Wabi-sabi

Wabi-sabi (侘寂 of わびサび) is een Japanse term die verwijst naar de schoonheid van vergankelijkheid, imperfectie en onvolledigheid in de natuur. Dit is een traditioneel Japans cultureel esthetisch bewustzijn en esthetisch concept.

Kenmerken van wabi-sabi zijn asymmetrie, onregelmatigheid, eenvoud, minimalisme, ascetisme, bescheidenheid, vertrouwdheid en natuurlijkheid.

Geschiedenis

Het concept werd al ontwikkeld in de omgeving van het taoïsme tijdens de Chinese Song-Dynastie (960-1279), en werd later doorgegeven aan het zenboeddhisme,^[1] waar het paste bij de boeddhistische leer van de drie kenmerken van het bestaan (三法印, sanbōin): vergankelijkheid (無常, mujō), lijden (苦, ku) en leegte of afwezigheid van zelf-natuur (空, kū).

In de 14e eeuw begon de betekenis van de Japanse woorden wabi (侘) en sabi (寂) te verschuiven. Wabi verwees oorspronkelijk naar een ellendige eenzaamheid van het leven in de natuur zonder menselijke troost, maar kreeg zowat een positieve connotatie van een bitterzoete melancholie van het op zichzelf zijn. Sabi betekende oorspronkelijk kil, mager en verdord, maar kreeg nu de betekenis van tekenen van veroudering en slijtage, die iets kunnen verbeteren. Het verwijst naar positieve tekenen van slijtage en de respectabele sporen van de tand des tijds.

In 1488 schreef Murata Shukō in Kyoto een brief (nu bekend als ’de brief van het hart’ / kokoro no fumi) aan zijn leerling Foriuchi Chōin, waarin hij de ideale manier uiteenzet om thee te zetten en te drinken – de theeceremonie. De theeceremonie was oorspronkelijk een gebruik van de boeddhistische monniken om hen te helpen wakker te blijven tijdens hun lange periodes van zenmeditaties. Het gebruik werd overgenomen door de heersende klasse van krijgsheren of shoguns, die het gebruikten om te pronken met het chiqueste Chinese porselein. Deze vorm van theeceremonie stond ver van de vroegere bedoeling. Shukō beschrijft een theeceremonie die uitgaat van de principes van wabi-sabi. In de plaats van thee te drinken op een balkon bij de mooie volle maan, spoort hij zijn leerling aan om de subtiele schaduwen bij halve maan of een gedeeltelijk door wolken verhulde maan te waarderen. Hij benadrukte ook om geen dure geïmporteerde theekopjes te gebruiken, maar eenvoudigere rustieke kopjes te gebruiken van plaatselijke ambachtslieden, die wat meer foutjes in het porseleinglazuur maakten.

De gecombineerde term wabi-sabi werd in de 16e eeuw geïntroduceerd door de Japanse theemeester en zenmonnik Sen no Rikyū.