer thuis voelt in de zee dan op het eiland zelf. Uiteindelijk loopt de ex-vondeling vanaf het strand de zee (weer) in en verdrinkt.

In 2005 eindigde De Jonge op nummer 80 in de verkiezing van de grootste Nederlander.

Op 12 november 2005 ontving hij de Groenman-taalprijs, tijdens een congres van het Genootschap Onze Taal. Op 28 oktober begon het nieuwe televisieprogramma (Freek) Kortgehouden. Voor dit 25 minuten durende programma werd hij achter de schermen bijgestaan door jonge programmamakers en vormgevers. Elke aflevering was opgebouwd uit een aantal korte onderwerpen, steeds anders van opzet en onderwerp. De nadruk lag wisselend op vorm of op inhoud.

Bestand:Freek de Jonge 2010-01.jpg
De Jonge in 2010

In 2008 sloeg De Jonge een nieuwe weg in met een theatershow die niet bedoeld was voor het grote publiek, maar voor mensen die "moeite willen doen".

In 2008 ontving hij uit handen van minister Ronald Plasterk de "Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties oeuvreprijs".

Op 1 januari 2012 zond de VPRO de nieuwjaarsconference Lone Wolf van De Jonge uit. De conference kreeg een hoge waardering in de Volkskrant[3] maar leverde ook veel negatieve reacties op via het microblog Twitter. [4]

Bestand:Maagdenhuis Occupy 2015 (16457661087).jpg
Freek de Jonge in het op dat moment bezette Maagdenhuis, 2015

Op 26 december 2013, tweede kerstdag, werd het theaterprogramma Circus Kribbe van De Jonge uitgezonden door de VPRO op Nederland 2. De voorstelling werd op 5 oktober 2013 nog afgelast wegens gebrek aan belangstelling.[5]

In 2016 werd aan hem de vijfde Toon Hermans Award toegekend. Een jaar later wierp hij zich op als actievoerder om de problematiek van de schade door aardbevingen in de provincie Groningen onder de aandacht te brengen. Eind 2017 werd hij daarom verkozen tot Groninger van het Jaar.

Op 22 maart 2019 verstoorde Freek de Jonge de opening van het Boekenbal door vanuit de zaal op te roepen tot een statement tegen de overwinningsspeech van Thierry Baudet die met zijn partij Forum voor Democratie twee dagen eerder de verkiezingen voor Provinciale Staten gewonnen had en in de speech kunstenaars en wetenschappers aanviel.[6] De oproep, die plaatsvond tijdens een herdenking van een bloedige aanslag in Utrecht enkele dagen ervoor, kreeg amper bijval in de zaal [7]. Reacties die zijn optreden respectloos noemden wees hij van de hand.[8]

Privéleven

De Jonge is getrouwd met Hella Asser, dochter van Eli Asser, die hem helpt bij zijn shows, onder meer als ontwerper van zijn kostuums. Het echtpaar heeft twee kinderen. Een derde kind overleed na drie maanden. In 1987 ontving het gezin een dreigbrief, die afkomstig bleek van Jules Croiset. De Jonge verwerkte deze ervaring in zijn conference De conferencier, het Boekenweekgeschenk en de Leugen (2000).

Werk

Bestand:Mies Bouwman & Freek de Jonge.png
Mies Bouwman en Freek de Jonge in 1969

Voorstellingen

met Neerlands Hoop:

  • 1970: Neerlands Hoop in Bange Dagen
  • 1971: Neerlands Hoop in Panama
  • 1972: Plankenkoorts
  • 1974: Neerlands Hoop Express
  • 1975: Ingenaaid of Gebonden
  • 1977: Interieur
  • 1978: Bloed aan de Paal
  • 1979: Offsmboet Ippq Dpef (Neerlands Hoop Code)

Solo:

