Yahtzee

Bestand:Yahtzee.jpg

Yahtzee is de geregistreerde handelsnaam van een populair dobbelspel van Milton Bradley (MB, waarvan Hasbro de eigenaar is). Het spel wordt gespeeld met vijf dobbelstenen en een scoreblok. Elke speler laat tijdens zijn beurt de dobbelstenen rollen en probeert zo bepaalde combinaties te bekomen waarmee hij punten scoort. De uitspraak in het Engels is "jatzie".

Spelverloop

Tijdens een beurt mag een speler de dobbelstenen ten hoogste drie keer werpen. Bij de tweede en derde worp kan hij enkele dobbelstenen opzij leggen en enkel de andere opnieuw werpen. Na de derde beurt is hij verplicht om zijn combinatie onder te brengen in één van de dertien categorieën. Dit mag echter ook reeds na de eerste of tweede worp. Nadat de speler een categorie ingevuld heeft is de volgende speler aan de beurt.

Een speler moet elke categorie één keer invullen tijdens het spel. Dit betekent dat het kan gebeuren dat een speler nul punten scoort in een bepaalde categorie. Nadat de spelers in alle categorieën een combinatie ingevuld hebben tellen zij hun punten samen. De speler met het hoogste aantal punten is de winnaar. Er worden ook wedstrijden van vijf ronden gespeeld, waarbij de speler met het hoogste puntentotaal na vijf ronden wordt uitgeroepen tot algehele winnaar. Het spel kan ook met één persoon gespeeld worden, dan wordt er een high-scorelijst bijgehouden.

Er zijn twee soorten categorieën:

• Bovenste vakken: De nummercombinaties 1 t/m 6
• Onderste vakken: Pokerachtige combinaties

Bovenste vakken

Bij de vakken 1 t/m 6 is het aantal punten gelijk aan het aantal keer dat een dobbelsteen het overeenkomstige aantal ogen aanwijst vermenigvuldigd met het aantal ogen.

Voorbeeld:   = 3x5 = 15 punten in het vak "vijf".

Als een speler 63 punten of meer behaalt in de bovenste vakken (bijvoorbeeld door in al deze vakken een worp met tenminste 3 keer de juiste dobbelsteen te noteren), dan krijgt zij 35 bonuspunten.

Het is heel makkelijk om te bepalen hoeveel score je nog mist in het bovenste deel door in hetzelfde vakje neer te zetten hoeveel je mist of teveel hebt. Dus 4 drieën = 12 (+3) en 2 vijven is 10 (-5). Door alle +en en -en op te tellen weet je dus hoeveel punten je nog moet maken. In het bovenstaande geval moet je bijvoorbeeld om weer op 0 uit te komen, en de 35 punten bonus te scoren, bijvoorbeeld 4 tweeën noteren 8 (+2). Dan kom je op +3,-5 en +2=0 uit.

Onderste vakken

• Drie gelijke: De score is het totaal van alle ogen, als er minstens 3 dobbelstenen met hetzelfde aantal ogen zijn.
  Voorbeeld: = 3+5+2+5+5 = 20 punten

• Vier gelijke: De score is het totaal van alle ogen, als er minstens 4 dobbelstenen met hetzelfde aantal ogen zijn.
  Voorbeeld: = 3+3+3+5+3 = 17 punten

• Kleine straat: 30 punten voor 4 oplopende dobbelstenen. (de volgorde speelt geen rol)
  Voorbeeld: = 30 punten

• Grote straat: 40 punten voor 5 oplopende dobbelstenen. (de volgorde speelt geen rol)
  Voorbeeld: = 40 punten

• Full House: 25 punten voor 3 gelijke en één paar. (5 gelijke telt niet als Full House, tenzij het vak Yahtzee reeds ingevuld is).
  Voorbeeld: = 25 punten

• Kans: De score is het totaal aantal ogen van alle dobbelstenen.
  Voorbeeld: = 2+4+1+6+4 = 17 punten

• Yahtzee: 50 punten als alle dobbelstenen hetzelfde aantal ogen hebben.
  Voorbeeld: = 50 punten

Samenvatting van het aantal punten per categorie:

Combinatie	Aantal punten
Drie gelijke	Totaal aantal ogen
Vier gelijke	Totaal aantal ogen
Kleine straat	30
Grote straat	40
Full House	25
Kans	Totaal aantal ogen
Yahtzee	50

Yahtzee-bonus

Je kunt een Yahtzee-bonus scoren als je meerdere keren vijf gelijke dobbelstenen hebt in hetzelfde spel. Voorwaarde is dat de eerste Yahtzee genoteerd is met 50 punten en niet 0 is. De bonus bedraagt 100 punten voor de tweede en elke volgende yahtzee. De combinatie wordt tijdens dezelfde beurt ook in een andere categorie ingevuld.

Als het Yahtzee vakje al is ingevuld (met 0 of 50 punten) dan geldt de combinatie ook als Full House (25 punten), Kleine straat (30 punten) of Grote straat (40 punten). Voorwaarde is dat het vakje uit de lijst 1 t/m 6 van het aantal ogen van de Yahtzee reeds is ingevuld.

Geschiedenis

Het spel Yahtzee werd uitgevonden in 1954 door een anoniem Canadees koppel. Ze doopten het The Yacht Game omdat ze het spel met vrienden op hun jacht speelden. Twee jaar later vroegen ze aan de gezelschapsspellen-uitgever Edwin S. Lowe om een aantal sets te maken die ze als geschenk aan hun vrienden konden geven. Lowe zag in dat het spel goed in de markt zou liggen en verkreeg de rechten op het spel van het koppel in ruil voor duizend cadeau-sets.

Lowe veranderde de naam in Yahtzee. In het begin vielen de verkoopresultaten tegen want de aantrekkingskracht en de regels van het spel konden niet eenvoudig overgebracht worden via een reclamecampagne. Uiteindelijk kwam hij op het idee om "Yahtzee-bijeenkomsten" te organiseren waar mensen het spel leerden spelen en appreciëren. Het idee was succesvol en het spel werd snel verspreid door enthousiaste spelers via mond tot mond reclame. MB Parker kocht het bedrijf van E. S. Lowe in 1973.

Volgens producent Hasbro worden er tegenwoordig wereldwijd 50 miljoen setjes Yahtzee per jaar verkocht. Ter vergelijk: tussen 1956 en 1973 werden er in totaal 40 miljoen setjes verkocht.

Varianten

Naast de standaard editie van Yahtzee zijn er tegenwoordig verschillende varianten in omloop. Er zijn varianten met meer dobbelstenen en dobbelstenen met een 'wild' symbool (symbool dat alle ogen kan aannemen). Ook is er een Texas Holdem Yahtzee, waarbij het spel nog meer lijkt op poker. Je moet bij die versie de beste combinatie van 5 dobbelstenen samenstellen uit je 2 eigen dobbelstenen en de 5 gemeenschappelijke dobbelstenen.

Niet alle varianten zijn officiële uitgave van MB.

Externe links

• Artikel 'Ook Yahtzee bezwijkt'
• PDF met de originele spelregels
• Hasbro.com: The History of Yahtzee

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Yahtzee op Wikimedia Commons.

	Dobbelen - Spelletjes met Dobbelstenen