Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Eemnes: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
(Eemnes, dorp met stadsrechten) |
||
| (3 tussenliggende versies door een andere gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Infobox gemeente Nederland | |||
| naam = Eemnes | |||
| bestandsnaam vlag = Eemnes vlag.png | |||
| vlagartikel = Vlag van Eemnes | |||
| bestandsnaam wapen =Wapen van Eemnes.png | |||
| wapenartikel = Wapen van Eemnes | |||
| locatie = LocatieEemnes | |||
| provincie = {{NL-vlag|Utrecht (provincie)}} | |||
| burgemeester = [[Roland van Benthem]] ([[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]]) | |||
| hoofdplaats = '''Eemnes''' | |||
| lat_deg = | |||
| lat_min = | |||
| lon_deg = | |||
| lon_min = | |||
| verkeersader = {{Pictogram weg Nederland A-weg|1}} {{Pictogram weg Nederland A-weg|27}} | |||
| netnummer = 035 | |||
| CBS=0317 | |||
| postcode = 3755 | |||
| website = [http://www.eemnes.nl/ www.eemnes.nl] | |||
| partijen= Dorpsbelang <br /> VVD <br /> PvdA <br /> CDA <br /> D'66 | |||
| zetels= 13 <br /> 3 <br /> 3 <br /> 1 <br /> 3 <br /> 3 | |||
}} | |||
'''Eemnes''' of '''Eemnes-Buiten'''({{Audio|269_Eemnes.ogg|<small>uitspraak</small>}}) is een stad en [[gemeente (bestuur)|gemeente]] in de Nederlandse provincie [[Utrecht (provincie)|Utrecht]]. De gemeente telt {{Statistiek gemeente Nederland inwoners|0317}} inwoners ({{Statistiek gemeente Nederland inwoners|TXT=Year}}, bron: [[Centraal Bureau voor de Statistiek|CBS]]) en heeft een oppervlakte van 33,67 [[vierkante kilometer|km²]] (waarvan 2,64 km² water). Eemnes bestaat vanouds uit twee delen: ''[[Eemnes-Binnen]]'', dat vooral bestaat uit een aantal boerderijen langs de Wakkerendijk, en het iets noordelijker gelegen ''Eemnes-Buiten'' (tegenwoordig vaak afgekort tot Eemnes) waar enkele forse nieuwbouwwijken zijn neergezet. In Eemnes-Buiten staat nog een aantal oude huisjes van de vroegere dorpskern, en een klein oud [[Gemeentehuis|raadhuis]] aan de Wakkerendijk dat nu in gebruik is als restaurant Het Oude Raadhuis.<br /> | |||
De naam Eemnes is een samentrekking van '[[eem]]' (rivier) en het historische Nederlandse woord '[[landtong|nes]]' (landtong). De naam wordt al in een oorkonde uit 1269 gebruikt. | |||
De naam Eemnes is een samentrekking van 'eem' (rivier) en het historische Nederlandse woord 'nes' (landtong). De naam wordt al in een oorkonde uit 1269 gebruikt. | |||
== Geschiedenis == | == Geschiedenis == | ||
In de Middeleeuwen was de monding van de Eem een moerassig gebied dat meestal onder water stond. Na de Allerheiligenvloed van 1170 daalde echter het waterpeil in het drassige gebied rond de Eemmond. Daardoor kon ontginning van het gebied plaatsvinden en ontstonden het dorp Ter Eem en Huis Ter Eem. De ontginning van het moerasgebied begon vanuit een landtong, een zogenaamde nes, in de binnenbocht van de Eem. De verkaveling vond plaats in westelijke richting vanaf de zomerdijk bij Ter Eem. Als noordgrens werd een zijdwende aangelegd. Deze liep oost-west, aan de noordzijde van de huidige Eemnesservaart ter hoogte van de Laarderweg. Eerst werd het gebied ten zuiden van de kade ontgonnen, en vervolgens het noordelijke deel, Eemnes Buitendijks. De naam Eemnes wordt voor het eerst genoemd in een document uit 1269. In de 14de eeuw verhuisden veel ontginners van Ter Eem naar Eemnes. De ontginning kwam steeds dichter bij de grens van Holland, wat soms leidde tot grensconflicten. De Graaf van Holland liet rond 1325 met leeuwenpalen een grens markeren. Deze rede liep op de plaats waar