Tongbreker

In dit lemma zijn veel soorten taalgrappen opgenomen; van zinnen waarvan bijna alle woorden allitereren, of met uitzonderlijk veel binnenrijm. Ook zinnen met bijna uitsluitend een bepaalde klank en heel lange woorden zijn opgenomen.

Sommige zinnen of woorden zijn moeilijk uit te spreken, zeker als dit met enige snelheid gebeurt. Ze heten tongbrekers. Bijna elke taal kent dit fenomeen. Veel tongbrekers zijn overigens niet moeilijk uit te spreken voor iemand die de taal niet spreekt. In veel gevallen van een tongbreker ontstaat een, beoogde, komische verspreking.

Een woord of zin die voor een vreemde moeilijk uitspreekbaar is, maar voor de eigen taalgroep geen probleem vormt, heet een sjibbolet. In Nederland werden in de Tweede Wereldoorlog bepaalde woorden gebruikt om een Duitser van een Nederlander te onderscheiden, zo konden Duitsers bijvoorbeeld de sch van Scheveningen (fonetisch: Sjabloon:Ipa) niet uitspreken. Een bekend sjibbolet in Friesland om Friezen van de zogenaamde Hollanders te onderscheiden is: Bûter, brea en griene tsiis, wa't dat net sizze kin, is gjin oprjochte Fries.

Voorbeelden

Nederlandstalig

Niet alle genoemde zinnen zijn tongbrekers. Zo zal bijna niemand moeite hebben de eerstgenoemde zin uit te spreken. Het is wel een bijzondere zin vanwege de allitererende woorden die met een l beginnen.

