Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Waterplanten
De waterplanten hebben zich aangepast aan een tijdelijk of continu submers (onderwater) bestaan. Ze groeien in een dusdanig vochtige omgeving waar andere planten niet kunnen overleven.
Zoals hun emers (bovenwater) groeiende tegenhangers zijn ze afhankelijk van licht, koolstofdioxide, mineralen, spore-elementen en vitaminen. Tijdens het fotosyntheseproces bouwen ze koolstofverbindingen op (koolhydraten, eiwitten, ...) door middel van lichtenergie. Bij dit proces wordt koolstofdioxide als koolstofbron (uitgestoten door vissen en bacteriën) opgenomen en wordt zuurstofgas als afvalproduct vrijgesteld. Daarnaast onttrekken ze stikstof uit nitraten, fosfor uit fosfaten en andere elementen opgelost in het water en gebruiken dit alles voor hun groei.
Waterplanten dienen als voedselbron en als schuil- en broedplaats voor vele diersoorten.
Onderverdeling
Er kan een onderscheid gemaakt worden op basis van de weerstandigheid tegen droge groei-omstandigheden.
- Moerasplanten
- "Echte" waterplanten
Moerasplanten
De moerasplanten kan men terugvinden in vochtige gebieden, oevers, tijdelijke wateren en overstromingsgebieden. Typerend aan vele moerasplanten is dat ze zich hebben aangepast aan een droge periode (vb. het uitdrogen van een rivierbedding) en een periode van gedeeltelijke of volledige onderdompeling. Voor sommige soorten is deze afwisseling noodzakelijk voor het bestaan.
Deze periodes mogen in het belang van de plant geen extreme waarden overschrijden:
- De mate van de vloedperiode: indien de planten te diep onder de waterspiegel komen te staan zal er groeivertraging of afsterving voorkomen omwille van een tekort aan zonlicht.
- De mate van de droge periode: indien deze periode te lang of te intens is kunnen de planten uitdrogen.
De moerasplanten verkrijgen hun voedingsstoffen zowel via de bladeren als de wortels (waarbij de laatste zeer duidelijk als hoofdleverancier fungeren).
Voorbeelden van inheemse moerasplanten zijn pijlkruid en waterpest.
"Echte" waterplanten
De "echte" waterplanten kunnen in rustig, traag stromende permanente rivieren of meren gevonden worden. Indien het waterbestand uitdroogt zal het voortbestaan van deze planten onmogelijk zijn. Deze planten hebben zich aangepast om een submers leven mogelijk te maken.
De wortels dienen enkel tot verankering van de plant. De stengels kunnen tot tien meter lang worden en zijn soepel en buigbaar. De drijvende bladeren kunnen hierdoor meeëvolueren met de waterstand waardoor de lichtopname nooit in het gedrang komt. Andere soorten drijven, onafhankelijk van de bodem, net onder of boven het wateroppervlak. In beide gevallen zullen de voedinggstoffen hoofdzakelijk via het blad verkregen worden.
Voorbeelden van ondergedompelde waterplanten zijn fonteinkruid, grof hoornblad, watervorkje en waterranonkel. Voorbeelden van waterplanten met drijvende bladeren zijn: eendenkroos (inheems), gele plomp, kikkerbeet, lotus, watergentiaan, waterlelie en waternoot.
Ongerangschikte lijst van waterplanten
De vogende lijst van waterplanten is niet volledig [1] :
Yerba mansa bloeit lang, van het voorjaar tot in de zomer. De bloem is echt speciaal.
- Bidens tripartita (driedelig tandzaad)
Deze plant komt gelukkig niet bewust in de handel, hij wordt niet verkocht.
In mei en juni komen de bloemen boven water. De bladloze bloeistengel is tot 40 cm hoog.
De eigenzinnige sierlijkheid van 'knikkend nagelkruid'.
Vooral de bontbladige vorm Arundo donax 'Variegata' met haar mooi witbont gestreept blad is mooi.
- Calla palustris (slangewortel)
Slangewortel is een bladverliezend of halfgroenblijvende vaste plant. De 1 cm dikke, holle wortelstokken.
- Cardamine pratensis (Pinksterbloem)
Pinksterbloemen kleuren in de bloeitijd de weilanden lila.
- Carex (zeggensoorten)
De inheemse zeggensoorten zijn - op een paar zeldzame uitzonderingen na - allemaal te mijden.
- Gele lis (nr.1 moerasplant)
Op de ranglijst van meest nuttige planten voor waterzuivering in de gematigde streken staat gele lis op nr. een.
Gele aronskelk haalt een hoogte van 1 m, bij een breedte van 75 cm.
Heeft witte bloemen en is misschien de minst interessante van de Geum variëteiten.
Draagt koperkleurig romig roze-oranje bloemen met gele meeldraden die er juist uitpiepen.
Geeft eerder zachtgoudgele bloemen, gehouden in bruine bloemkelken.
Salamanderstaart bloeit in de zomer, dus in juni, juli en augustus, met hangende aren witte bloemen.
- Hemelsblauwe beekpunge
Beekpunge bloeit van mei tot oktober. De bloemen staan in okselstandige langgesteelde trossen.
De opvallende hevig purperrode herfstkleur van de plant wordt erg gewaardeerd.
Gedoornd Hoornblad (Ceratophyllum demersum) is een goede zuiverende zuurstofplant.
- Hydrocotyle ranunculoides (drijvende waternavel)
Krijgt ook wel de naam H. ntans mee.
Victoria heeft haar indrukwekkende karakter voornamelijk te danken aan de vele schitterende drijfbladeren.
