Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Vakbond: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(Een vakbond is een organisatie die de individuele en collectieve belangen behartigt. ([http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vakbond&oldid=17385543]))
 
(Up http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vakbond&oldid=31400869)
Regel 1: Regel 1:
Een '''vakbond''' oftewel '''vakvereniging''' oftewel '''werknemersvereniging''' oftewel '''vakorganisatie''' oftewel '''syndicaat''' is een organisatie die de individuele en collectieve belangen behartigt van aangesloten werknemers en andere leden.  
Een '''vakbond''' (ook wel: vakvereniging, werknemersvereniging, vakorganisatie of syndicaat) is een organisatie die de individuele en collectieve belangen behartigt van aangesloten werknemers en andere leden.  


== Geschiedenis van de vakbeweging ==
== Geschiedenis van de vakbeweging ==
{{zie ook|zie ook het artikel [[vakbonden in Vlaanderen]]}}
De eerste vakbonden ontstonden ten tijde van de [[industriële revolutie]].  
De eerste vakbonden ontstonden ten tijde van de [[industriële revolutie]].  


Regel 9: Regel 10:


De eerste vakbonden lagen aan de basis van het [[socialisme]]. [[Karl Marx]] en [[Friedrich Engels]] organiseerden vanuit [[Brussel (stad)|Brussel]] een netwerk van arbeidersorganisaties die leidde tot de stichting van de [[Eerste Internationale]].
De eerste vakbonden lagen aan de basis van het [[socialisme]]. [[Karl Marx]] en [[Friedrich Engels]] organiseerden vanuit [[Brussel (stad)|Brussel]] een netwerk van arbeidersorganisaties die leidde tot de stichting van de [[Eerste Internationale]].
Op 27 november 1889 wordt de uit landarbeiders bestaande vereniging "Broedertrouw" opgericht in [[Sint Jacobiparochie]]. De vereniging stelt zich ten doel lotsverbetering der arbeiders in de eerste plaats. De afdeling St. Jacobiparochie van Broedertrouw formuleert in het voorjaar van 1890 haar looneis en legt die voor aan de boeren. De boeren weigeren op het voorstel in te gaan met als gevolg dat op 17 mei de landarbeiders het werk neerleggen. De reactie op het succes van Broedertrouw komt spoedig. In het midden van 1890 vinden 150 boeren in Het Bildt elkaar en verbinden zich tot onderlinge steun bij werkstaking. Het verloop van de staking is rustig, desondanks besluit de regering 100 man infanterie, 25 veldwachters en een aantal marechaussees naar het 'oproerige' gebied te zenden.De landbouwers trachten de staking te breken met behulp van onderkruipers die ze 15 cent per uur betalen met kost en inwoning. Germ van Tuinen en Jan Stap, de stakingsleiders, worden er van beschuldigd onderkruipers met de dood te hebben bedreigd. Beide worden echter vrijgesproken. Hun advocaat heet: [[Pieter Jelles Troelstra]]. Het monument ''Golf fan Onrust'' aan de Oude Bildtdijk te [[Westhoek (Friesland)|Westhoek]] herinnert aan die tijd.


== Activiteiten ==
== Activiteiten ==
Regel 20: Regel 19:
Wat de [[verplicht vakbondslidmaatschap|verplichte organisatie van werknemers]] binnen een vakbeweging betreft, is er in [[België]] de [[wet]] van [[24 mei]] [[1921]] op de verenigingsvrijheid, die expliciet de negatieve verenigingsvrijheid beschermt, dus de vrijheid om ''niet'' lid te worden van een vakbond.
Wat de [[verplicht vakbondslidmaatschap|verplichte organisatie van werknemers]] binnen een vakbeweging betreft, is er in [[België]] de [[wet]] van [[24 mei]] [[1921]] op de verenigingsvrijheid, die expliciet de negatieve verenigingsvrijheid beschermt, dus de vrijheid om ''niet'' lid te worden van een vakbond.


