Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 24: | Regel 24: | ||
| website = http://www.ec-patr.org/ | | website = http://www.ec-patr.org/ | ||
}} | }} | ||
Het '''Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel''' ([[Grieks]]: Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ''Oikoumenikó | Het '''Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel''' ([[Grieks]]: Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ''Oikoumenikó Patriarcheío Kōnstantinoupóleōs'') behoort tot de [[Oosters-orthodoxe Kerken]]. | ||
== Geschiedenis == | == Geschiedenis == | ||
Volgens de overlevering predikte de [[apostel Andreas]] het christendom in [[Klein-Azië]], meer bepaald in de gebieden rond de [[Zwarte Zee]], in [[Thracië]] en [[Achaea (Romeinse provincie)|Achaia]]. Hij wordt gezien als de stichter van de kerk van Byzantium. Ook de apostel en evangelist [[Johannes (apostel)|Johannes]] en de apostel [[Paulus (apostel)|Paulus]] zouden in [[Klein-Azië]] de christelijke leer verspreid hebben. Het vroege christendom groeide voornamelijk in de hellenistische gebieden van het Romeinse Rijk, waar Grieks de voertaal was. | Volgens de overlevering predikte de apostel [[Andreas (apostel)|Andreas]] het christendom in [[Klein-Azië]], meer bepaald in de gebieden rond de [[Zwarte Zee]], in [[Thracië]] en [[Achaea (Romeinse provincie)|Achaia]]. Hij wordt gezien als de stichter van de kerk van Byzantium. Ook de apostel en evangelist [[Johannes (apostel)|Johannes]] en de apostel [[Paulus (apostel)|Paulus]] zouden in [[Klein-Azië]] de christelijke leer verspreid hebben. Het vroege christendom groeide voornamelijk in de hellenistische gebieden van het Romeinse Rijk, waar Grieks de voertaal was. | ||
Na de splitsing van het [[Romeinse Rijk]] in een westelijk en een oostelijk deel verplaatste [[Constantijn de Grote]] in 330 zijn hoofdstad naar de kleine stad [[Byzantium (stad)|Byzantium]] die onder de nieuwe naam [[Constantinopel]] uitgroeide tot de hoofdstad van het Byzantijnse imperium. | Na de splitsing van het [[Romeinse Rijk]] in een westelijk en een oostelijk deel verplaatste [[Constantijn de Grote]] in 330 zijn hoofdstad naar de kleine stad [[Byzantium (stad)|Byzantium]] die onder de nieuwe naam [[Constantinopel]] uitgroeide tot de hoofdstad van het Byzantijnse imperium. | ||
| Regel 35: | Regel 35: | ||
Door de uitbreiding van de politieke en culturele invloed van Constantinopel steeg ook het prestige van de Kerk van Constantinopel. | Door de uitbreiding van de politieke en culturele invloed van Constantinopel steeg ook het prestige van de Kerk van Constantinopel. | ||
Tijdens het [[Concilie van Constantinopel I]] (381) werd de titel van patriarchaat toegekend en werd de Kerk van Constantinopel tweede in rang na Rome. Tijdens het [[Concilie van Chalcedon]] (451) werd de jurisdictie van Constantinopel uitgebreid over de zogenaamde | Tijdens het [[Concilie van Constantinopel I]] (381) werd de titel van patriarchaat toegekend en werd de Kerk van Constantinopel tweede in rang na Rome. Tijdens het [[Concilie van Chalcedon]] (451) werd de jurisdictie van Constantinopel uitgebreid over de zogenaamde ’barbaarse’ landen waarmee bedoeld werd de christelijke gemeenschappen in de diaspora buiten de grenzen van het keizerrijk en buiten de jurisdictie van andere [[autocefaal|autocefale]] kerken. Zo ontstond de titel van oecumenisch patriarchaat. Constantinopel bekleedde bovendien niet meer de tweede plaats in rangorde na Rome, maar kwam als ’het nieuwe Rome’ op hetzelfde niveau te staan als Rome. | ||