nu de Meentweg en de Wakkerendijk lopen. De nederzetting werd later het huidige Eemnes dat in 1339 al een eigen bestuur had met 13 schepenen. Het gebied ten westen van de rede werd door de graaf Oost-Holland genoemd. De Eemnessers hadden bisschop Jan van Diest toegezegd niet verder westwaarts te verhuizen. Na de dood van Jan van Diest vestigden de ontginners zich rond 1342 toch op de rede, waarover inmiddels en weg was aangelegd. Daarop brandde de nieuwe Utrechtse bisschop Jan van Arkel als straf hun bezittingen af, inclusief het pas gebouwde kerkje in de huidige Kerkstraat. Uiteindelijk zou met graaf Willem V in 1356 de vrede definitief worden. | In de Middeleeuwen was de monding van de [[Eem]] een moerassig gebied dat meestal onder water stond. Na de [[Allerheiligenvloed (1170)|Allerheiligenvloed]] van [[1170]] daalde echter het waterpeil in het drassige gebied rond de Eemmond. Daardoor kon ontginning van het gebied plaatsvinden en ontstonden het dorp Ter Eem en [[Huis Ter Eem]]. De ontginning van het moerasgebied begon vanuit een landtong, een zogenaamde ''nes'', in de binnenbocht van de Eem. De verkaveling vond plaats in westelijke richting vanaf de zomerdijk bij Ter Eem. Als noordgrens werd een [[Landscheiding|zijdwende]] aangelegd. Deze liep oost-west, aan de noordzijde van de huidige [[Eemnesservaart]] ter hoogte van de Laarderweg. Eerst werd het gebied ten zuiden van de kade ontgonnen, en vervolgens het noordelijke deel, Eemnes Buitendijks. De naam Eemnes wordt voor het eerst genoemd in een document uit 1269. In de 14de eeuw verhuisden veel ontginners van Ter Eem naar Eemnes. De ontginning kwam steeds dichter bij de grens van Holland, wat soms leidde tot grensconflicten. De Graaf van Holland liet rond 1325 met [[leeuwenpaal|leeuwenpalen]] een grens markeren. Deze ''rede'' liep op de plaats waar nu de Meentweg en de [[Wakkerendijk]] lopen. De nederzetting werd later het huidige Eemnes dat in 1339 al een eigen bestuur had met 13 schepenen. Het gebied ten westen van de rede werd door de graaf ''Oost-Holland'' genoemd. De Eemnessers hadden bisschop Jan van Diest toegezegd niet verder westwaarts te verhuizen. Na de dood van Jan van Diest vestigden de ontginners zich rond 1342 toch op de rede, waarover inmiddels en weg was aangelegd. Daarop brandde de nieuwe Utrechtse bisschop [[Jan van Arkel (bisschop)|Jan van Arkel]] als straf hun bezittingen af, inclusief het pas gebouwde kerkje in de huidige Kerkstraat.<ref>{{aut|J. Groeneveld}} - ''De oostgrens van het Gooi De geschiedenis van de verschillende grensvakken'', Historische Kring Eemnes 2006-3</ref> Uiteindelijk zou met graaf Willem V in 1356 de vrede definitief worden. | ||
Om de bewoners daarna aan zich te binden verleende hij Eemnes in 1352 stadsrechten. Ook mocht het verwoeste oude kerkje worden herbouwd. De kerk werd toegewijd aan de Heilige Nicolaas. Het zuidelijk deel van Eemnes zou echter bij Ter Eem blijven met de scheisloot tussen de percelen Wakkerendijk 178 en 180 als grens. Om buurgemeente Ter Eem tevreden te houden, mochten zij het zuidelijke deel van Eemnes houden. Het hele gebied ten noorden van de scheisloot zou later Eemnes-Buiten worden genoemd en het gebied ten zuiden ervan Eemnes-Binnen. In 1439 werd het gebied ten zuiden van de scheisloot om strategische redenen los gemaakt van de nederzetting Ter Eem (Eembrugge). Het gebied kreeg stadsrechten onder de naam Eemnes-Binnendijks. Het kreeg bovendien toestemming om een eigen kerk te bouwen. Deze Sint Pieterskerk werd in de volksmond het Dikke Torentje genoemd. Bij plunderingen