CAO-expert en publicist [[Harry Vogels]] uitte in zijn boek ''CAO Compact'' kritiek op de gebrekkige verantwoording van het geld dat op grond van [[Collectieve Arbeidsovereenkomst|CAO]]-afspraken door werkgevers en werknemers in [[CAO-fonds]]en moet worden gestort. Deze fondsen dienen voor scholingsprojecten en dergelijke en worden door werkgeversorganisaties en vakbonden beheerd. Volgens Vogels wordt dit geld gebruikt om de vakbondsorganisatie te financieren. Volgens een persbericht van 9 april 2004 van het [[Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid]] vloeit 10% van de CAO-fondsen naar de vakbonden en werkgeversorganisatie voor de uitvoering van bepaalde activiteiten. Van 3% van het geld dat de sociale partners in dit kader ontvangen was onduidelijk waar het aan besteed is.
CAO-expert en publicist [[Harry Vogels]] uitte in zijn boek ''CAO Compact'' kritiek op de gebrekkige verantwoording van het geld dat op grond van [[Collectieve Arbeidsovereenkomst|CAO]]-afspraken door werkgevers en werknemers in [[CAO-fonds]]en moet worden gestort. Deze fondsen dienen voor scholingsprojecten en dergelijke en worden door werkgeversorganisaties en vakbonden beheerd. Volgens Vogels wordt dit geld gebruikt om de vakbondsorganisatie te financieren.<ref>[http://www.caoadvies.nl/?kv=publicatiesovermij Publicatielijst van Harry Vogels op diens website]</ref> Volgens een persbericht van 9 april 2004 van het [[Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid]] vloeit 10% van de CAO-fondsen naar de vakbonden en werkgeversorganisatie voor de uitvoering van bepaalde activiteiten. Van 3% van het geld dat de sociale partners in dit kader ontvangen was onduidelijk waar het aan besteed is.


Anderen zijn van mening dat vakbonden werkgevers chanteren door te staken of te dreigen met staking. Door te staken wordt immers het bedrijf schade toegebracht. Bij sommige stakingen wordt zelfs het openbare leven verstoord, denk aan stakingen waarbij het openbaar vervoer wordt platgelegd, snelwegen geblokkeerd worden of industriezones met wegblokkeringen afgezet worden. Vooral bij publieksonvriendelijke acties door diensten als de brandweer kan de verontwaardiging bij het publiek groot zijn, vooral als hierdoor ongelukken worden veroorzaakt.
Anderen zijn van mening dat vakbonden werkgevers chanteren door te staken of te dreigen met staking. Door te staken wordt immers het bedrijf schade toegebracht. Bij sommige stakingen wordt zelfs het openbare leven verstoord, denk aan stakingen waarbij het openbaar vervoer wordt platgelegd, snelwegen geblokkeerd worden of industriezones met wegblokkeringen afgezet worden. Vooral bij publieksonvriendelijke acties door diensten als de brandweer kan de verontwaardiging bij het publiek groot zijn, vooral als hierdoor ongelukken worden veroorzaakt.
Regel 34: Regel 33:


== Huidige positie ==
== Huidige positie ==
De syndicalisatiegraad in [[België]] bedraagt 73%, wat een van de hoogste percentages ter wereld is.
De syndicalisatiegraad in [[België]] bedraagt 54% (in de leeftijd 15-64 jaar), wat een van de hoogste percentages ter wereld is. Alleen Scandinavische landen scoren systematisch hoger.


In 2001 was 25% van de [[Nederland]]se werknemers (in de leeftijd 15-64 jaar) aangesloten bij een vakbond ("georganiseerd"). In 2003 waren circa 1.927.000 personen lid van een Nederlandse vakvereniging.
In 2001 was 25% van de [[Nederland]]se werknemers (in de leeftijd 15-64 jaar) aangesloten bij een vakbond ("georganiseerd"). In 2010 waren circa 1.870.000 personen lid van een Nederlandse vakvereniging.


== Rechtsvorm ==
== Rechtsvorm ==
Vakbonden hebben over het algemeen de rechtsvorm van een [[vereniging (rechtspersoon)|vereniging]]. In België zijn vakbonden echter bij bijzondere bepaling géén [[rechtspersoon]].
Vakbonden hebben over het algemeen de rechtsvorm van een [[vereniging (rechtspersoon)|vereniging]]. In België zijn vakbonden echter bij bijzondere bepaling géén [[rechtspersoon]].


== Vakbonden in diverse landen==
== Vakbonden in diverse landen ==
=== Vakbonden in [[België]] ===
=== Vakbonden in [[België]] ===
*ABVV - [[Algemeen Belgisch Vakverbond]]  
{{Zie hoofdartikel|Vakbonden in Vlaanderen}}
*ACLVB - [[Algemene Centrale Der Liberale Vakbonden Van België]]  
* [[Algemeen Belgisch Vakverbond]] (ABVV)
*ACV - [[Algemeen Christelijk Vakverbond]]  
** [[Bond van Bedienden, Technici en Kaderleden]] (BBTK)
*NCK - [[Nationale Confederatie van Kaderleden]]
** [[Algemene Centrale der Openbare Diensten]] (ACOD)
*Neutr-On - [[Neutr-On|Neutrale Vakbond]]
** [[Algemene Centrale]] (AC)
*UF - [[Nuod-unie van Financiën]]
** [[Centrale der Metaalindustrie van België]] (CMB)
*AFFT-algemene federatie van financiën en telecommunicatie
** [[ABVV Textiel, Kleding en Diamant]] (TKD)
*BBTK - [[Bond van Bedienden, Technici en Kaderleden]]
** [[Belgische Transportarbeidsbond]] (BTB)
** [[Centrale van de Voeding, Horeca en Diensten]] (HORVAL)
 
