Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Vlo
| Vlooien | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Kattenvlo (Ctenocephalides felis) | |||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||
| |||||||||
| Orde | |||||||||
| Siphonaptera Latreille, 1825 |
Vlooien (orde Siphonaptera oftewel 'zuigende vleugellozen') zijn parasitaire insecten die op of zeer nabij hun gastheer (zoogdieren en vogels) leven en zich voeden met diens bloed. Er zijn enige duizenden soorten vlooien beschreven.
Vlooien kennen een volledige gedaanteverwisseling, zijn dus holometabool, en hebben een zeer gespecialiseerde lichaamsbouw met meestal krachtige springpoten. Men neemt aan dat ze in een evolutionair verleden vleugels hadden. De meeste vlooien zijn 1-3 mm groot; allemaal zijn ze kleiner dan 1 cm.
In Nederland is de meest voorkomende soort de kattenvlo (Ctenocephalides felis), die ook op mensen en honden kan voorkomen. De mensenvlo (Pulex irritans) wordt in West-Europa haast niet meer gezien en de hondenvlo (C. canis) nog maar betrekkelijk zelden. In andere delen van de wereld ligt dat heel anders, in Zuid-Afrika bijvoorbeeld zijn mensenvlooien heel gewoon, vooral onder de zwarte bevolking. Allerlei andere soorten dieren hebben hun eigen vlooien; met name in verlaten vogelnesten worden vaak ook na maanden nog vogelvlooien aangetroffen die wel eens een menselijke bloedmaaltijd gebruiken, maar zich bij de mens op den duur niet kunnen handhaven.
Vlooienbeten
Een vlooienbeet verloopt aanvankelijk nagenoeg ongemerkt; wel treedt na verloop van tijd vaak een sensibilisatie op tegen het speeksel dat de vlo inspuit in de bijtwond om het bloed niet te laten stollen (anticoagulans). Na dat tijdstip worden vlooienbeten duidelijke jeukbulten, soms zelfs uitgebreide blaren, met soms een rood puntje in het midden waar de beet zat. Deze zijn in typische gevallen gelokaliseerd in groepjes op de onderbenen, in het sokgebied of onder de broeksriem, en daardoor te onderscheiden van de meer verspreid geplaatste muggenbulten. Duurt de blootstelling aan vlooienbeten voort, dan kan men weer gedesensibiliseerd raken en treden er geen jeukbulten meer op. Wel veroorzaken vlooien dan nog jeuk als ze zich tussen de huid en de kleren verplaatsen. Veel mensen krijgen jeuk als ze aan vlooien denken of erover lezen. Mensen met katten die na een periode van warm weer van vakantie terugkomen (als er dus niet gestofzuigd is) worden wel eens massaal besprongen door kattenvlooien bij het weer betreden van het huis.
Neveneffecten
- Kattenvlooien zijn een tussengastheer van de lintwormen hymenolepis nana en Dipylidium caninum.
- Rattenvlooien brengen de pestbacil Yersinia pestis over en waren dus een tussengastheer bij de grote pestepidemieën uit het verleden.
Bestrijding
Bij het niet goed bestrijden van vlooien, ontstaat er snel een vlooienplaag. Vlo-bestrijdingsmiddelen voor huisdieren hebben vrijwel geen bijwerkingen en doden de vlo soms al binnen enkele uren. Sommige middelen kunnen al aan kittens en puppies van enkele dagen oud gegeven worden. De middelen zijn verkrijgbaar bij de dierenarts of dierspeciaalzaak. Oudere bestrijdingsmiddelen kunnen bijwerkingen hebben en waren vaak niet afdoende.
Vlooienbestrijdingsmiddelen zijn in twee soorten te verdelen:
- Vlododende middelen
Deze middelen moeten aan twee voorwaarden voldoen: ze mogen niet giftig zijn voor de gastheer (het huisdier) en ze moeten de vlo zo snel mogelijk doden, voordat deze zich kan voortplanten. Bekende middelen zijn: Exil Flea Free, Beaphar, Frontline, Advantage, Cyflee, Stronghold en Scaliborbanden en wasmiddelen.
- Middelen die de voortplanting van de vlo stoppen
Door de voortplanting van de vlooien te stoppen, wordt hun levenscyclus doorbroken en sterft de vlooienpopulatie uit. Dit noemen we Insect Growth Regulators. In het Nederlands vaak gebruikt als Insect Groei Remmer ofwel IGR. Er zijn enkele werkzame middelen, pyriproxyfen, methopreen en lufenuron, die in vlooienproducten gebruikt worden.
Trivia
In vroeger tijden was het vlooientheater een veel voorkomende attractie op kermissen en jaarmarkten. Vlooien is ook de term die gebruikt wordt bij het ontdoen van iemands vlooien (bij mensen, maar vooral bij apen, die dit doen om 'sociale redenen' en in verband met status. Vlooien vangen slaat ook op een spelletje, het 'vlooienspel'. Verder betekent vlooien ook pietepeuterig, onbelangrijk werk doen, of peuterig wer doen. Een persoon die zich op opdringerige wijze voortdurend aan iemand, of een groep opdringt, wordt wel "vlo" genoemd.
Vrije mediabestanden over Siphonaptera op Wikimedia Commons