door de voortdurende twisten tussen Holland en Utrecht werd Eemnes op 21 december 1481 door de Hollanders aangevallen en platgebrand. Deze inname en plundering van Eemnes vond plaats tijdens de Stichtse Oorlog (1481-83), en was een onderdeel van de Hoekse en Kabeljauwse twisten. | Om de bewoners daarna aan zich te binden verleende hij Eemnes in 1352 stadsrechten. Ook mocht het verwoeste oude kerkje worden herbouwd. De kerk werd toegewijd aan de Heilige Nicolaas. Het zuidelijk deel van Eemnes zou echter bij Ter Eem blijven met de scheisloot tussen de percelen Wakkerendijk 178 en 180 als grens. Om buurgemeente Ter Eem tevreden te houden, mochten zij het zuidelijke deel van Eemnes houden. Het hele gebied ten noorden van de scheisloot zou later Eemnes-Buiten worden genoemd en het gebied ten zuiden ervan Eemnes-Binnen. In 1439 werd het gebied ten zuiden van de scheisloot om strategische redenen los gemaakt van de nederzetting Ter Eem (Eembrugge). Het gebied kreeg stadsrechten onder de naam Eemnes-Binnendijks. Het kreeg bovendien toestemming om een eigen kerk te bouwen. Deze [[Pieterskerk (Eemnes)|Sint Pieterskerk]] werd in de volksmond ''het Dikke Torentje'' genoemd. Bij plunderingen door de voortdurende twisten tussen Holland en Utrecht werd Eemnes op 21 december 1481 door de Hollanders aangevallen en platgebrand. Deze [[inname van Eemnes|inname en plundering van Eemnes]] vond plaats tijdens de [[Stichtse Oorlog|Stichtse Oorlog (1481-83)]], en was een onderdeel van de [[Hoekse en Kabeljauwse twisten]]. | ||
Na de Reformatie bleef een groot deel van de bevolking rooms-katholiek. Zij kwamen bijeen in een schuurkerk aan de Wakkerendijk. Dit werd later een definitief kerkgebouw dat op de plaats stond van de huidige Grote of Sint-Nicolaaskerk aan de Kerkstraat. | Na de [[Reformatie]] bleef een groot deel van de bevolking rooms-katholiek.<ref>[http://www.plaats.nl/eemnes/alles-over/geschiedenis/ Plaats.nl]</ref> Zij kwamen bijeen in een schuurkerk aan de Wakkerendijk. Dit werd later een definitief kerkgebouw dat op de plaats stond van de huidige [[Grote of Sint-Nicolaaskerk (Eemnes)|Grote of Sint-Nicolaaskerk]] aan de [[Kerkstraat (Eemnes)|Kerkstraat]]. | ||
In 1589 werd de Eemnesservaart gegraven. Aan de oostzijde van de Wakkerendijk werd een haven aangelegd, met een marktveld ertussen. In de zomerdijk, aan het einde van de vaart, kwam toen een houten schutsluis. Zo konden schepen met hooi, bouwmaterialen en turf worden vervoerd via de Eem. In 1650 werd de houten sluis in de zomerdijk vervangen door een stenen sluis die in 1994 werd gerestaureerd. In 1811 werden Eemnes-Buiten en Eemnes-Binnen samengevoegd tot één gemeente Eemnes. De woningen van de 1148 inwoners stonden aan de westzijde van de Wakkerendijk en de Meentweg. Na de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 verloor de Wakkerendijk haar zeewaterkerende functie. De dijk werd deels afgegraven en na een ruilverkaveling werden dwarswegen naar de Eemnesserpolder aangelegd. Daarbij werden melkveehouderijen van de Wakkerendijk en de Meentweg verplaatst naar de polder. De boerderijen aan de westzijde van de Wakkerendijk verloren hun functie en kregen een woonbestemming. | In 1589 werd de [[Eemnesservaart]] gegraven. Aan de oostzijde van de Wakkerendijk werd een haven aangelegd, met een marktveld ertussen.