Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Twee jaargedichten in Leiden
In Leiden zijn twee jaargedichten te vinden in het openbaar, onder de Sint Jeroensbrug en voor het stadhuis. Deze chronogrammen gaan over het beleg en de bevrijding van de Spanjaarden in 1574.
Gedicht onder de Sint Jeroensbrug
Het gedicht onder de Sint Jeroensbrug in Leiden is een oud gedicht over de bevrijding van de stad Leiden van de Spanjaarden.[1] Er was een enorme hongersnood tijdens het Beleg van Leiden (1573-1574) door de Spanjaarden en de mensen de stad niet in of uit konden. Toen Leiden uiteindelijk werd ontzet door de Geuzen op 3 oktober 1574 werd er haring en wittebrood uitgedeeld bij de Sint Jeroensbrug. Hier gaat het gedicht dus ook over en daarom hangt het gedicht precies op die plek. Het gedicht is hoogstwaarschijnlijk geschreven door Jan van Hout.
| Men.VVas.in.groot.verdriet. VVant.eten.VVasser.niet. |
Er zitten vier chronogrammen in dit gedicht:
- Alle letters die je als romeins cijfer kan lezen, leveren bij elkaar opgeteld het getal 1574 op, het jaar waarin Leiden werd ontzet.
- De acht stukjes die zijn onderstreept vormen met elkaar drie oktober, de datum waarop dit gebeurde.
- Diezelfde acht stukjes staan voor acht uur.
- Er zijn 131 letters in dit gedicht die staan voor hoe lang het beleg van de stad duurde.
Gedicht voor het Leidse stadhuis
Ook voor het Leidse stadhuis hangt een gedicht met als onderwerp de bevrijding van Leiden. Jan van Hout wordt ook hier beschouwd als de schrijver. In het gedicht zegt hij dat na veel geduld en een hongersnood die aan zesduizend mensen het leven kostte de heer hen eindelijk weer brood gaf. In dit gedicht zitten twee chronogrammen:
- Alle letters die extra groot zijn geschreven, zijn Romeinse cijfers die als je ze optelt 1574 vormen, het jaar van de bevrijding.
- Het aantal hoofdletters is 131, het aantal dagen van het beleg
Aangezien de verborgen boodschappen in deze gedichten hetzelfde zijn, is men er vrijwel zeker van dat de gedichten dezelfde schrijver hebben.
Jan van Hout
De vermoedelijke schrijver van deze gedichten is Jan van Hout (Leiden, 14 december 1542-Leiden, 12 december 1609). Hij had verschillende functies in Leiden, waaronder die van stadssecretaris. Dit werd hij in 1562. Na in 1569 ontslagen te zijn uit deze functie door de Spaanse generaal Alva omdat hij iets met de beeldenstorm te maken zou hebben, keerde hij in 1573 terug in de functie van stadssecretaris. Ook was hij tot 1594 secretaris van de Leidse universiteit, waar hij ging over het dagelijkse bestuur. De belangrijkste verandering die Van Hout doorvoerde op de universiteit was dat er vanaf toen ook Rooms-katholieke en Joodse predikanten mochten studeren, in plaats van uitsluitend Calvinistische predikanten. Hij was ook een belangrijke dichter. Hij heeft vele werken op zijn naam staan, waarvan er veel gaan over Leiden, en specifiek de bezetting en bevrijding van de stad. Hij is vermoedelijk ook de schrijver van deze twee gedichten die openbaar in Leiden te vinden zijn. Dit denkt men omdat zoals gezegd vele van zijn werken te maken hadden met het Leids ontzet, net als deze gedichten. Ook is het gedicht op de steen voor het stadhuis schuin onder zijn werkkamer geplaatst.
| Bronnen, noten en/of referenties
|