• Liesje leerde Lotje lopen langs de lange lindenlaan, maar toen Lotje niet wou lopen liet Liesje Lotje staan (oorspronkelijk bekend onder "Lientje", en ook met Leentje i.p.v Liesje)
  • variatie: Liesje leerde Lotje lopen langs de lange lindenlaan, maar liesje kon de L niet zeggen, dus werd het iesje eerde otje open angs de ange indenaan
• Zeven zatte Zaventemse Zotten zullen zeven zomerse zondagen zwemmen zonder zwembroek. “Zij zijn zeker zot” zei zwarte Zorro zijn zuster Zulma zaliger. “Ze zullen zo zeker zinken!”
• De doorgaans dappere Durgerdammer drukker Dirk Doordraver die driemaal daags drieduims dikke dictionaires drukte doch door de dagelijkse druk dermate depressief doordraaide dat Dirk daaraan denkend daardoor dieptreurig de donkergrijze deur der drukkerij denderend dicht donderde. Dirks drie dikke domme dochters dachten dat depressieve Dirk dagelijks drie deciliter drabbig dikke donkere druivensap dronk.
• Er schreed een snip over het dek van het schip, die sneed met zijn bek het spek van het spit. Wie heeft ooit een snip over het dek van het schip zien schrijden en met zijn bek het spek van het spit zien snijden, zoals deze snip deed die met zijn bek het spek van het spit sneed?
• De (krolse) kat krabt de krullen van de trap
• Als apen apen na-apen, dan apen apen apen na
• Als aanhankelijke Afrikaanse apen de agressieve Aziatische apen aldoor na-apen, dan apen de agressieve Aziatische apen de aanhankelijke Afrikaanse apen aldoor na.
• De knecht snijdt recht en de meid snijdt scheef
• De meid mijdt de mijt, als ze de kaas snijdt.
• Een naaimachine naait en een nietmachine niet
• Een nietmachine niet en een naaimachine niet
• Moeder sneed zeven scheve sneden brood
• Als een potvis in een pispot pist, zit de pispot vol met potvispis
• Normaal eet een eend geen eend. Maar als een eend een eend eet, dan eet die eend een eend die geen eend eet.
• De postkoetskoetsier poetst de postkoets met postkoetspoets op een postkoetspoetsdoek
• Vissers die vissen naar vissen en vissers die vissen, die vangen vaak bot. De vissen waar de vissende vissers naar vissen, vinden vissers die vissen vervelend en rot
• Ping en Pong speelden pingpong. Ping pingpongde de pingpongbal naar Pong en Pong pingpongde de pingpongbal naar Ping
• Nancy's knip en kapsalon, waar ze knipt en kapt wat ze knippen en kappen kan.
• Als koeionerende koeien koeien koeioneren, koeioneren koeionerende koeien koeien.
• Luie Linde leende de lange liniaal van Lange Lien!
• De knappe kapper kapt knap, maar de knecht van de knappe kapper kapt nog knapper dan de knappe kapper kapt
  • varianten:
    • Kapper Knap, de knappe kapper, knipt en kapt heel knap, maar de knecht van kapper Knap, de knappe kapper, knipt en kapt nog knapper dan kapper Knap, de knappe kapper, knipt en kapt
    • Knip, de knappe kapper, kan knap kappen, maar de knecht van Knip, de knappe kapper, kan knapper kappen dan Knip, de knappe kapper, kappen kan.
    • De knappe nicht van de knappe knecht van de knappe kapper Kap-Knip kapt en knipt knapper dan de knappe knecht van de knappe nicht van knappe kapper Knip-Kap knipt en kapt.
    • Knaap de knappe kapper knipt en kapt heel knap, maar de knaap van knaap de knappe kapper knipt en kapt veel knapper dan knaap de knappe kapper knippen en kappen kan.
    • de knappe kapper knipt knap, maar de knecht van de knappe kapper knipt knapper dan de knappe kapper knippen kan
    • Knap, de knappe kapper, kapt knap, maar Knip, de knecht van Knap, de knappe kapper, kapt knapper dan Knap, de knappe kapper, kappen kan.
    • Knaap de kapper knipt en kapt heel knap, maar de knecht van Knaap de kapper, knipt en kapt veel knapper
• Een pet met een platte klep is een plattekleppet
• Grote Guus graaft grote gaten