<ref>[https://web.archive.org/web/20151224052655/http://www.archiefeemland.nl/de-regio/eemnes Archief Eemland]</ref> In de zomerdijk, aan het einde van de vaart, kwam toen een houten schutsluis. Zo konden schepen met hooi, bouwmaterialen en turf worden vervoerd via de Eem. In 1650 werd de houten sluis in de zomerdijk vervangen door een stenen sluis die in [[1994]] werd gerestaureerd. In 1811 werden Eemnes-Buiten en [[Eemnes-Binnen]] samengevoegd tot één gemeente Eemnes. De woningen van de 1148 inwoners stonden aan de westzijde van de Wakkerendijk en de Meentweg. Na de aanleg van de [[Afsluitdijk]] in 1932 verloor de Wakkerendijk haar zeewaterkerende functie. De dijk werd deels afgegraven en na een [[ruilverkaveling]] werden dwarswegen naar de [[Eemnesserpolder]] aangelegd. Daarbij werden melkveehouderijen van de Wakkerendijk en de Meentweg verplaatst naar de polder. De boerderijen aan de westzijde van de Wakkerendijk verloren hun functie en kregen een woonbestemming. | ||
Vanaf de zeventiger jaren van de twintigste eeuw werden | Vanaf de zeventiger jaren van de twintigste eeuw werden woonwijken aangelegd en de Rijksweg A27 maakte dat Eemnes meer gescheiden raakte van Laren. | ||
== | === Gemeentewapen === | ||
* [http://www.eemnes.nl Website van de gemeente | De drie personen op het wapen stellen drie bisschoppen voor, die de verzoening met de [[Lijst van bisschoppen en aartsbisschoppen van Utrecht|bisschop van Utrecht]] symboliseren. | ||
== Monumenten == | |||
Een deel van Eemnes is een [[Rijksbeschermd gezicht Eemnes - Buiten|beschermd dorpsgezicht]]. Verder zijn er in het dorp enkele tientallen rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en een oorlogsmonument, zie: | |||
== Politiek == | |||
=== Burgemeester === | |||
Eemnes heeft van 1850-1895 een burgemeester gedeeld met de gemeente [[Baarn]]. Toen de twee gemeenten samen meer dan 5000 inwoners hadden, kreeg Eemnes een eigen burgemeester. Op 1 juli 1895 werd burgemeester [[Jonkheer|jhr.]] Cornelis Röell geïnstalleerd, hun voormalige burgemeester jhr. [[meester in de rechten|mr.]] [[Binnert Philip de Beaufort (1852-1898)|Binnert Philip de Beaufort]] bleef burgemeester van Baarn. Eemnes had toen 1261 inwoners. | |||
De huidige burgemeester van Eemnes is [[Roland van Benthem]]. | |||
=== Gemeenteraad === | |||
De [[gemeenteraad]] van Eemnes bestaat uit 13 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1982: | |||
{| class="wikitable" | |||
!colspan="11"|'''Gemeenteraadszetels''' | |||
|- | |||
|'''Partij'''||'''1982'''||'''1986'''||'''1990'''||'''1994'''||'''1998'''||'''2002'''||'''2006'''||'''2010'''||'''2014'''||'''2018''' | |||
|- | |||
| Dorpsbelang||3||4||4||3||4||4||3||5||3||5 | |||
|- | |||
|[[Christen-Democratisch Appèl|CDA]]||5||4||3||4||4||3||2||2||3||3 | |||
|- | |||
||[[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]]||3||3||3||4||3||3||4||3||3||2 | |||
|- | |||
|[[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]||2||2||2||-||-||-||2||2||1||2 | |||
|- | |||
|[[Democraten 66|D66]]||-||-||1||-||-||-||-||1||3||1 | |||
|- | |||
|[[Democraten 66|D66]]-[[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]||-||-||-||2||2||1||-||-||-||- | |||
|- | |||
|Hartgroen||-||-||-||-||-||2||2||-||-||- | |||
|- | |||
|'''Totaal'''||'''13'''||'''13'''||'''13'''||'''13'''||'''13'''||'''13'''||'''13'''||'''13'''||'''13'''||'''13''' | |||
|} | |||
=== Gemeentehuis === | |||
Eemnes-Buiten had vroeger een raadhuis aan de Wakkerendijk. Het latere gemeentehuis aan de Laarderweg 24a is afgebroken en recent vervangen door een nieuw dorpscentrum met winkels. Op 7 oktober 2009 is het nieuwe gemeentehuis aan de Zuidersingel 1-5 in gebruik genomen; hier is tevens het BEL-kantoor gevestigd, waardoor het samenwerkingsverband tussen de drie zelfstandige gemeenten [[Blaricum]], Eemnes en [[Laren (Noord-Holland)|Laren]] zichtbaar is geworden. Het kantoor is ontworpen door het Amsterdamse bureau ADP Architecten. | |||