  • 1980: De Komiek
  • 1981: De Tragiek
  • 1982: De Mars
  • 1982: De Openbaring (oudejaarsconference)
  • 1983: De Mythe
  • 1983: Stroman en Trawanten
  • 1984: Een Verademing (oudejaarsconference)
  • 1985: De Bedevaart
  • 1985: De Finale (oudejaarsconference)
  • 1986: Het Damestasje
  • 1987: De Pretentie
  • 1988: De Goeroe en de Dissident
  • 1988: De Ontlading (nieuwjaarsconference)
  • 1989: De Volgende
  • 1992: Losse Nummers
  • 1992: De Estafette (oudejaarsconference)
  • 1994: De Tol
  • 1995: Dankzij de Dijken (samen met de Nits onder de naam Frits)
  • 1996: Langzame Liedjes
  • 1996: Het Luik (oudejaarsconference) de brand
  • 1997: Gemeen Goed
  • 1998: Rapsodia
  • 1998: Papa Razzia (oudejaarsconference)
  • 1999: De Grens - elke maand een nieuw programma, dat 's zondags werd uitgezonden op tv
    • De Kinderjaren
    • Zinloos Geweld
    • De Middenstand
    • Het Platteland
    • De Oorlog
    • Na de Vakantie
    • De Vluchteling
    • Het Akkoord (met Robert-Jan Stips)
    • De Feestdagen
    • Een Verdacht Koffertje
  • 2000: De Conferencier, Het Boekenweekgeschenk en de Leugen
  • 2000: De Gillende Keukenmeid (oudejaarsconference)
  • 2001: Het Laatste Oordeel (oudejaarsconference)
  • 2002: Parlando (met het Metropole Orkest)
  • 2003: De Stemming (Verkiezingsconference)
  • 2003: Laat de revue passeren (Eenmalige voorstelling, voorafgaand aan de tijdelijke sluiting van Carré)
  • 2004: De Vergrijzing - elke week een nieuw programma, dat 's zondags werd uitgezonden op tv
    • De Ganse Schepping
    • Het Offer - het Bijbelverhaal van Abraham en zijn zoon Isaak.
    • De Ontgroening - eerste dag in Amsterdam in de zomer van 1966.
    • De Loods
    • (De Hond Van) Jonas - bewerking van zijn eigen boek Door De Knieën.
    • De Vergrijzing
    • De Waan
    • The Happy Few
    • Hunebedrock
    • Hollywooddream
    • De Sterfscène (met Theo Maassen)
    • Neerlands Hoop In Memoriam - een hommage aan Neerlands Hoop met Jan de Hont, Thé Lau, Huub van der Lubbe, Frank Boeijen en anderen
    • De Grote Normen en Waarden Show (oudejaarsconference)
    • FRITS 2
  • 2005: Cordon Sanitaire
  • 2005: Freek Doet de Deur Dicht
  • 2006: Wat is er nog Heilig?
  • 2006: De Stemming 2006 (verkiezingsconference)
  • 2007: De Toeschouwer
  • 2008: De Laatste Lach
  • 2008: De Limiet
  • 2009: Freeks Nederland: Volendam (oudejaarsconference)
  • 2010: De Stemming 3 (verkiezingsconference)
  • 2010: Het Verlossende Woord
  • 2011: Neven
  • 2011: Lone Wolf
  • 2012: De Stemming 4, Miereneuken (verkiezingsconference)
  • 2012: Circus Kribbe
  • 2013: Zondermeer
  • 2014: Als je me nu nog niet kent
  • 2017: De Stemming 5 (verkiezingsconference)
  • 2019: De Canon