In de achtste eeuw breidde de [[jurisdictie]] van het patriarchaat van Constantinopel zich verder uit. Het gebied tussen de [[Adriatische Zee]] en de rivier [[Mesta (rivier)|Nestos]], het gebied tussen de [[Donau]] en het [[Rodopegebergte]] alsook het eiland [[Kreta]] vielen onder de bevoegdheid van het oecumenisch patriarchaat. Later werden ook de Slavische Kerken en de Russische Kerk toegevoegd. | In de achtste eeuw breidde de [[jurisdictie]] van het patriarchaat van Constantinopel zich verder uit. Het gebied tussen de [[Adriatische Zee]] en de rivier [[Mesta (rivier)|Nestos]], het gebied tussen de [[Donau]] en het [[Rodopegebergte]] alsook het eiland [[Kreta]] vielen onder de bevoegdheid van het oecumenisch patriarchaat. Later werden ook de Slavische Kerken en de Russische Kerk toegevoegd. | ||
| Regel 43: | Regel 43: | ||
In de [[Ottomaanse Rijk|Ottomaanse periode]] werd de patriarch van Constantinopel aan het hoofd geplaatst van alle orthodoxe christenen binnen het Ottomaanse Rijk. Deze samenwerking tussen Kerk en staat verhoogde de macht van het patriarchaat maar lag tevens aan de oorsprong van corruptie en intriges. | In de [[Ottomaanse Rijk|Ottomaanse periode]] werd de patriarch van Constantinopel aan het hoofd geplaatst van alle orthodoxe christenen binnen het Ottomaanse Rijk. Deze samenwerking tussen Kerk en staat verhoogde de macht van het patriarchaat maar lag tevens aan de oorsprong van corruptie en intriges. | ||
Met het ontstaan van meerdere [[autocefaal|autocefale]] lokale | Met het ontstaan van meerdere [[autocefaal|autocefale]] lokale kerken kromp, in de loop der tijd, de bevoegdheid van het oecumenisch patriarchaat. Volgende kerken werden (definitief) autocefaal: de [[Russisch-Orthodoxe Kerk]] in [[1589]], de [[Grieks-Orthodoxe Kerk]] in [[1850]], de [[Servisch-Orthodoxe Kerk]] in [[1878]], de [[Roemeens-Orthodoxe Kerk]] in [[1885]], de [[Albanees-Orthodoxe Kerk]] in [[1937]] en de [[Bulgaars-Orthodoxe Kerk]] in [[1945]]. | ||
De jurisdictie van het patriarchaat verkleinde | De jurisdictie van het patriarchaat verkleinde ook als een gevolg van de gedwongen bevolkingsuitwisseling tussen Turkije en Griekenland in de jaren 1920 en emigratie van plaatselijke bevolking naar Europa, Amerika en Australië. In deze gebieden werden nieuwe kerkgemeenschappen gesticht. | ||
In [[1971]] werd het seminarie van het patriarchaat op het eiland [[Heybeliada|Chalki]] door de Turkse overheid gesloten. Sindsdien oefenen de Europese Unie en de Verenigde Staten druk uit op de Turkse regering om toestemming te geven voor heropening van het seminarie omdat zij het verbod op de opleiding in strijd | In [[1971]] werd het seminarie van het patriarchaat op het eiland [[Heybeliada|Chalki]] door de Turkse overheid gesloten. Sindsdien oefenen de Europese Unie en de Verenigde Staten druk uit op de Turkse regering om toestemming te geven voor heropening van het seminarie, omdat zij vinden dat het verbod op de opleiding in strijd is met de [[godsdienstvrijheid]] en een discriminatie is ten opzichte van religieuze minderheden. | ||
Ten tijde van het [[Tweede Vaticaans Concilie]] (1962-1965) van de [[Rooms-Katholieke Kerk|Katholieke Kerk]] verbeterde de | Ten tijde van het [[Tweede Vaticaans Concilie]] (1962-1965) van de [[Rooms-Katholieke Kerk|Katholieke Kerk]] verbeterde de verhouding tussen Rome en het Oecumenisch patriarchaat. Patriarch Athenagoras en [[paus]] [[Paulus VI]] ontmoetten elkaar in 1964 in Jeruzalem. Dit was het eerste contact op dit niveau sinds eeuwen. | ||