Heeft bleke roomkleurige bloemen. Echt wit kan met het zeker niet noemen.
Geeft, zoals zijn naam het zegt roomkleurige bloemen en is wat kleiner en trager groeiend.
Deze gele lis is de meest gewaardeerde en verkochte cultuurvorm en heeft geelgroen gestreepte bladeren. Irissen zijn snelle groeiers! Reeds enkele dagen na het snoeien zie je dat er al terug volop leven is. In de periode mei tot juni krijgt de een meter hoge, vertakte, rechte stengel 4-12 goudgele bloemen.
Kalmoes (Acorus calamus)
- Kattestaart (Lythrum)
Kattenstaart is een zeer variabele inheemse plantensoort geschikt voor vochtige plaatsen en vijvers.
Koekoeksbloem of met zijn Latijnse benaming Lychnis flos-cucculi.
Wat geconstateerd wordt bij drijvende krabbescheervegetaties.
'Crassula helmsii' is als moerasplant klein en verbreidt zich kruipend.
De bekende dennenboompjes boven de wateroppervlakte zorgen voor een fraai uiterlijk. Lidsteng is een uitstekende zuurstofplant als je hem tussen de 50 en 80 cm diep plaatst.
Lobelia is in onze streken goed winterhard en bloeit van juli tot oktober.
Lobelia siphilitica 'Alba', is ook vrij courant te vinden.
Deze cultivar wordt wat groter dan L. siphillitica, namelijk een kleine meter.
Een koekoeksbloem cultivar met witte bloemen.
Een kleinere cultivar van de koekoeksbloem
- Lycopus europaeus (wolfspoot)
Aan waterkanten vinden wij in onze natuur wolfspoot. Soms wordt wolfspoot aangeboden in de vijverhandel.
- Lysimachia vulgaris (gewone wederik)
Deze vaste plant bloeit mooi geel in de periode van juni tot augustus.
- Mentha aquatica (watermunt)
Van de woekerende, moeilijk te verwijderen planten is watermunt zeker een van de meest bekende.
Een heel mooie inheemse moerasplant die eigenlijk in geen enkele vijver zou mogen ontbreken.
- Mimulus luteus (gele maskerbloem)
Veel gele bloemen gedurende een lange periode.
Moeraswolfsmelk is een forse overblijvende vijverplant met kruipende uitlopers.
- Oenanthe aquatica (watertorkruid)
Stengels, takken en bloemstelen van deze plant zijn hol en met lucht gevuld.
De ondergedoken vorm (f. submersa) heeft langere, zachtere stengels en blaadjes en kan tot 90 cm lang worden.
De robuuste bloemen van de Victoria hebben eenzelfde structuur als bloemen van andere geslachten.
De bladstelen van de Kaapse waterlelie zijn lang en kunnen, al naar gelang de waterdiepte tot 150 cm. hoog worden.
Pijlriet is een reuzengras dat in ons klimaat tot een hoogte van wel 6 meter kan uitgroeien.
Snoekkruid heeft hemelsblauwe bloemaren in de zomer en herfst.
Groot snoekkruid of reuzensnoekkruid is veeleer een monumentale moerasplant.
- Potentilla palustris (wateraardbei)
Alleen al voor de naam wordt deze plant gekocht. Men hoopt dat er aardbeien zullen aankomen.
Leuk, doorlevend gewasje voor kleinere waterpartijen. Bloeit van juli tot september met bleeklilla bloemen.
De witte variëteit van de Preslia cervina. Niet zo makkelijk te vinden. Ec
Grote boterbloem is een hoge, overblijvende plant die een lengte kan bereiken van 150 cm.
- Ranunculus lingua (grote boterbloem)
Grote boterbloem is een tot meer dan een meter hoge plant met gele bloemen.
De lichtgroene hartvormige bladeren staan op een recht opgerichte stengel.
- Schermachtige zwanebloem
De schermachtige, boordevol bruinvioletroze bloemen staande bloeiwijze komt niet vaak voor.
- Sium erectum (Watereppe)
Deze plant voelt zich thuis op natte grond en in ondiep water.
Snoekkruid kunnen we gerust op de hoogste trede van de mooiste moerasplanten ladder plaatsen.
- Solanum dulcamara (bitterzoet)
Bitterzoet hoort tot de familie van de nachtschaden.
- Sparganium erectum (grote egelskop)
Het lijkt alsof grote egelskop ontworpen is met passer en liniaal.
- Stratiotes aloides (krabbescheer)
Krabbescheer is een buitengewone waterplant en geeft de vijver een exotisch tintje.
De bladeren zijn donkergroen, kruisgewijs geplaatst rondachtig, eirond tot elliptisch en kortgesteeld.
De bloemknoppen zijn roze. De ongeveer 1,5 cm grote bloemen staan in 20 tot 30 cm lange trossen. Lieftallig zijn ze, de bloemetjes van waterdrieblad, teder en mooi, zo gefranjeld ongewoon.
Waterkers kan zo hard gaan “woekeren” dat andere planten verstikt raken. Waterkers is een zeer snelle waterzuiveraar.
Deze planten drijven los op het water en halen met hun fijne worteltjes zeer veel voedingsstoffen uit het water.
- Welriekende Kaapse waterlelie
De witte, naar vanille ruikende bloemen van de Kaapse waterlelie fleuren een vijver op.
Wilde rijst hoort tot de grassenfamilie en groeit met een dicht gewas in ondiep water.
Vrije mediabestanden over Waterplant op Wikimedia Commons
Referenties