* [[Algemeen Christelijk Vakverbond]] (ACV)
** [[Landelijke Bediendencentrale - Nationaal Verbond voor Kaderleden]] (LBC-NVK)
** [[Christelijke Onderwijscentrale]] (COC)
** [[Christelijk Onderwijzersverbond]] (COV)
** [[ACV Transcom]]
** [[ACV Openbare Diensten]]
** [[ACV Metea]]
** [[ACV Bouw - Industrie & Energie]]
** [[ACV Voeding en Diensten]]
** [[Sporta-vsb]]
 
* [[Algemene Centrale Der Liberale Vakbonden Van België]] (ACLVB)
 
* [[Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel]] (NCK)
* [[Nuod-unie van Financiën]] (UF)
* [[Algemene Federatie van Financiën en Telecommunicatie]] (AFFT)
* [[Onafhankelijke Vakbond voor Spoorwegpersoneel]] (OVS)
* [[Neutrale en Onafhankelijke Vakbond]] (Neutr-On)
* [[Zelfstandigenbond]] (ZEBO)


=== Vakbonden in [[Nederland]] ===
=== Vakbonden in [[Nederland]] ===
*[[ABGP]] - Vakbond voor werknemers in alle sectoren.  
 
*AVV - [[Alternatief voor Vakbond]]
* AC - Ambtenarencentrum overkoepelend orgaan van aantal Rijksbonden
*BBTV - [[BBTV|Beroeps Bepaade Tijd Vakbond]], een defensiebrede vakbond gericht op defensiemedewerkers met een contract voor bepaalde tijd.
**  ANPV, Vakbond voor politiepersoneel
*BTP - [[Bond van Telecompersoneel]]
** ABGP - Vakbond voor werknemers in alle sectoren.
*BVPP - Bond voor Post Personeel, vakbond voor medewerkers in de postbranche
** VBM|NOV - Vakbond voor defensiepersoneel.<ref>[http://www.ambtenarencentrum.nl AC: Aangesloten Organisaties: Defensie]</ref>
*CGMV - [[Christennetwerk l gmv|Christennetwerk gmv]]
* ASB - (Anarcho Syndicalistische Bond). anarchistische vakbond
*CMHF - [[Centrale van Middelbaar en Hogere Functionarissen]]
* AVV - [[Alternatief voor Vakbond]]
**VHMF - [[Vereniging van Hoofdambtenaren bij het Ministerie van Financiën]]
* BBTV - [[BBTV|Beroeps Bepaalde Tijd Vakbond]], een defensiebrede vakbond gericht op defensiemedewerkers met een contract voor bepaalde tijd.
*CNV - [[Christelijk Nationaal Vakverbond]], met als onderdelen:  
* BTP - Bond van Telecompersoneel
** CNV Publieke Zaak
* BVPP - Bond voor Post Personeel, vakbond voor medewerkers in de postbranche
** CNV BedrijvenBond
* [[Christennetwerk l gmv]] (11.000 leden)
** CNV Hout en Bouw
* CNV - [[Christelijk Nationaal Vakverbond]], met als aangesloten bonden (335.000 leden):
** CNV Onderwijs
** ACOM
** ACP, politievakbond
** CNV BKM
** CNV Dienstenbond
** CNV Dienstenbond
** [[ACP]], politievakbond
** [[CNV Jongeren]]
** ACOM
** CNV Kosterbond
** CNV Jongeren
** CNV Kunstenbond
** CNV Kunstenbond
** CNV Kosterbond
** CNV Onderwijs
** CNV BKM
** [[CNV Publieke Zaak]]
** [[CNV Vakmensen]] (135.000 leden)
** CNV Zelfstandigen
** CNV Zelfstandigen
*FNV - [[Federatie Nederlandse Vakbeweging]], met als onderdelen
* FNV - [[Federatie Nederlandse Vakbeweging]], met als aangesloten bonden (1.400.000 leden):
** ABVAKABO FNV (zorg, welzijn en de publieke sector)
** [[ABVAKABO FNV]] (zorg, welzijn en de publieke sector) (353.000 leden).
** FNV Bondgenoten (landbouw, industrie, zakelijke dienstverlening, handel en personenvervoer)
** [[Algemene Federatie Militair Personeel|AFMP/FNV]] (Algemene Federatie van Militair Personeel) (25.000 leden)
** AFMP/FNV (Algemene Federatie van Militair Personeel)
** [[ANBO]] (Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen) (178.000 leden)
** Marver/FNV, gericht op medewerkers van de [[Koninklijke Marechaussee]]
** [[AOb]] (Algemene Onderwijsbond) (81.000 leden).