== Onderwijs en sport == | |||
Eemnes kent momenteel zes basisscholen. Eén van deze basisscholen is [[Protestants onderwijs|protestants-christelijk]], één [[Katholicisme|katholiek]] en twee [[Openbaar onderwijs|openbaar]]. Verder zijn er nog twee scholen die het [[Jenaplanonderwijs|Jenaplan-principe]] als leidraad gebruiken. Er zijn geen [[middelbare school|middelbare scholen]]. | |||
In Eemnes is de [[Goyer Golf & Country Club]], waar [[golfprofessional]] [[Ruud Bos (golfer)|Ruud Bos]] de leiding van de golfschool heeft. | |||
[[SV Eemnes]] is de voetbalvereniging van Eemnes. | |||
Eem'78 is de basketbalvereniging van Eemnes | |||
== Geboren == | |||
* [[Bert Boer]], predikant | |||
* [[Henk van Dorp (journalist)|Henk van Dorp]], journalist en televisiepresentator | |||
* [[Joop Hagen]], dichter | |||
* [[Lodewijk Hoekstra]], televisiepresentator | |||
* [[Erik van Muiswinkel]], kleinkunstenaar | |||
* [[Christiaan Posthumus Meyjes sr.]], architect | |||
* [[Willem van Radelant]], rechtsgeleerde tijdens de [[Unie van Utrecht (1579)|Unie van Utrecht]] | |||
* [[Teun Roothart]], kunstenaar | |||
* [[Gerard Wortel]], kleinkunstenaar | |||
* [[Maartje Wortel]], schrijfster | |||
== Bekende bewoners == | |||
{| | |||
| width="30%" valign="top" | | |||
* [[Chris Beekman]], kunstschilder | |||
* [[Jan Bos (schaatser)|Jan Bos]], schaatser | |||
* [[Dik Bruynesteyn]], tekenaar | |||
* [[Tim Coronel]] autocoureur | |||
* [[Tom Coronel]] autocoureur | |||
* [[Ruud van Hemert]], film- en televisieregisseur | |||
| width="30%" valign="top" | | |||
* [[Henk van der Horst]], acteur en programmamaker | |||
* [[Piet Klaasse]], illustrator | |||
* [[Bob de Lange]], acteur-regisseur | |||
* [[Derk Boerrigter]], voetballer | |||
* [[Kenneth Pérez]], voetballer en voetbalanalist | |||
* [[Michiel Schapers]], tennisser | |||
|} | |||
== In de media == | |||
* In Eemnes staat de luxe villa van het tv-programma [[De Gouden Kooi]] (2006 - 2008) waarin tien deelnemers zich lieten opsluiten. Het huis deed van 2010 tot en met 2018 dienst als de studio van het televisieprogramma [[Koffietijd (televisieprogramma)|Koffietijd]]. | |||
* Uit onderzoek van het programma [[Nederland van boven]] is gebleken dat Eemnes de best bereikbare plaats van Nederland is. Gemiddeld kun je vanuit Eemnes met de auto in 78 minuten elke andere plaats in Nederland bereiken. Wanneer de reiziger afhankelijk is van het openbaar vervoer is vanuit Eemnes de gemiddelde reistijd naar de rest van Nederland bijna twee uur. Enkel Utrecht is met openbaar vervoer beter bereikbaar. | |||
== Zie ook == | |||
* [[Eemnes van A tot Z]] | |||
* [[Vlag van Eemnes]] | |||
* [[Wijken en buurten in Eemnes]] | |||
** [[Lijst van straten in Eemnes]] | |||
{{Commonscat|Eemnes}} | |||
{{Appendix|2= | |||
* [http://www.eemnes.nl Website van de gemeente] | |||
* [https://web.archive.org/web/20160607095010/http://www.historischekringeemnes.nl/KRONIEK%20EEMNES%20%28HKE%29.pdf Kroniek van de Historische Kring Eemnes] | * [https://web.archive.org/web/20160607095010/http://www.historischekringeemnes.nl/KRONIEK%20EEMNES%20%28HKE%29.pdf Kroniek van de Historische Kring Eemnes] | ||
----- | |||
{{References}} | |||
}} | |||
{{authority control|TYPE=g|Wikidata=Q10037 }} | |||
{{Navigatie gemeente Eemnes}} | |||
{{Navigatie provincie Utrecht}} | |||
{{Coor title dms|52|15|14|N|5|15|26|E|type:city_region:NL}} | |||
