Zijnsoriëntatie

Zijnsoriëntatie is een pad van levenskunst, een moderne spirituele stroming die zich richt op de westerse mens. Grondlegger en spiritueel leraar van deze visie is Hans Knibbe, die in 1987 de school voor Zijnsoriëntatie oprichtte. Zijnsoriëntatie is ontstaan vanuit zijn wens de traditionele splitsing tussen spiritualiteit en psychotherapie op te heffen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de eeuwenoude wijsheid van het boeddhisme (Vajrayana en Dzogchen) én van de kennis van de westerse psychologie.

Non-dualiteit

In Zijnsoriëntatie is de non-duale view (zoals bestudeerd in Boeddhistische tradities, met name Vajrayana en Dzogchen) zowel het beginpunt als het eindpunt. In Zijnsoriëntatie wordt dit ‘rusten in Zijn’ genoemd. Met ‘Zijn’ wordt de gronddimensie van het bestaan bedoeld: dat waar alles in bestaat, alles in rust, alles uit voortkomt en alles naar terugkeert. In die zin is het Zijn als een grote ruimte waarin het hele leven, in al zijn verschijningsvormen, plaatsvindt. Rustend in die grond ontdekt men dat vrijheid en rijkdom altijd al aanwezig zijn, ook al raken deze (Zijns)kwaliteiten gewoonlijke buiten beeld. Het blijkt het meest intieme van ieder mens te zijn, intiemer dan alle ervaringen, gedachten en impulsen. In Zijnsgeoriënteerde termen: ‘Het is wie we Zijn’.

In Zijnsoriëntatie wordt deze non-duale bewustzijnstraining verbonden met dieptepsychologische begeleiding waarin de defensieve gewoontes onderzocht worden. De beoefenaren van Zijnsoriëntatie ontwikkelen op deze wijze een nieuw perspectief op hun leven en merken hoeveel intenser en betekenisvoller het leven voor hen wordt. Ze ontwikkelen een open houding naar zichzelf en naar de wereld om zich heen. Ze krijgen een ruimer en lichter perspectief op wat er plaatsvindt en voelen zich vrijer en losser én tegelijkertijd meer verbonden met de wereld om hen heen. Dit stimuleert een diepgaand en doorgaand individuatieproces waarbij de beoefenaren leren om hun volwassen-afhankelijke betrokkenheid uit te drukken in hun relaties, werk en de gemeenschappen waarin ze leven.

Werkwijze

In Zijnsoriëntatie wordt er gewerkt vanuit drie perspectieven. Deze perspectieven zijn drie fundamentele wijzen waarop je de wereld kunt waarnemen: vanuit het gewoontesysteem of psyche, vanuit de pure heilige dimensie van de Spirit en vanuit de non-duale Zijnsherkenning. Ieder perspectief heeft zijn eigen werkwijze en stijl van beoefening.

Derde perspectief

Het derde perspectief, ‘Rusten in Zijn’, vormt de grondslag van het Zijnsgeoriënteerde pad van levenskunst. ‘Rusten in Zijn’ is rusten in de aard van de geest, de grond van (gewaar)zijn. Dit gewaarzijn is altijd vrij en ongeconditioneerd. Welke vorm er ook verschijnt in dit gewaarzijn, de grond zelf blijft onverstoord. Geen enkele ervaring kan daarin een spoor achterlaten, net zomin als een spiegel ooit beïnvloed wordt door de reflecties die daarin verschijnen. Deze non-duale staat (die zelfs geen staat is) is de verlichte aard. Rustend in deze (grondeloze) grond herkent iedereen direct zijn of haar oorspronkelijke heelheid en vrijheid.