** AOb (Algemene Onderwijsbond)
** [[FNV Bondgenoten]] (landbouw, industrie, zakelijke dienstverlening, handel en personenvervoer) (476.000)
** FNV Bouw (Bouw & Infra, Afbouw & Onderhoud, Meubel & Hout, Woondiensten, Waterbouw)
** FNV Bouw (Bouw & Infra, Afbouw & Onderhoud, Meubel & Hout, Woondiensten, Waterbouw) (124.000 leden)
** FNV Horecabond
** FNV Horecabond (24.000 leden)
** FNV KIEM (grafische/prepublishing, uitgeverijen, audiovisuele, verpakkingen en/of kunstensector)
** FNV KIEM (grafische/prepublishing, uitgeverijen, audiovisuele, verpakkingen en/of kunstensector) (36.000 leden; ook freelancers en zzp'ers)
** FNV Mooi (Kappers, Schoonheidsspecialisten, Visagisten, Pedicures, Nagelstylisten en Wellness)
** FNV Mooi (Kappers, Schoonheidsspecialisten, Visagisten, Pedicures, Nagelstylisten en Wellness) (ook zzp'ers)
** Nautilus NL (werknemers in de maritieme sector)
** Marver/FNV, gericht op medewerkers van de [[Koninklijke Marechaussee]] (25.000 leden)
** NPB (Nederlandse PolitieBond)
** Nautilus NL (werknemers in de maritieme sector) (6.000 leden)
** NVJ (Nederlandse Vereniging van Journalisten)
** FNV Sport (1.100 leden)
** Fed. FNV Sport
**      NL Sportea (De bond voor alle andere topsporters dan de profvoetballers)
** Vrouwenbond
** NPB (Nederlandse PolitieBond) (24.000 leden)
** VVCS (Vereniging van Contractspelers)
** [[Nederlandse Vereniging van Journalisten|NVJ]] (Nederlandse Vereniging van Journalisten) (8.000 leden)
** FNV Zelfstandigen
** FNV Vrouwenbond (4.000 leden)
*LBV - [[Landelijk Belangen Vereniging]]
** [[Vereniging van Contractspelers|VVCS]] (Vereniging van Contractspelers)
*MHP - [[Vakcentrale voor middengroepen en hoger personeel]]
**     FNV ZBo (voor zzp'ers in de bouw en hout) (10.000 leden)
*[[NU'91]] - Vakbond voor de verpleging en verzorging  
** [[FNV Zelfstandigen]] (13.000 leden)
*ODB - Onafhankelijke Defensie Bond, vakbond voor (voormalig) militair en burger defensiepersoneel, alsmede hun nabestaanden
* LBV - Landelijk Belangen Vereniging
*RMU - [[Reformatorisch Maatschappelijke Unie]]
* LSVb - [[Landelijke Studenten Vakbond]]
*VAWO - [[Vakbond voor de wetenschap]], vakorganisatie voor personeel van universiteiten, onderzoeksinstellingen en universitair medische centra  
* MHP - [[Vakcentrale voor middengroepen en hoger personeel]], met als aangesloten bonden (160.000 leden):
*VBMlNOV - Vakbond voor defensiepersoneel
** CMHF - (Centrale van Middelbare en Hogere Functionarissen bij Overheid, Onderwijs, Bedrijven en Instellingen)
*VLD - [[Vakbeweging in Vervoer, Logistiek en Dienstverlening]]
*** VHMF - Vereniging van Hogere ambtenaren bij het Ministerie van Financiën
*VNV - [[Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers]]
** UOV (Unie van Onafhankelijke Vakorganisaties)
*VVMC - [[Vakbond voor Rijdend Personeel]]
*** [[De Unie (vakbond)|De Unie]]
** VHKP - Vereniging van Hoger KLM Personeel
**      VNC - [[Vakbond van Nederlands Cabinepersoneel]]
** VNV - [[Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers]]
** BBV - Beroepsorganisatie Banken Verzekeringen
* NCF - [[Nederlandse Categoriale vakvereniging Financiën]] voor medewerkers bij het Ministerie van Financiën, Belastingdienst en Douane
* [[NU'91]] - Vakbond voor de verpleging en verzorging
* NVB - Nederlandse Vervoers Bond
* ODB - [[Onafhankelijke Defensie Bond]], vakbond voor (voormalig) militair en burger defensiepersoneel, alsmede hun nabestaanden
* RMU - [[Reformatorisch Maatschappelijke Unie]]
* [[Vakbond ABW]] - (Algemene Bond van Werknemers) (6.000 leden)
* VAWO - (Vakbond voor de wetenschap), vakorganisatie voor personeel van universiteiten, onderzoeksinstellingen en universitair medische centra (zie [[Wetenschapper#Organisatie_van_wetenschappers|Organisatie van wetenschappers]])
* VLD - Vakbeweging in Vervoer, Logistiek en Dienstverlening
* [[VVMC]] - (Vakbond voor Rijdend Personeel) (4.000 leden)
* W.I.M. - Werknemersvereniging IKEA Medewerkers
 