== Verspreiding == | == Verspreiding == | ||
Het oecumenisch patriarchaat van Constantinopel heeft [[jurisdictie]] in [[Turkije]] (Aartsbisschop van Constantinopel, het Nieuwe-Rome en Oecumenisch patriarch). | Het oecumenisch patriarchaat van Constantinopel heeft [[jurisdictie]] in [[Turkije]] (Aartsbisschop van Constantinopel, het Nieuwe-Rome en Oecumenisch patriarch). | ||
Verder heeft het gezag over: | Verder heeft het gezag over: | ||
* de Grieks-orthodoxen in de [[Diaspora (antropologie)|diaspora]] in [[Europa (werelddeel)|Europa]], [[Amerika (continent)|Amerika]], [[Oceanië]] en het [[Verre Oosten]] | * de Grieks-orthodoxen in de [[Diaspora (antropologie)|diaspora]] in [[Europa (werelddeel)|Europa]], [[Amerika (continent)|Amerika]], [[Oceanië]] en het [[Verre Oosten]] | ||
| Regel 60: | Regel 61: | ||
* de metropolie van [[Mytilini]] | * de metropolie van [[Mytilini]] | ||
* diverse patriarchale stichtingen en centra in de gehele oecumene. | * diverse patriarchale stichtingen en centra in de gehele oecumene. | ||
* de Autonome | * de Autonome Orthodoxe Kerk van [[Finland]] (Aartsbisschop van Karelia en geheel Finland) | ||
* de Autonome [[Estische Apostolisch-Orthodoxe Kerk]] (Metropoliet van Tallinn en Geheel Estland) (Autonomie niet erkend door de [[Russisch-orthodoxe Kerk]]) | * de Autonome [[Estische Apostolisch-Orthodoxe Kerk]] (Metropoliet van Tallinn en Geheel Estland) (Autonomie niet erkend door de [[Russisch-orthodoxe Kerk]]) | ||
* het Exarchaat van [[Patmos]] (Patriarchaal Exarch van Patmos) | * het Exarchaat van [[Patmos]] (Patriarchaal Exarch van Patmos) | ||
* het Patriarchaal Exarchaat van parochies van de Russische Traditie in West-Europa (zetel vacant) | * het Patriarchaal Exarchaat van parochies van de Russische Traditie in West-Europa (zetel vacant) | ||
* het Grieks-orthodox | * het Grieks-orthodox aartsbisdom van Thyateira en [[Groot-Brittannië]] en [[Ierland (land)|Ierland]] (Aartsbisschop van Thyateira en Groot-Brittannië) | ||
* het Grieks-orthodox | * het Grieks-orthodox aartsbisdom van [[Italië]] en [[Malta (land)|Malta]] en exarchaat van Zuid-Europa (Orthodoxe Aartsbisschop van Italië en Malta en Exarch van Zuid-Europa) | ||
* het Grieks-orthodox | * het Grieks-orthodox aartsbisdom van [[Verenigde Staten|Amerika]] (Aartsbisschop van Amerika) | ||
* het Grieks-orthodox | * het Grieks-orthodox aartsbisdom van [[Australië (land)|Australië]] en [[Nieuw-Zeeland]] (Aartsbisschop van Australië) | ||
* het | * het aartsbisdom van [[Hongkong]] en Zuidoost-Azië (Metropoliet) | ||
* het | * het exarchaat van de [[Filipijnen]] (Exarch van de [[Filipijnen]]) | ||
* de Metropolie van de [[Koreaans Orthodoxe Kerk]] | * de Metropolie van de [[Koreaans Orthodoxe Kerk]] | ||
* het [[Albanees-orthodox Bisdom van Amerika]] | * het [[Albanees-orthodox Bisdom van Amerika]] | ||
| Regel 85: | Regel 86: | ||
== Het Oecumenisch patriarchaat in België, Nederland en Luxemburg == | == Het Oecumenisch patriarchaat in België, Nederland en Luxemburg == | ||
Er is een | Er is een aartsbisdom van België en exarchaat van Nederland en Luxemburg. Metropoliet is aartsbisschop en exarch [[Athenagoras Peckstadt|Athenagoras]] (Peckstadt) van [[Sinop (stad)|Sinope]], hij is de opvolger van metropoliet Panteleimon (Kontogiannis). Het aartsbisdom-exarchaat telt in België 24 parochies in Nederland 4 en een klooster, en in Luxemburg 2 parochies. De Metropoliet van België van het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel of zijn plaatsvervanger wordt bij Koninklijk Besluit erkend als representatief orgaan van het geheel van de Orthodoxe Kerk” (K.B. van 15 maart 1988). | ||
Daarnaast zijn er zowel in België als in Nederland 10 parochies behorende tot het | Daarnaast zijn er zowel in België als in Nederland 10 parochies behorende tot het aartsbisdom der Russisch-orthodoxe kerken in West-Europa ([[exarchaat (kerk)|exarchaat]] van het oecumenisch patriarchaat). Zij ressorteren onder een aartsbisschop (zetel vacant) met zetel te [[Parijs]]. Tot slot zijn er in België ook 2 Oekraïense parochies. Zij hebben een eigen bisschop Ioan (Derewianka) van [[Parnassos]] die woont in [[Genk]]-[[Zwartberg]] of [[Bergisch Gladbach]]. | ||
Op 29 juni 1957 werd het eerste Grieks-orthodoxe kerkgebouw, in traditionele stijl gebouwd, in Nederland, gewijd aan [[Nicolaas van Myra]], ingewijd door bisschop Jakobos van [[Apamea (Syrië)|Apamea]]. De eerste steen werd op 4 februari 1954 gelegd door [[Aléxandros Papagos]]. Dit gebouw staat aan de [[Westzeedijk]] in [[Rotterdam]]. | Op 29 juni 1957 werd het eerste Grieks-orthodoxe kerkgebouw, in traditionele stijl gebouwd, in Nederland, gewijd aan [[Nicolaas van Myra]], ingewijd door bisschop Jakobos van [[Apamea (Syrië)|Apamea]]. De eerste steen werd op 4 februari 1954 gelegd door [[Aléxandros Papagos]]. Dit gebouw staat aan de [[Westzeedijk]] in [[Rotterdam]]. | ||
Huidige versie van 15 jun 2018 om 10:49
| Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel | ||
| Tweehoofdige adelaar bij de poorten van het patriarchaat in Istanboel | ||
| Tweehoofdige adelaar bij de poorten van het patriarchaat in Istanboel | ||
| Indeling | ||
| Stichtingsjaar | 330 n.Chr. | |
| Oprichter | Apostel Andreas | |
| Autocefaal of autonoom | Autocefaal | |
| Kerkleiding | ||
| Hoofd | Bartholomeus I | |
| Titel hoofd | Aartsbisschop van Constantinopel, het Nieuwe Rome en Oecumenisch patriarch | |
| Zetel | Istanboel, Turkije | |
| Kenmerken | ||
| Liturgie | Byzantijns | |
| Liturgische taal | Grieks[1] | |
| Kalender | Griekse/Herziene Juliaanse | |
| Reikwijdte | ||
| Aantal gelovigen | 300.000.000[1] | |
| Bisdommen | 149 | |
| Website | ||
Het Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel (Grieks: Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, Oikoumenikó Patriarcheío Kōnstantinoupóleōs) behoort tot de Oosters-orthodoxe Kerken.
Geschiedenis
Volgens de overlevering predikte de apostel Andreas het christendom in Klein-Azië, meer bepaald in de gebieden rond de Zwarte Zee, in Thracië en Achaia. Hij wordt gezien als de stichter van de kerk van Byzantium. Ook de apostel en evangelist Johannes en de apostel Paulus zouden in Klein-Azië de christelijke leer verspreid hebben. Het vroege christendom groeide voornamelijk in de hellenistische gebieden van het Romeinse Rijk, waar Grieks de voertaal was.
Na de splitsing van het Romeinse Rijk in een westelijk en een oostelijk deel verplaatste Constantijn de Grote in 330 zijn hoofdstad naar de kleine stad Byzantium die onder de nieuwe naam Constantinopel uitgroeide tot de hoofdstad van het Byzantijnse imperium. In deze tijd werd de Kerk van Constantinopel eerst een aartsbisdom, daarna een patriarchaat en vervolgens een oecumenisch patriarchaat.