[[Categorie:Plaats in Utrecht]] [[Categorie:Eemnes]] | [[Categorie:Plaats in Utrecht]] | ||
[[Categorie:Eemnes| ]] | |||
Huidige versie van 8 jan 2020 om 22:11
Gemeente in Nederland 
| |||||
| |||||
| Locatie van de gemeente Eemnes | |||||
| Provincie | -Flag.png){kind=small} Utrecht
| ||||
| Oppervlakte | 33,67 km² | ||||
| - land | 31,03 km² | ||||
| - water | 2,64 km² | ||||
| Inwoners (1 april 2011) | 8.852? (285 inw/km²) | ||||
| Hoofdplaats | Eemnes | ||||
| Belangrijke verkeersaders | A1 A27 | ||||
| Burgemeester (lijst) | Roland van Benthem (VVD) | ||||
| Zetels Dorpsbelang VVD PvdA CDA D'66 |
13 3 3 1 3 3 | ||||
| Gemiddeld inkomen (2006) | € 14.400 per inw. | ||||
| Gem. WOZ-waarde (2008) | € 319.000 | ||||
| WW-uitkeringen (2007) | 12 per 1000 inw. | ||||
| Autobezit (2007) | 475 per 1000 inw. | ||||
| Postcode(s) | 3755 | ||||
| Netnummer(s) | 035 | ||||
| CBS-code | 0317 | ||||
| CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||||
| Website | www.eemnes.nl | ||||
| |||||
Eemnes of Eemnes-Buiten( uitspraak ) is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Utrecht. De gemeente telt 8.852 inwoners (1 april 2011, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 33,67 km² (waarvan 2,64 km² water). Eemnes bestaat vanouds uit twee delen: Eemnes-Binnen, dat vooral bestaat uit een aantal boerderijen langs de Wakkerendijk, en het iets noordelijker gelegen Eemnes-Buiten (tegenwoordig vaak afgekort tot Eemnes) waar enkele forse nieuwbouwwijken zijn neergezet. In Eemnes-Buiten staat nog een aantal oude huisjes van de vroegere dorpskern, en een klein oud raadhuis aan de Wakkerendijk dat nu in gebruik is als restaurant Het Oude Raadhuis.
De naam Eemnes is een samentrekking van 'eem' (rivier) en het historische Nederlandse woord 'nes' (landtong). De naam wordt al in een oorkonde uit 1269 gebruikt.
Geschiedenis
In de Middeleeuwen was de monding van de Eem een moerassig gebied dat meestal onder water stond. Na de Allerheiligenvloed van 1170 daalde echter het waterpeil in het drassige gebied rond de Eemmond. Daardoor kon ontginning van het gebied plaatsvinden en ontstonden het dorp Ter Eem en Huis Ter Eem. De ontginning van het moerasgebied begon vanuit een landtong, een zogenaamde nes, in de binnenbocht van de Eem. De verkaveling vond plaats in westelijke richting vanaf de zomerdijk bij Ter Eem. Als noordgrens werd een zijdwende aangelegd. Deze liep oost-west, aan de noordzijde van de huidige Eemnesservaart ter hoogte van de Laarderweg. Eerst werd het gebied ten zuiden van de kade ontgonnen, en vervolgens het noordelijke deel, Eemnes Buitendijks. De naam Eemnes wordt voor het eerst genoemd in een document uit 1269. In de 14de eeuw verhuisden veel ontginners van Ter Eem naar Eemnes. De ontginning kwam steeds dichter bij de grens van Holland, wat soms leidde tot grensconflicten. De Graaf van Holland liet rond 1325 met leeuwenpalen een grens markeren. Deze rede liep op de plaats waar nu de Meentweg en de Wakkerendijk lopen. De nederzetting werd later het huidige Eemnes dat in 1339 al een eigen bestuur had met 13 schepenen. Het gebied ten westen van de rede werd door de graaf Oost-Holland genoemd. De Eemnessers hadden bisschop Jan van Diest toegezegd niet verder westwaarts te verhuizen. Na de dood van Jan van Diest vestigden de ontginners zich rond 1342 toch op de rede, waarover inmiddels en weg was aangelegd. Daarop brandde de nieuwe Utrechtse bisschop Jan van Arkel als straf hun bezittingen af, inclusief het pas gebouwde kerkje in de huidige Kerkstraat.[1] Uiteindelijk zou met graaf Willem V in 1356 de vrede definitief worden.