=== Vakbonden in [[Spanje]] ===
* [[Agrupación de los Cuerpos de la Administración de Instituciones Penitenciarias]] (ACAIP)
* [[Alternativa Sindical de Trabajadores]] (AST)
* [[ANPE - Sindicato Independiente]]
* [[Asociación Agraria de Jóvenes Agricultores]] (ASAJA)
* [[CESM]]
* [[Comisiones Obreras]] (CC. OO.)
* [[Confederación General del Trabajo (Spanje)|Confederación General del Trabajo]] (CGT)
* [[Confederación Nacional del Trabajo]] (CNT)
* [[Coordinadora de Organizaciones de Agricultores y Ganaderos]] (COAG)
* [[Central Sindical Independiente y de Funcionarios]] (CSI-CSIF)
* [[Coordinadora Obrera Sindical]] (COS)
* [[SATSE]]
* [[Solidaridad Obrera]] (SO)
* [[Confederación de Sindicatos de Trabajadores de la Enseñanza]] (STEs)
* [[Sindicato de Trabajadores de Comunicaciones]] (STC)
* [[Sindicat Independent Professional de Vigilancia y Serveis de Catalunya]] (SIPVS-C)
* [[Sindicato Unitario]] (SU)
* [[Unión General de Trabajadores]] (UGT)
* [[Unió de Pagesos]]
* [[Unión de Pequeños Agricultores y Ganaderos]] (UPA)
* [[Unión Nacional de Trabajadores de España|Unión Nacional de Trabajadores]] (UNT)
* [[Unión Sindical Independiente de Trabajadores - Empleados Públicos]] (USIT-EP)
* [[Unión Sindical Obrera]] (USO)
* [[Sindicato Andaluz de los Trabajadores]] (SAT)
 
=== [[Europese Unie|Europese]] vakbonden ===
* [[Europees Verbond van Vakverenigingen]] (ETUC)
** [[Europese Kunst en Entertainment Alliantie]] (European Arts and Entertainment Alliance, EAEA)
** [[EuroCOP]] (European Confederation of Police)
** [[Europese Federatie van bouwvakkers en houtbewerkers]] (European Federation of Building and Woodworkers, EFBWW/FETBB)
** [[Europese Federatie voor de Voeding, Landbouw en Tourisme]] (European Federation of Food, Agriculture and Tourism, EFFAT)
** [[Europese Federatie van Journalisten]] (European Federation of Journalists, EFJ/FEJ)
** [[Europese Federatie voor Werknemers in de Mijnbouw, Chemie en Energiesector]] (European Mine, Chemical and Energy Workers’ Federation, EMCEF)
** [[Europese Metaalwerkers Federatie]] (European Metalworkers’ Federation, EMF/FEM)
** [[Europees Vakverbond voor Openbare Diensten]] (European Federation of Public Service Unions, EPSU)
** [[Europese Transportarbeiders Federatie]] Federatie (European Transport Workers’ Federation, ETF)
** [[Europese Vakbondscomité voor Onderwijs]] (European Trade Union Committee for Education, ETUCE/CSEE)
** [[Europese Vakbondsfederatie voor Textiel, Kleding en Leder]] (European Trade Union Federation - Textiles Clothing and Leather, ETUF-TCL/FSE-THC)
** [[UNI-Europa]] Union Network International Europe
 