Hitlijsten

Albums

Album(s) met hitnoteringen in
de Nederlandse Album Top 20/50/75/100
Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
 Hoogste 
positie
 Aantal 
weken
 Opmerkingen 
De openbaring 1983 15-01-1983 6 11 Livealbum
De mars 1983 12-03-1983 35 5 Livealbum
De mythe 1983 22-10-1983 37 4 Livealbum
Stroman en trawanten 1984 16-06-1984 42 3 met Willem Breuker Kollektief / Livealbum
Een verademing 1985 12-01-1985 17 7 Livealbum
De bedevaart 1986 18-01-1986 39 7 Livealbum
De estafette 1993 16-01-1993 64 4 Livealbum
Dankzij de dijken 1995 25-03-1995 19 17 als Frits met de Nits / Livealbum
Het luik 1997 18-01-1997 60 7 Livealbum
Gemeen goed 1997 24-05-1997 27 17 met Stips / Livealbum
De gillende keukenmeid 2001 20-01-2001 83 1 Livealbum
Het laatste oordeel 2002 26-01-2002 79 1 Livealbum
En de kneep 2004 07-02-2004 58 4 Livealbum
Van A naar Z 2010 20-03-2010 25 5
Zonde 2013 27-04-2013 37 1*
Koffers 2017 Album met covers in het Nederlands

Singles

Single(s) met hitnoteringen in
de Nederlandse Top 40
Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
 Hoogste 
positie
 Aantal 
weken
 Opmerkingen 
Dankzij de dijken 1995 15-04-1995 tip6 - als Frits met de Nits
Leven na de dood 1997 26-07-1997 1(2wk) 17 met Stips / #2 in de Mega Top 100
Heer heb meelij (met de Belgen) 1997 15-11-1997 tip22 - met Stips
Staakt makkers staakt 1999 08-05-1999 tip23 - met Herman van Veen
Single(s) met hitnoteringen in
in de Vlaamse Ultratop 50
Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
 Hoogste 
positie
 Aantal 
weken
 Opmerkingen 
Leven na de dood 1997 04-10-1997 6 16 met Stips

Radio 2 Top 2000

Nummer(s) met noteringen in de Radio 2 Top 2000 '99 '00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15 '16 '17 '18
Leven na de dood (met Stips) 790 - - 859 1067 1034 871 1141 1134 1087 1465 1737 - - - - - - - -

Boeken

  • 1987: Zaansch Veem
  • 1990: De Brillenkoker
  • 1991: Neerlands Bloed
  • 1993: Opa's Wijsvinger
  • 1995: De Rode Draad
  • 2000: De Hoekvlag
  • 2004: Door de Knieën
  • 2004: Leven na de Dood
  • 2006: De Toeschouwer
  • 2017: Reikhalzend verlangen

Films

Televisie

Series

Jaar Titel Rol
2003, 2013-heden Sinterklaasjournaal Eppo Zanik

Externe links

Wikiquote  Citaten van of over Freek de Jonge op Wikiquote

rel=nofollow


Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º Freek de Jonge en de magie van het theater, website Freek de Jonge, geraadpleegd op 11 december 2009
  2. º Nar, prediker of mysticus - maar altijd leuk, de Volkskrant, 11 september 1999
  3. º "Spoorboekje oudejaarsconferences". website Volkskrant, geraadpleegd op 2 januari 2012 (pagina niet meer beschikbaar)
  4. º Wat Nederland vond van Freek website Dagelijkse Standaard, geraadpleegd op 2 januari 2012
  5. º Voorstelling Freek de Jonge afgelast, Website de Weekkrant, Berkelland Nieuws, geraadpleegd op 27 december 2013
  6. º Freek de Jonge verstoort opening boekenbal met tirade tegen Thierry Baudet, AD, 23 maart 2019.
  7. º Freek de Jonge verstoort opening boekenbal/
  8. º De Jonge: ik vond het noodzakelijk om even een minuutje 'boe' te roepen
rel=nofollow
rel=nofollow
Voorganger:
Lenette van Dongen
Erik de Jong (Spinvis)
voor Vergeet ik vergeet
Annie M.G. Schmidt-prijs
2004
voor Vergeet mij niet
Opvolger:
Jeroen van Merwijk
voor Dat vinden jongens leuk