Om de bewoners daarna aan zich te binden verleende hij Eemnes in 1352 stadsrechten. Ook mocht het verwoeste oude kerkje worden herbouwd. De kerk werd toegewijd aan de Heilige Nicolaas. Het zuidelijk deel van Eemnes zou echter bij Ter Eem blijven met de scheisloot tussen de percelen Wakkerendijk 178 en 180 als grens. Om buurgemeente Ter Eem tevreden te houden, mochten zij het zuidelijke deel van Eemnes houden. Het hele gebied ten noorden van de scheisloot zou later Eemnes-Buiten worden genoemd en het gebied ten zuiden ervan Eemnes-Binnen. In 1439 werd het gebied ten zuiden van de scheisloot om strategische redenen los gemaakt van de nederzetting Ter Eem (Eembrugge). Het gebied kreeg stadsrechten onder de naam Eemnes-Binnendijks. Het kreeg bovendien toestemming om een eigen kerk te bouwen. Deze Sint Pieterskerk werd in de volksmond het Dikke Torentje genoemd. Bij plunderingen door de voortdurende twisten tussen Holland en Utrecht werd Eemnes op 21 december 1481 door de Hollanders aangevallen en platgebrand. Deze inname en plundering van Eemnes vond plaats tijdens de Stichtse Oorlog (1481-83), en was een onderdeel van de Hoekse en Kabeljauwse twisten.
Na de Reformatie bleef een groot deel van de bevolking rooms-katholiek.[2] Zij kwamen bijeen in een schuurkerk aan de Wakkerendijk. Dit werd later een definitief kerkgebouw dat op de plaats stond van de huidige Grote of Sint-Nicolaaskerk aan de Kerkstraat.
In 1589 werd de Eemnesservaart gegraven. Aan de oostzijde van de Wakkerendijk werd een haven aangelegd, met een marktveld ertussen.[3] In de zomerdijk, aan het einde van de vaart, kwam toen een houten schutsluis. Zo konden schepen met hooi, bouwmaterialen en turf worden vervoerd via de Eem. In 1650 werd de houten sluis in de zomerdijk vervangen door een stenen sluis die in 1994 werd gerestaureerd. In 1811 werden Eemnes-Buiten en Eemnes-Binnen samengevoegd tot één gemeente Eemnes. De woningen van de 1148 inwoners stonden aan de westzijde van de Wakkerendijk en de Meentweg. Na de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 verloor de Wakkerendijk haar zeewaterkerende functie. De dijk werd deels afgegraven en na een ruilverkaveling werden dwarswegen naar de Eemnesserpolder aangelegd. Daarbij werden melkveehouderijen van de Wakkerendijk en de Meentweg verplaatst naar de polder. De boerderijen aan de westzijde van de Wakkerendijk verloren hun functie en kregen een woonbestemming.
Vanaf de zeventiger jaren van de twintigste eeuw werden woonwijken aangelegd en de Rijksweg A27 maakte dat Eemnes meer gescheiden raakte van Laren.
Gemeentewapen
De drie personen op het wapen stellen drie bisschoppen voor, die de verzoening met de bisschop van Utrecht symboliseren.
Monumenten
Een deel van Eemnes is een beschermd dorpsgezicht. Verder zijn er in het dorp enkele tientallen rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en een oorlogsmonument, zie:
Politiek
Burgemeester
Eemnes heeft van 1850-1895 een burgemeester gedeeld met de gemeente Baarn. Toen de twee gemeenten samen meer dan 5000 inwoners hadden, kreeg Eemnes een eigen burgemeester. Op 1 juli 1895 werd burgemeester jhr. Cornelis Röell geïnstalleerd, hun voormalige burgemeester jhr. mr. Binnert Philip de Beaufort bleef burgemeester van Baarn. Eemnes had toen 1261 inwoners.