=== Internationale vakbonden ===
* Internationaal Vakverbond (IVV)
* [[Bouw- en Houtwerkers Internationaal]] (BWI)
* [[Internationaal Onderwijs]] (EI)
* [[Internationale Organisatie van het Schrijvers Gild]] (IAWG)
* [[Internationale Kunst en Entertainment Allantie]] (IAEA)
* [[Internationale Federatie voor Werknemers in de Mijnbouw, Chemie, Energiesector en Algemene Arbeiders]] (ICEM)
* [[Internationale Federatie van Journalisten]] (IFJ)
* [[Internationale Metaalwerkers Federatie]] (IMF)
* [[Internationale Transportarbeiders Federatie]] (ITF)
* [[Internationale Vakbondsfederatie voor Textiel, Kleding en Leder]] (ITGLWF)
* [[Internationale Vakbond voor Voeding, Landbouw, Hotel, Restaurant, Catering, Tabak en Geallieerde Arbeiders]] (IUF)
* [[Openbare Diensten Internationaal]] (PSI)
* [[UNI Wereldvakbond]] (UNI)


=== Vakbonden internationaal ===
==== Historische internationale vakbonden ====
*EVV - [[Europees Verbond van Vakverenigingen]]
* IVVV - [[Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen]] (IVVV)
*IVVV - [[Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen]]  
* IWW - [[Industrial Workers of the World]] (IWW)
*WVA - [[Wereldverbond Van De Arbeid]]
* WVA - [[Wereldverbond van de Arbeid]] (WVA)
*IWW - [[IWW|Industrial Workers of the world]]


== Zie ook ==
== Zie ook ==
Regel 116: Regel 207:
* [http://www.1meikomitee.net/2002/43.html Vakbondstientje]
* [http://www.1meikomitee.net/2002/43.html Vakbondstientje]


==Referenties==
{{Appendix}}
Bronvermelding :
 
{{reflist}}
{{Commonscat|Trade unionism}}
* [http://www.caoadvies.nl/?kv=publicatiesovermij Publicatielijst van Harry Vogels op diens website]
{{Navigatie sociale partners België}}
{{Navigatie vakbonden Spanje}}


[[Categorie:Vakgebied]]
[[Categorie:Vakbeweging]]
[[Categorie:Organisatie]]

Versie van 10 aug 2012 19:43

Een vakbond (ook wel: vakvereniging, werknemersvereniging, vakorganisatie of syndicaat) is een organisatie die de individuele en collectieve belangen behartigt van aangesloten werknemers en andere leden.

Geschiedenis van de vakbeweging

zie ook het artikel vakbonden in Vlaanderen

De eerste vakbonden ontstonden ten tijde van de industriële revolutie.

In België ontstond de allereerste vakbond in 1842: de ALCIT was een vereniging van typografen in Brussel. De ambachtslui in drukkerijen hadden een lange traditie van onderlinge bijstand. Tot het einde van de 18de eeuw werden die verenigingen "kapellen" genoemd. Begin van de 19de eeuw geeft de industrialisatie een enorme impuls aan het kapitalisme. De arbeiders werken voor minimumlonen en leven in ellendige omstandigheden. Uitbetaling van loon gaat in België tot 1887 meestal volgens het trucksysteem; de werkgevers betalen een gedeelte in natura. In Nederland is tot in de 20ste eeuw in de venerijen en de schoenindustrie gedwongen winkelnering schering en inslag. Stilaan vormen zich meer vakbonden, dikwijls in de vorm van bijstandskassen (mutualiteiten). Deze arbeidersorganisaties bestonden dikwijls op de rand van de legaliteit, maar in 1866 werd het toenmalige coalitieverbod (art. 415/416) vervangen. Vakbondsorganisatie werd vanaf dan mogelijk, hoewel stakingen nog steeds bestraft werden. Werkgevers maakten bijvoorbeeld zwarte lijsten met namen van voortrekkers van de vakbond. Wie op deze lijst stond, kon elders moeilijk nog werk vinden.

De eerste vakvereniging in Nederland was de Bredase vereniging van drukkersknechten Door Eendragt t' Zaam Verbonden (D.E.t'z.V.), opgericht in 1837[1].

De eerste vakbonden lagen aan de basis van het socialisme. Karl Marx en Friedrich Engels organiseerden vanuit Brussel een netwerk van arbeidersorganisaties die leidde tot de stichting van de Eerste Internationale.