• Roofovervallen vallen veel voor, maar het valt ook veel voor dat veel rovers voorover in een roverval vallen, maar dat hebben veel rovers er voor over, om voorover in rovervallen te vallen.
• Jeukt jouw jeukende jeukneus ook zo jeukerig als mijn jeukende jeukneus jeukt?
• Max mixt whiskey in de whiskeymixer.
• 't Zal mij zo een zorg zijn, zou mijn zuster Zarah zeggen toen zij zaterdagmiddag zonder zakgeld zat en de zon in de Zuiderzee zag zakken.
• Je ziet een boel vliegen vliegen, maar er is geen bij bij.
• Je kunt beter in het magazijn zijn, met een potje aardbeien bij je, pakken pakken.
• Hottentottententententoonstelling en variaties daarop zoals:
  • Hottentottensoldatententententoonstellingsterreinknechtenvakverenigingsgebouwenbedrijfsterrein.
  • Hottentottententententoonstellingleeuwentemmerinschrijfformuliertje
  • Hottentottententententoonstellingsruimteverhuurdersbedrijventerreinencomplex (76 letters!)
• Als voor nog niet begraven graven graven graven graven, graven graven gravengraven.
• Lekkerkerkerkerkerkerkerker (Lekkerkerker-kerker-kerk-erker)
• Mogge, mogge, tis vanmogge een mooie mogge, als de mogge van mogge net zo mooi is als de mogge van vanmogge dan hebben we mogge een mooie mogge, mogge!.
• Als vliegen achter vliegen vliegen, vliegen vliegen vliegensvlug.
  • variant: Als achter vliegen vliegen vliegen, vliegen vliegen vliegen achterna.
    • variant: Als vliegensvlugge vliegen achter vliegensvlugge vliegen vliegen, vliegen vliegensvlugge vliegen vliegensvlug.
• morgen, morgen, is mijn horloge al weer klaar?, morgen, morgen?, morgen, morgen, morgen
• De slome slak sibbert over de slome slappe slang
• Koos koos Koos, en omdat Koos Koos koos, koos Koos Koos
• De kakkerlak zit in de kattebak, en als de kakkerlak kakt in de kattebak, zit er kakkerlakkenkak in de kattebak
• Jouw tekkel tekkelt mijn tekkel, maar mijn tekkel tekkelt jouw tekkel terug, zodat jouw tekkel mijn tekkel niet meer kan tekkelen.
  • variant: Als de tekkel de tekkel tekkelt, tekkelt de tekkel de tekkel terug.
    • variant: Als de tekkel de tekkel tekkelt, tekkelt de getekkelde tekkel de tekkel die de tekkel tekkelde terug
• De Herbergier van de herberg hier herbergt hier de herbergier van de herberg daar.
• "Frans," vroeg Frans in 't Frans aan de Franse Frans: "Is Frans in het Frans ook Frans?" "Nee," zei de Franse Frans in 't Frans, "Frans in het Frans is François".
• Achthonderdachtentachtig 's-Gravenhaagse gereedschapschuurtjes
• Sluwe Sjaantje sloeg de slome slager
• Wat was was eer was was was? Eer was was was, was was is.
• Niet nietende nietjes nieten niet.
• Wij wijven willen wel witte wollen wanten warm wassen, wisten wij maar waar warm water was
• De was was in de was, maar toen de was weer uit de was was, was de was net zo als de was voor de was was.
• De ploertige dompelpomp pompte prompt honderd ponden plompe modder uit de grond.
• Een bloedrood braamblad
• De heren van Sloten sloten hun sloten met ijzeren sloten omdat ijzeren sloten beter sloten sloten dan andere sloten sloten sloten.
• De koperverkoper verkoopt zijn koper veel goedkoper dan de andere koperverkoper zijn koper verkopen kan.
• De Spaanse prins spreekt prima Spaans.
• Een plak bakbloedworst.
• Zeven zwarte zwanen zwommen zonder zorgen zingend naar de Zuiderzee.
• Wie weet waar Willem Wouter woont? Willem Wouter woont wijd weg. Wie weet wat Willem Wouter worden wil? Willem Wouter wil wever worden. Wie weet wat Willem Wouter weeft? Willem Wouter weeft witte wollen warme wanten.
• Beide blije bijen blijven bij de beide blije bijen.
• Bruine broden bakker Ben Broekman baalt van het bruine broden bakken.
• De schele scheidsrechter schopte tegen de schenen van de Scheveningse schoenmaker.
• Luie linde leende de lange liniaal van lange Liesje voor een lange lenteweek.

