Volgens mijn boerenverstand

Hoogbejaarde boerende broers over ‘t milieu: ‘allemaal quatsch!'

Door Ruud Stoeten Met één been zijn ze in het verleden blijven staan, maar ze weten drommels goed hoe het er tegenwoordig aan toe gaat op de boerderij. Maar die moderne dingen, daar moeten ze niks van hebben, de hoogbejaarde broers Gert en Thé de Groen uit Bergharen. "Volgens mijn boerenverstand kan het niet goed gaan", voorspelt Gert voor de camera van Jos Kruisbergen. De opnamen zijn in 2003 gemaakt en later verwerkt in een prachtige documentaire: een nieuw verhaal in ons levende Maas en Waalse geschiedenisboek. Gert de Groen is er niet meer. Hij overleed enige tijd geleden aan de gevolgen van een verkeersongeval.

Mannen van de oude stempel zijn het. Met markante koppen en een mening over van alles waar niemand ze vanaf brengt. Zoals de paniek over de gevreesde ziekte mond- en klauwzeer. "Vroeger was het heel gewoon. Er werd niet eens over gepraat", gromt het tweetal. "Maar als die ziekte nu ergens uitbreekt, dan staat de wereld op z'n kop." En wat te denken over zoiets als een milieubedreigend mestoverschot? Gert de Groen zat in de jaren dertig van de vorige eeuw op de landbouwschool. "De meester zei toen: Mest betekent geld in de portemonnee." Hij verzucht: "En nu kóst 't geld…" Op de boerderij van de broers De Groen lijkt de tijd te hebben stilgestaan. Het gras wordt er nog met de zeis gesneden en dan tot de laatste spriet opgevoerd aan een stel van gezondheid blakende melkkoeien. Echte koeien nog, compleet met horens. Die worden er hier in Bergharen niet afgezaagd. Want waar moet je anders het touwtje omheen leggen? In de stal ademen ruwe planken en balken een lang geschiedenisverhaal. In een donkere hoek schraapt een snuivende stier met een hoef over de vloer om duidelijk te maken dat hier het edele voortplantingsambacht nog als vanouds wordt beoefend: niks geen kunstmatig gedoe…

De moderne tijd lijkt deze boerderij te zijn vergeten. Oké, de broers kennen de geneugten van gas- en wateraansluiting. En sinds 1929 is er zelfs elektriciteit. Maar toch hangt er nog wel een olielamp: "Voor als de stroom uitvalt." En ja, er staat een heuse diepvriezer. Want je moet toch ergens naar toe met je vlees en de producten van je moestuin. Er is pas nog een hele partij spinazie in gestopt. En er staat nog veel meer te wachten. Trots leiden Gert en Thé de bezoekers rond over hun keurige akkertje. De piepers en groenten staan er allemaal prachtig bij. Geen bruine vlekjes, allerminst pierig. Je zou toch anders verwachten op zo'n biologisch verantwoorde moestuin? De broers veren op en schamperen: "Wij spuiten gewoon hoor. Soms wel twee keer. Anders kan 't nooit iets worden." Denken ze dan helemaal niet aan het milieu? Gerts ogen beginnen te gloeien. "Het milieu? Allemaal quatsch. Het hele milieu is me nog geen vijf centen waard. Hier in Nederland mag je niks meer. Wat denk je dat er in de schappen van de supermarkt ligt? Spul uit het buitenland waar wèl mag worden gespoten." Het hoogbejaarde tweetal stoort zich niet aan de regeltjes. Gert: "Want die zijn bedacht door ambtenaren die nergens verstand van hebben. Het gaat alleen maar om geld. Breek me de bek niet open." Door al die regels en voorschriften heeft de boer het niet gemakkelijk gekregen. Slechts de zeer grote ondernemingen zullen het uiteindelijk redden, en dan nog alleen dankzij Europese subsidies, zo bezweren de broers. Maar zij zitten er niet mee. Hun dag begint vroeg en eindigt laat. Ze tellen geen uren en nemen overal de tijd voor. "Maar we hoeven er ook niet meer van te leven…"