Activiteiten

De vakbond onderhandelt namens de leden met de werkgever of daarvoor aangewezen partij, zoals de werkgeversvereniging, over collectieve arbeidsvoorwaarden. Dit kunnen bijvoorbeeld zijn: loon, vergoedingen, werktijden en rusttijden. Daarnaast kan de vakbond met de (vertegenwoordiger van) werkgevers onderhandelen over de werkomstandigheden en meer in het algemeen de rechten en plichten van de werknemers. Ook treedt de vakbond op om de belangen van leden te behartigen bij bijvoorbeeld ontslag en reorganisatie, en kunnen vakbonden (arbeids)juridische bijstand en advies geven aan hun leden. Ook komt de vakbond meer in het algemeen op voor de verdediging van de geldende maatschappelijke waarden en normen ten aanzien van mens en arbeid.

Kritiek

Sommige economen zijn fel gekant tegen de verplichte organisatie van werknemers binnen een vakbeweging of tegen vakbonden in hun algemeenheid. Dit omdat de vakbonden een minimum prijs voor arbeid kunnen afdwingen voor hun leden. Hierdoor zullen producenten minder werknemers aannemen, en wordt de productiviteit aangetast. Die werknemers die buitenboord vallen moeten hun heil zoeken in een andere sector (waar ze minder zullen verdienen) of worden werkloos.

Wat de verplichte organisatie van werknemers binnen een vakbeweging betreft, is er in België de wet van 24 mei 1921 op de verenigingsvrijheid, die expliciet de negatieve verenigingsvrijheid beschermt, dus de vrijheid om niet lid te worden van een vakbond.

CAO-expert en publicist Harry Vogels uitte in zijn boek CAO Compact kritiek op de gebrekkige verantwoording van het geld dat op grond van CAO-afspraken door werkgevers en werknemers in CAO-fondsen moet worden gestort. Deze fondsen dienen voor scholingsprojecten en dergelijke en worden door werkgeversorganisaties en vakbonden beheerd. Volgens Vogels wordt dit geld gebruikt om de vakbondsorganisatie te financieren.[2] Volgens een persbericht van 9 april 2004 van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vloeit 10% van de CAO-fondsen naar de vakbonden en werkgeversorganisatie voor de uitvoering van bepaalde activiteiten. Van 3% van het geld dat de sociale partners in dit kader ontvangen was onduidelijk waar het aan besteed is.

Anderen zijn van mening dat vakbonden werkgevers chanteren door te staken of te dreigen met staking. Door te staken wordt immers het bedrijf schade toegebracht. Bij sommige stakingen wordt zelfs het openbare leven verstoord, denk aan stakingen waarbij het openbaar vervoer wordt platgelegd, snelwegen geblokkeerd worden of industriezones met wegblokkeringen afgezet worden. Vooral bij publieksonvriendelijke acties door diensten als de brandweer kan de verontwaardiging bij het publiek groot zijn, vooral als hierdoor ongelukken worden veroorzaakt.

Werknemers die niet willen staken worden soms door de stakers gedwongen het werk toch neer te leggen.

Ook een veelgehoorde kritiek op vakbonden is dat zij soms proberen op de stoel van de ondernemer te gaan zitten, door zich verregaand te bemoeien met de bedrijfsvoering.

Vakbeweging wereldwijd

In vele landen waren vakbonden lange tijd illegaal en werd het opzetten van een vakbond streng bestraft.

Met name in Zuid-Amerika kan het vakbondslidmaatschap van oudsher levensgevaarlijk zijn. Er worden daar volgens cijfers uit 2003 jaarlijks nog steeds meer dan 100 vakbondsleden vanwege hun lidmaatschap vermoord. Desondanks kwamen vakbonden ook daar tot stand en kregen politieke macht, wat leidde tot arbeidswetgeving die niet alleen het recht op het vormen van vakbonden erkende, maar ook de relatie tussen werkgevers en vakbonden vastlegde.

Huidige positie

De syndicalisatiegraad in België bedraagt 54% (in de leeftijd 15-64 jaar), wat een van de hoogste percentages ter wereld is. Alleen Scandinavische landen scoren systematisch hoger.

In 2001 was 25% van de Nederlandse werknemers (in de leeftijd 15-64 jaar) aangesloten bij een vakbond ("georganiseerd"). In 2010 waren circa 1.870.000 personen lid van een Nederlandse vakvereniging.

Rechtsvorm

Vakbonden hebben over het algemeen de rechtsvorm van een vereniging. In België zijn vakbonden echter bij bijzondere bepaling géén rechtspersoon.