Tweede perspectief

Het tweede perspectief is het domein van de Spirit, de vrije aard van ieder mens. In dit perspectief wordt contact gemaakt met de zogeheten Zijnskwaliteiten, zoals heelheid, vreugde, schoonheid en goedheid. Deze kwaliteiten zijn de ongeconditioneerde vorm van de Zijnsgrond, los van alle conditioneringen en aannames vanuit de persoonlijke geschiedenis. Elke keer wanneer men de aandacht weet te ontspannen in Zijn, komt men in aanraking met deze onmetelijke rijkdom aan pure kwaliteiten. In de werkwijze van het tweede perspectief stemt men af op die kwaliteiten en benut deze als creatief beginpunt van een nieuwe werkelijkheidsbeleving. In plaats van uit te gaan van een historisch zelf en een bekende wereld, laat men zichzelf en de wereld 'geboren' worden uit de pure en heilige dimensie van de Spirit. Dit werk maakt direct het contrast duidelijk met de normale dagelijkse waarneming, waarin ieder mens zichzelf en de wereld gewoonlijk ervaart vanuit zijn of haar persoonlijke geschiedenis. Deze normale waarneming versluiert de open en stromende aard van het leven. In meditatieve afstemming op Spiritkwaliteiten (bijvoorbeeld met behulp van visualisaties zoals ‘het huis van Zijn) kunnen mensen zichzelf weer hervinden als vrije en stralende wezens. De Spiritkwaliteiten worden dan het uitgangspunt voor een creatief proces van belichaming. Op deze wijze wordt men een raakbaar persoon, transparant en levendig. De fijnzinnigheid neemt toe en het maakt een persoon intuïtiever, meer empathisch en tegelijkertijd ook helderder, begrensder en meer gedifferentieerd.

Eerste perspectief

Het eerste perspectief geeft zicht op hoe mensen zichzelf vormgeven op basis van hun geschiedenis (‘huis van de ouders’ genoemd). Vanuit die geschiedenis heeft ieder mens eigen strategieën ontwikkeld om zichzelf tot vorm te laten komen in de wereld. Deze strategieën (of gewoontepatronen) zijn zo vanzelfsprekend en vertrouwd geworden, dat men niet meer opmerkt hoe men de open en stralende werkelijkheid verkleind heeft tot een voorspelbare wereld. Via de methodes van het eerste perspectief ontdekken de beoefenaren met welke ‘bril’ zij de werkelijkheid benaderen en hoe ze daarmee steeds hun verleden ‘her-creëren’. Door de confrontatie met de (defensieve) patronen aan te gaan, wordt zichtbaar hoe elke nieuwe situatie in hun dagelijks leven vervormd wordt tot de arena van het oude gevecht. Dan ontdekken ze welke psychologische leegtes er met die strategieën afgedekt worden en hoe ze daarmee uit relatie zijn. Door het loslaten van die defensieve patronen en af te stemmen op hun Spirit, komen mensen weer in contact met de openheid van Zijn en worden ze intiemer met zichzelf en anderen. Hoewel het eerste perspectief raakvlakken heeft met gewone psychotherapie is het daarmee niet te vergelijken, omdat Zijnsoriëntatie geen identificatie met de historische persoonlijkheid stimuleert. Die identificatie zou het rusten in Zijn en de belichaming van de Spirit verhinderen. Het werken met de psyche staat in het teken van waar te laten zijn hoe het was. Daarmee houdt de strijd met en de ontkenning van de geschiedenis op en kunnen de vrije kwaliteiten (die verkrampt zijn geraakt in de geschiedenis) weer terugvloeien in de persoon zelf.

Beoefening van de drie perspectieven

Elk perspectief heeft een grote diversiteit aan werkwijzen en/of methodieken. Het derde perspectief wordt vooral beoefend in meditatie en in meerdaagse Zijnsgeoriënteerde retraites. Het tweede perspectief wordt vooral beoefend in visualisaties en oefenstructuren, gericht op integratie van dit tweede perspectief in het dagelijks leven. Daarnaast wordt dit perspectief ook beoefend in meditatie. Het eerste perspectief vraagt om persoonlijke begeleiding of padcoaching. Hierbij wordt gebruikgemaakt van dieptepsychologische begeleiding en verschillende oefenstructuren. Wanneer er in groepsverband met het eerste perspectief gewerkt wordt, vindt dit meestal plaats in tweetallen. De trainingen vinden plaats op de school voor Zijnsoriëntatie en bij Zijnsgeoriënteerde begeleiders in Nederland en België.

Hans Knibbe

Hans Knibbe (1949) is grondlegger van Zijnsoriëntatie en oprichter van de school voor Zijnsoriëntatie (1987). Hij is als spiritueel leraar verbonden aan de school voor Zijnsoriëntatie. Zijn werk bestaat uit het verder ontwikkelen van het gedachtegoed en het geven van retraites, trainingen en supervisie. Daarnaast schrijft Knibbe boeken en artikelen. Zijnsoriëntatie is ontstaan vanuit zijn wens de traditionele splitsing tussen spiritualiteit en psychotherapie op te heffen. Het Tibetaans boeddhisme, met name de Vajrayana- en Dzogchenleer, is een belangrijke inspiratiebron in zijn leven en werk. Hij heeft zich geschoold in spirituele visies en methodes, onder andere bij Sogyal Rinpoche en Tsoknyi Rinpoche. Aanvankelijk heeft Knibbe zich als klinisch psycholoog bekwaamd in de humanistische therapie (gestalt en bio-energetica) en werd hij opgeleid in de unitieve psychologie (dr. J. Stattman). Hij was lid van de groepspraktijk unitieve psychologie en werkte als psychotherapeut, trainer en supervisor.