In de vierde eeuw had deze Kerk kerkelijke jurisdictie over de vele christelijke gemeenschappen van Klein-Azië, Pontus en Thracië.
Door de uitbreiding van de politieke en culturele invloed van Constantinopel steeg ook het prestige van de Kerk van Constantinopel. Tijdens het Concilie van Constantinopel I (381) werd de titel van patriarchaat toegekend en werd de Kerk van Constantinopel tweede in rang na Rome. Tijdens het Concilie van Chalcedon (451) werd de jurisdictie van Constantinopel uitgebreid over de zogenaamde ’barbaarse’ landen waarmee bedoeld werd de christelijke gemeenschappen in de diaspora buiten de grenzen van het keizerrijk en buiten de jurisdictie van andere autocefale kerken. Zo ontstond de titel van oecumenisch patriarchaat. Constantinopel bekleedde bovendien niet meer de tweede plaats in rangorde na Rome, maar kwam als ’het nieuwe Rome’ op hetzelfde niveau te staan als Rome.
In de achtste eeuw breidde de jurisdictie van het patriarchaat van Constantinopel zich verder uit. Het gebied tussen de Adriatische Zee en de rivier Nestos, het gebied tussen de Donau en het Rodopegebergte alsook het eiland Kreta vielen onder de bevoegdheid van het oecumenisch patriarchaat. Later werden ook de Slavische Kerken en de Russische Kerk toegevoegd.
In 1054 leidden de toenemende spanningen tussen het oosters en het westers christendom tot het Grote Schisma.
In de Ottomaanse periode werd de patriarch van Constantinopel aan het hoofd geplaatst van alle orthodoxe christenen binnen het Ottomaanse Rijk. Deze samenwerking tussen Kerk en staat verhoogde de macht van het patriarchaat maar lag tevens aan de oorsprong van corruptie en intriges.
Met het ontstaan van meerdere autocefale lokale kerken kromp, in de loop der tijd, de bevoegdheid van het oecumenisch patriarchaat. Volgende kerken werden (definitief) autocefaal: de Russisch-Orthodoxe Kerk in 1589, de Grieks-Orthodoxe Kerk in 1850, de Servisch-Orthodoxe Kerk in 1878, de Roemeens-Orthodoxe Kerk in 1885, de Albanees-Orthodoxe Kerk in 1937 en de Bulgaars-Orthodoxe Kerk in 1945.
De jurisdictie van het patriarchaat verkleinde ook als een gevolg van de gedwongen bevolkingsuitwisseling tussen Turkije en Griekenland in de jaren 1920 en emigratie van plaatselijke bevolking naar Europa, Amerika en Australië. In deze gebieden werden nieuwe kerkgemeenschappen gesticht.
In 1971 werd het seminarie van het patriarchaat op het eiland Chalki door de Turkse overheid gesloten. Sindsdien oefenen de Europese Unie en de Verenigde Staten druk uit op de Turkse regering om toestemming te geven voor heropening van het seminarie, omdat zij vinden dat het verbod op de opleiding in strijd is met de godsdienstvrijheid en een discriminatie is ten opzichte van religieuze minderheden.
Ten tijde van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) van de Katholieke Kerk verbeterde de verhouding tussen Rome en het Oecumenisch patriarchaat. Patriarch Athenagoras en paus Paulus VI ontmoetten elkaar in 1964 in Jeruzalem. Dit was het eerste contact op dit niveau sinds eeuwen.
Verspreiding
Het oecumenisch patriarchaat van Constantinopel heeft jurisdictie in Turkije (Aartsbisschop van Constantinopel, het Nieuwe-Rome en Oecumenisch patriarch).
Verder heeft het gezag over:
- de Grieks-orthodoxen in de diaspora in Europa, Amerika, Oceanië en het Verre Oosten
- de semi-autonome, zelfbesturende Kerk van Kreta (Aartsbisschop van Kreta)
- de autonome, zelfbesturende kloostergemeenschappen op het schiereiland Athos
- de metropolie van de Dodekanesos
- de metropolie van Mytilini
- diverse patriarchale stichtingen en centra in de gehele oecumene.