en als laatste Wij willen Willem weg, wil Willem wijzer worden, wij willen Willem weer.ײ

Echte taalgrappen zijn:

• Bedacht het eerste bed na het zevende bed.
• Kaarsrecht het recht om kaarsen te maken.
• Panama heb je als de vader moeders laat voorgaan.
• Een ander taalgrapje is het gebruik van geen spaties, een bekend voorbeeld is depenisvanjezus. Dit kan je lezen als de-pen-is-van-je-zus of de-pen-is-van-jezus, maar ook als de-penis-van-je-zus of de-penis-van-jezus.
• Ook verhaspelingen kunnen erg grappig zijn. Bijvoorbeeld de onderste steen moet boven water komen waar een samenvoeging is van de onderste steen boven krijgen en boven water komen.
• Nog een andere vorm is de dubbelzinnigheid, bijvoorbeeld de missionaris wist zich geen houding te geven.
• De cardioloog die zei "hier klopt iets niet".
• Honing met een bijsmaak

Fries

• Bûter, brea en griene tsiis, wa't dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries. (Grote Pier)
• Rearikke rierreljirre
• De iene hazze ha se en de oare hazze ha se hast.

Limburgs

• De zon sjint sjoen Sjeng, en dien sjeun zien erreg sjiek.
• Sjuun shoeën, Sjeng met diëjne shoeënk!

Twents

• Ik mot van mie mo noar bakker Kloet’n. Ik kom bie Kloet’n. Kloet’n dut mie ‘n stoet’n in ‘n toet’n. Ik kom weer boet’n kiek in ‘n toet’n: verskimmelde stoet’n. Goa trug noar Kloet’n smiet bie Kloet’n den stoet’n deur de roet’n. Kloet’n komp noar boet’n en gef mie ‘n klap op mien snoet’n. Sindsdien koop ik mien stoet’n bie de Spar.

Duits

• Blaukraut bleibt Blaukraut und Brautkleid bleibt Brautkleid
• Fischers Fritze fischt frische Fische
• Der Whiskeymixer mixt den Whiskey für den Whiskeymixer
• Als wir noch in der Wiege lagen gab's noch keine Liegewagen. Jetzt kann man in den Waagen liegen und sich in allen Lagen wiegen.
• Am zehnten zehnten zehn Uhr zehn zogen zehn zahme Ziegen zehn Zentner Zucker zum Zoo.
• Fiesling Fietje faelscht Fritten fantastisch filigran.
• Messwechsel, Wachsmaske, Wachsmaske, Messwechsel,...
• Wenn Du Wachsmasken magst: Max macht Wachsmasken.
• Im dichten Fichtendickicht picken die flinken Finken tüchtig.
• Fromme Frösche fressen frische Frühlingszwiebeln, aber freche Frösche fressen frische Früchte.
• In Ulm, um Ulm, und um Ulm herum.
• Der Kaplan klebt klappbare Pappplakate.
• Mischwasserfischer heißen Mischwasserfischer, weil Mischwasserfischer im Mischwasser Mischwasserfische fischen.
• Nähen Nutten Nonnenkutten, nee Nutten nähen nie. Nonnen nähen Kutten.
• Polnische Pollenputzer putzen polnische Pollen auf polnische Pollenputzerputzart.
• Sensitive Selektionssimulatoren sondieren sogar sekundärstrukturierte Sonarselektoren.
• Wenn beim Bangkoker Ping-Pong-Pokal die Bangkoker auf ihrer Bank hocken und bange gucken, dann kochen die Bangkoker.
• Wenn du denkst, dass du denkst, denke nie, dass du denkst, denn beim Denken der Gedanken kommst du leicht auf den Gedanken, dass das Denken der Gedanken ein gedankenloses Denken der Gedanken ist.
• Der Leutnant von Leuten befahl seinen Leuten nicht eher zu läuten als der Leutnant von Leuten seinen Leuten das Läuten befahl.

Om het uitspreken van deze tongbrekers een beetje uitdagender (en grappiger) te maken, laat men vaak dezelfde zin in een andere stelling aansluiten, bijv: Fischers Fritze fischt frische Fische, frische Fische fischt Fritzers Fische. Echter verandert zich erbij niets aan de betekenis.

Afrikaans

• Die dikke dokter Daan Diederichs drink Dinsdag die derde Desember drie drinkbekers dronkmakende drank; daarna dreig die drankduiwel die dokter, dog die dokter druk die drankduiwel daar doer dwarsdeur die driedubbele doringdraad duskant die damwal
• My liewe neef Louw, my neus jeuk nou. Jeuk my liewe neef Louw se neus ook nou?