Vakbonden in diverse landen

Vakbonden in België

Zie Vakbonden in Vlaanderen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vakbonden in Nederland

  • AC - Ambtenarencentrum overkoepelend orgaan van aantal Rijksbonden
    • ANPV, Vakbond voor politiepersoneel
    • ABGP - Vakbond voor werknemers in alle sectoren.
    • VBM|NOV - Vakbond voor defensiepersoneel.[3]
  • ASB - (Anarcho Syndicalistische Bond). anarchistische vakbond
  • AVV - Alternatief voor Vakbond
  • BBTV - Beroeps Bepaalde Tijd Vakbond, een defensiebrede vakbond gericht op defensiemedewerkers met een contract voor bepaalde tijd.
  • BTP - Bond van Telecompersoneel
  • BVPP - Bond voor Post Personeel, vakbond voor medewerkers in de postbranche
  • Christennetwerk l gmv (11.000 leden)
  • CNV - Christelijk Nationaal Vakverbond, met als aangesloten bonden (335.000 leden):
  • FNV - Federatie Nederlandse Vakbeweging, met als aangesloten bonden (1.400.000 leden):
    • ABVAKABO FNV (zorg, welzijn en de publieke sector) (353.000 leden).
    • AFMP/FNV (Algemene Federatie van Militair Personeel) (25.000 leden)
    • ANBO (Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen) (178.000 leden)
    • AOb (Algemene Onderwijsbond) (81.000 leden).
    • FNV Bondgenoten (landbouw, industrie, zakelijke dienstverlening, handel en personenvervoer) (476.000)
    • FNV Bouw (Bouw & Infra, Afbouw & Onderhoud, Meubel & Hout, Woondiensten, Waterbouw) (124.000 leden)
    • FNV Horecabond (24.000 leden)
    • FNV KIEM (grafische/prepublishing, uitgeverijen, audiovisuele, verpakkingen en/of kunstensector) (36.000 leden; ook freelancers en zzp'ers)
    • FNV Mooi (Kappers, Schoonheidsspecialisten, Visagisten, Pedicures, Nagelstylisten en Wellness) (ook zzp'ers)
    • Marver/FNV, gericht op medewerkers van de Koninklijke Marechaussee (25.000 leden)
    • Nautilus NL (werknemers in de maritieme sector) (6.000 leden)
    • FNV Sport (1.100 leden)
    • NL Sportea (De bond voor alle andere topsporters dan de profvoetballers)
    • NPB (Nederlandse PolitieBond) (24.000 leden)
    • NVJ (Nederlandse Vereniging van Journalisten) (8.000 leden)
    • FNV Vrouwenbond (4.000 leden)
    • VVCS (Vereniging van Contractspelers)
    • FNV ZBo (voor zzp'ers in de bouw en hout) (10.000 leden)
    • FNV Zelfstandigen (13.000 leden)
  • LBV - Landelijk Belangen Vereniging
  • LSVb - Landelijke Studenten Vakbond
  • MHP - Vakcentrale voor middengroepen en hoger personeel, met als aangesloten bonden (160.000 leden):
  • NCF - Nederlandse Categoriale vakvereniging Financiën voor medewerkers bij het Ministerie van Financiën, Belastingdienst en Douane
  • NU'91 - Vakbond voor de verpleging en verzorging
  • NVB - Nederlandse Vervoers Bond
  • ODB - Onafhankelijke Defensie Bond, vakbond voor (voormalig) militair en burger defensiepersoneel, alsmede hun nabestaanden
  • RMU - Reformatorisch Maatschappelijke Unie
  • Vakbond ABW - (Algemene Bond van Werknemers) (6.000 leden)
  • VAWO - (Vakbond voor de wetenschap), vakorganisatie voor personeel van universiteiten, onderzoeksinstellingen en universitair medische centra (zie Organisatie van wetenschappers)
  • VLD - Vakbeweging in Vervoer, Logistiek en Dienstverlening
  • VVMC - (Vakbond voor Rijdend Personeel) (4.000 leden)
  • W.I.M. - Werknemersvereniging IKEA Medewerkers

Vakbonden in Spanje

Europese vakbonden

Internationale vakbonden

Historische internationale vakbonden

Zie ook

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
rel=nofollow
rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Trade unionism op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
Belgische sociale partners (erkend door de overheid)
Vakbonden:ABVV · ACV · ACLVB
Werkgeversverenigingen:HRZKMO · NFKHNB · VBO · FWA · Boerenbond · Boerenfront · KBB · UNISOC
rel=nofollow

Sociaal overleg · Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) · Interprofessioneel akkoord (IPA)
Nationale Arbeidsraad (NAR) · Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) · Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk (HRPBW) · Groep van tien

rel=nofollow
Vakbonden in Spanje
Belangrijkste nationale koepelorganisaties:CC.OO. · CGT · CNT · UGT · USO
Historische vakbond:OSE of Sindicato vertical
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Vakbond&oldid=116573"