- de Autonome Orthodoxe Kerk van Finland (Aartsbisschop van Karelia en geheel Finland)
- de Autonome Estische Apostolisch-Orthodoxe Kerk (Metropoliet van Tallinn en Geheel Estland) (Autonomie niet erkend door de Russisch-orthodoxe Kerk)
- het Exarchaat van Patmos (Patriarchaal Exarch van Patmos)
- het Patriarchaal Exarchaat van parochies van de Russische Traditie in West-Europa (zetel vacant)
- het Grieks-orthodox aartsbisdom van Thyateira en Groot-Brittannië en Ierland (Aartsbisschop van Thyateira en Groot-Brittannië)
- het Grieks-orthodox aartsbisdom van Italië en Malta en exarchaat van Zuid-Europa (Orthodoxe Aartsbisschop van Italië en Malta en Exarch van Zuid-Europa)
- het Grieks-orthodox aartsbisdom van Amerika (Aartsbisschop van Amerika)
- het Grieks-orthodox aartsbisdom van Australië en Nieuw-Zeeland (Aartsbisschop van Australië)
- het aartsbisdom van Hongkong en Zuidoost-Azië (Metropoliet)
- het exarchaat van de Filipijnen (Exarch van de Filipijnen)
- de Metropolie van de Koreaans Orthodoxe Kerk
- het Albanees-orthodox Bisdom van Amerika
- de Oekraïens-orthodoxe Kerk van Amerika (Metropoliet)
- de Oekraïens-orthodoxe Kerk van Canada (Metropoliet)
- de Amerikaans Carpatisch-Russisch-orthodox bisdom van de Verenigde Staten (Metropoliet)
Het oecumenisch patriarchaat van Constantinopel is niet bevoegd voor :
- het Griekse vasteland en een aantal kleinere Griekse eilanden
- Cyprus
- Afrika
- Midden-Oosten
Wereldwijd worden 300 miljoen gelovigen geteld (in 2006).[1]
Het Oecumenisch patriarchaat in België, Nederland en Luxemburg
Er is een aartsbisdom van België en exarchaat van Nederland en Luxemburg. Metropoliet is aartsbisschop en exarch Athenagoras (Peckstadt) van Sinope, hij is de opvolger van metropoliet Panteleimon (Kontogiannis). Het aartsbisdom-exarchaat telt in België 24 parochies in Nederland 4 en een klooster, en in Luxemburg 2 parochies. De Metropoliet van België van het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel of zijn plaatsvervanger wordt bij Koninklijk Besluit erkend als representatief orgaan van het geheel van de Orthodoxe Kerk” (K.B. van 15 maart 1988).
Daarnaast zijn er zowel in België als in Nederland 10 parochies behorende tot het aartsbisdom der Russisch-orthodoxe kerken in West-Europa (exarchaat van het oecumenisch patriarchaat). Zij ressorteren onder een aartsbisschop (zetel vacant) met zetel te Parijs. Tot slot zijn er in België ook 2 Oekraïense parochies. Zij hebben een eigen bisschop Ioan (Derewianka) van Parnassos die woont in Genk-Zwartberg of Bergisch Gladbach.
Op 29 juni 1957 werd het eerste Grieks-orthodoxe kerkgebouw, in traditionele stijl gebouwd, in Nederland, gewijd aan Nicolaas van Myra, ingewijd door bisschop Jakobos van Apamea. De eerste steen werd op 4 februari 1954 gelegd door Aléxandros Papagos. Dit gebouw staat aan de Westzeedijk in Rotterdam.
Zie ook
- Lijst van patriarchen van Constantinopel
- Lijst van bisdommen van het Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel
Externe links
- Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel
- Website van het Grieks-orthodox aartsbisdom van België en exarchaat van Nederland en Luxemburg
| Bronnen, noten en/of referenties
|
Sjabloon:Navigatie patriarchen Constantinopel
| Orthodoxe kerkgenootschappen |
|---|