De huidige burgemeester van Eemnes is Roland van Benthem.
Gemeenteraad
De gemeenteraad van Eemnes bestaat uit 13 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1982:
| Gemeenteraadszetels | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1982 | 1986 | 1990 | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 |
| Dorpsbelang | 3 | 4 | 4 | 3 | 4 | 4 | 3 | 5 | 3 | 5 |
| CDA | 5 | 4 | 3 | 4 | 4 | 3 | 2 | 2 | 3 | 3 |
| VVD | 3 | 3 | 3 | 4 | 3 | 3 | 4 | 3 | 3 | 2 |
| PvdA | 2 | 2 | 2 | - | - | - | 2 | 2 | 1 | 2 |
| D66 | - | - | 1 | - | - | - | - | 1 | 3 | 1 |
| D66-PvdA | - | - | - | 2 | 2 | 1 | - | - | - | - |
| Hartgroen | - | - | - | - | - | 2 | 2 | - | - | - |
| Totaal | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 |
Gemeentehuis
Eemnes-Buiten had vroeger een raadhuis aan de Wakkerendijk. Het latere gemeentehuis aan de Laarderweg 24a is afgebroken en recent vervangen door een nieuw dorpscentrum met winkels. Op 7 oktober 2009 is het nieuwe gemeentehuis aan de Zuidersingel 1-5 in gebruik genomen; hier is tevens het BEL-kantoor gevestigd, waardoor het samenwerkingsverband tussen de drie zelfstandige gemeenten Blaricum, Eemnes en Laren zichtbaar is geworden. Het kantoor is ontworpen door het Amsterdamse bureau ADP Architecten.
Onderwijs en sport
Eemnes kent momenteel zes basisscholen. Eén van deze basisscholen is protestants-christelijk, één katholiek en twee openbaar. Verder zijn er nog twee scholen die het Jenaplan-principe als leidraad gebruiken. Er zijn geen middelbare scholen.
In Eemnes is de Goyer Golf & Country Club, waar golfprofessional Ruud Bos de leiding van de golfschool heeft.
SV Eemnes is de voetbalvereniging van Eemnes.
Eem'78 is de basketbalvereniging van Eemnes
Geboren
- Bert Boer, predikant
- Henk van Dorp, journalist en televisiepresentator
- Joop Hagen, dichter
- Lodewijk Hoekstra, televisiepresentator
- Erik van Muiswinkel, kleinkunstenaar
- Christiaan Posthumus Meyjes sr., architect
- Willem van Radelant, rechtsgeleerde tijdens de Unie van Utrecht
- Teun Roothart, kunstenaar
- Gerard Wortel, kleinkunstenaar
- Maartje Wortel, schrijfster
Bekende bewoners
|
|
In de media
- In Eemnes staat de luxe villa van het tv-programma De Gouden Kooi (2006 - 2008) waarin tien deelnemers zich lieten opsluiten. Het huis deed van 2010 tot en met 2018 dienst als de studio van het televisieprogramma Koffietijd.
- Uit onderzoek van het programma Nederland van boven is gebleken dat Eemnes de best bereikbare plaats van Nederland is. Gemiddeld kun je vanuit Eemnes met de auto in 78 minuten elke andere plaats in Nederland bereiken. Wanneer de reiziger afhankelijk is van het openbaar vervoer is vanuit Eemnes de gemiddelde reistijd naar de rest van Nederland bijna twee uur. Enkel Utrecht is met openbaar vervoer beter bereikbaar.
Zie ook
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Eemnes op Wikimedia Commons.
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Plaatsen en wijken in de gemeente Eemnes |
|---|
|
Hoofdplaats: Eemnes-Buiten |
| Gemeenten in de provincie Utrecht | |
|---|
|
Amersfoort · Baarn · Bunnik · Bunschoten · De Bilt · De Ronde Venen · Eemnes · Houten · IJsselstein · Leusden · Lopik · Montfoort · Nieuwegein · Oudewater · Renswoude · Rhenen · Soest · Stichtse Vecht · Utrecht · Utrechtse Heuvelrug · Veenendaal · Vianen · Wijk bij Duurstede · Woerden · Woudenberg · Zeist |
.png){kind=link}