Engelstalig

• Three Swedish switched witches watch three Swiss Swatch watch Switch. Which Swedish switched witch watches which Swiss Swatch watch Switch?
• I wish to wish the wish you wish to wish, but if you wish the wish the witch wishes, I don't wish the wish you wish to wish.
• She sells seashells on the seashore (toegeschreven aan Mary Anning).
• She sells seashells at the seashore; the seashells that she sells are seashells for sure (Jos Rietveld)
• You can can what you can can, but what you can't can you can't can. (Je kan blikken wat je kan blikken, maar wat je niet kan blikken kan je niet blikken.)
• Red lolly, Yellow lolly.
• How much wood would a woodchuck chuck if a woodchuck could chuck wood ?
• I'm not a pheasant plucker, I'm the pheasant plucker's son. I'm only plucking pheasants till the pheasant plucker comes.
• Round the ragged rock the ragged rascal ran.
• Peter Piper picked a peck of pickled peppers
• Probably properly pronouncing 'probably' is a problem. (Hilko Peters)
• John, while Jack had had 'had', had had 'had had'. 'had had' had the teacher approved.
• I saw a saw and you saw a saw, the saw that you saw was the saw that I saw, so we saw the same saw.
• Two thirsty thatchers thoughtfully thatched a thrush's nest; such a thankless task.
• Supercalifragilisticexpialidocious
• "Chester Cheeta chewed a chunk of cheap cheddar cheese."
• "The big black bear bit the big black bug, made the big black bear bleed blood."

Franstalig

• Le chasseur dit à son chien: « chasse, mon chien! » et le chien du chasseur chassa. (De jager zei tot zijn hond: "jaag, mijn hond!" en de hond van de jager joeg.)

• Un chasseur sachant chasser doit savoir chasser sans son chien. (Een jager die kan jagen moet kunnen jagen zonder zijn hond.)
• Dino dina, dit-on, du dos du Dindon. (Dino at, zegt men, van de rug van een kalkoen)
• Un ver vert dans un verre vert. (Een groene worm in een groen glas)
• Madame Carton, garde ton carton car ton carton me gêne. (Mevrouw Carton, let op uw hoedendoos, want uw hoedendoos zit me in de weg.)
• Si ton tonton tond ton tonton, ton tonton sera tondu. (Als je oom je oom scheert zal je oom geschoren zijn.)
• Le riz tenta le rat, et le rat tenté tâta le riz tentant. (De rijst bracht de rat in verleiding, en de verleide rat proefde de verleidelijke rijst.)

Tsjechisch/Slowaaks

• Strč prst skrz krk ("steek vinger door keel"), bevat geen enkele klinker.
• Tři sta třicet tři stříbrných stříkaček stříkalo přes tři sta třicet tři stříbrných střech (333 zilveren spuiten spoten over 333 zilveren daken)
• Krásna Klára královna hrála v krásném království na klavír (mooie Klara de koningin speelde in mooi koninkrijk op klavier)

Pools

• "W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie bo Szczebrzeszyn z tego słynie"("In (de stad) Szczebrzeszyn sjirpen krekels in het riet want daardoor is Szczebrzeszyn beroemd".)

Portugees

• O rato roeu a rolha da garrafa de rum do rei da Rússia ("De muis knaagde de kurk van de fles rum van de koning van Rusland".)

Kattekwaad

Het Belgische radioprogramma 'Van kattekwaad tot erger' (gepresenteerd door Kathy Lindekens) had in de jaren negentig een onderdeel waarin je binnen een minuut moest proberen een tongbreker zonder fout uit te spreken. Er kon hiermee een boekenbon gewonnen worden. De tongbrekers konden ingezonden worden door de luisteraars. De moeilijkste tongbrekers van dit programma zijn nadien gebundeld in een boekje genaamd 'Ik Jackie X en ons nikske: 50 beste moeilijke-woorden-momenten van het BRT-kinderprogramma Van kattekwaad tot erger'.

Zie ook

• Llanfairpwll­gwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch
• Parangaricutirimícuaro
• Opperlan(d)s
• Taumata­whakatangihanga­koauau­o­tamatea­pokai­whenua­ki­tana­tahu
• Taalspel

Externe links

• (en) Meertalige tongbrekers

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

  Citaten van of over Tongbrekers op Wikiquote