School voor Zijnsoriëntatie

De school voor Zijnsoriëntatie is het landelijke instituut van Zijnsoriëntatie, opgericht in 1987 door Hans Knibbe, grondlegger van Zijnsoriëntatie. De school begon als een opleidingsinstituut voor psychotherapeuten en verplaatste langzamerhand haar zwaartepunt naar bewustzijnsontwikkeling en zelfactualisatie. Nu is zij uitgegroeid tot een uitgebalanceerd spiritueel pad voor levenskunst. De school staat voor kwalitatief hoogwaardige en diepgaande trainingen. De school voor Zijnsoriëntatie is gevestigd aan de Doelenstraat in Utrecht en richt zich op professionals met een HBO of WO opleiding. Jaarlijks studeren er meer dan 400 studenten.

BvZB

Beroepsvereniging voor Zijnsgeoriënteerde begeleiders (BvZB) is in 2001 opgericht om de kwaliteit van het begeleiderschap continu te bevorderen en te bewaken. Om dit te realiseren heeft de beroepsvereniging onder andere een beroepsprofiel, een gedragscode en een klachtenreglement ontwikkeld waaraan alle leden gehouden zijn. Bovendien voert de BvZB een registratiebeleid met een systeem van permanente educatie. Daarnaast is de beroepsvereniging ook een ontmoetingsplaats waar Zijnsgeoriënteerd begeleiders en coaches de kwaliteit van hun vak-uitoefening op peil kunnen houden en verder kunnen ontwikkelen.

De Beroepsvereniging van Zijnsgeoriënteerde Begeleiders (BvZB) werkt blijvend aan een goede kwaliteit van Zijnsgeoriënteerde begeleiding door:

• Het bevorderen en bewaken van de deskundige uitoefening en verantwoorde toepassing van de Zijnsgeoriënteerde begeleiding.
• Het bevorderen van de nadere ontwikkeling van het beroep.
• Het behartigen van de beroepsbelangen van Zijnsgeoriënteerde begeleiders.

Stichting Zijnsoriëntatie

Stichting Zijnsoriëntatie is opgericht om de kennis van het Zijnsgeoriënteerde gedachtegoed te bevorderen en uit te dragen. Stichting Zijnsoriëntatie is erkend als ‘algemeen nut beogende instelling’. De stichting wil zo veel mogelijk mensen laten kennismaken met (de theorie, visie en werkwijze van) Zijnsoriëntatie. Zij bereikt dit door:

• het uitgeven van boeken en tijdschriften
• het doen van onderzoek
• het organiseren van bijeenkomsten en activiteiten

Tijdschrift Zijnsoriëntatie

• De Cirkel (sinds 1990)

Zijnsgeoriënteerde boeken door Hans Knibbe

• Rusten in Zijn (1993, 3e druk 2004)
• Zijn en worden (2006)
• Handboek Zijnsoriëntatie (1994; 6e druk 2010)
• Meditatie in Beweging (2008; 2e druk 2013)
• De Tempel van de relatie (2008; 2e druk 2010)
• De volmaakte staat (2007; 3e druk 2013)
• De niet-herkende Boeddha (1999, 2e druk 2001)
• De Heilige blik (1998)

Zijnsgeoriënteerde boeken door Paula van Lammeren en Rianne van Rijsewijk

• Geïnspireerd leven en werken (2002, 8e druk 2010)
• Discipline van geluk (2010)

Kaartensets

• ZIJN – inspiratiekaarten (2011)
• Zitten in Zijn – meditatiekaarten (2010)

Dvd

• Zijnsoriëntatie in Beeld (2011)

Externe links

• Zijnsoriëntatie
• School voor Zijnsoriëntatie
• Beroepsvereniging voor Zijnsgeoriënteerde Begeleiders
• Stichting Zijnsoriëntatie

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties