Tinamoes

Tinamoes
Grote tinamoe (Tinamus major)
Taxonomische indeling
Orde: Tinamiformes (Tinamoes) Huxley, 1872
Familie
Tinamidae G.R. Gray, 1840

Een tinamoe oftewel stuithoen (orde Tinamiformes; familie Tinamidae) is een van de oudste vogelsoorten. De Tinamoe hoort tot een Zuid-Amerikaanse vogelfamilie, en kent circa 47 soorten onderverdeeld in 9 geslachten.

Indeling

Tinamoes zijn niet verwant aan de hoendervogels van de Galliformes, maar aan de loopvogels van de Struthioniformes, Rheiformes, Apterygiformes en Casuariiformes. Er zijn fossiele resten gevonden die dateerden tot 10 miljoen jaar oud. Het uitgebreide DNA onderzoek van 2008 (Hackett) plaatst de Tinamoes zelfs samen met alle loopvogels binnen een enkele group Struthioniformes als een zustergroep van de kiwi en de casuaris. Hoe in dat verband het vliegvermogen van de Tinamoes te verklaren is tegen de achtergrond van het onvermogen van de andere struisvogelachtigen is niet goed duidelijk. Mogelijk hebben ze in strijd met de zogenaamde wet van Dollo het vliegvermogen herkregen.

Leefwijze

Stuithoenders eten voornamelijk vruchten bessen en insecten.

Hoewel sommige soorten vrij algemeen zijn, zijn zij zeer schuw en worden ze slechts zelden waargenomen. Een klein aantal soorten leeft in meer open, grazig land, maar zelfs daar zijn ze moeilijk te zien. Ze komen vooral voor in de Zuid-Amerikaanse laaglanden en geven de voorkeur aan donkere plekken zoals dichtbegroeide bossen.

Stuithoenders leggen aantrekkelijk gekleurde eieren met een porseleinglans. Jongen kunnen vrijwel direct lopen.

• De grote tinamoe (Tinamus major) is een bewoner van de dichtbegroeide laaglandregenwouden. Het vlees van deze soort wordt hogelijk gewaardeerd en daarom is de grote tinamoe vroeger gretig bejaagd. Tegenwoordig is het dier beschermd.
• De kleine tinamoe (Crypturellus soui) leeft in bosranden en secundaire wouden. Het is een algemeen voorkomende soort, maar door zijn schuwheid en geringe afmetingen, wordt deze tinamoe gemakkelijk over het hoofd gezien
• De solitaire struiktinamoe (Crypturellus cinnamomeus) van de drogere gebieden voedt zich met kleine insecten, bessen en planten die hij op de bosbodem vindt. Hoewel deze soort een redelijke vlieger is, blijft de struiktinamoe bij gevaar het liefst bewegingloos verborgen op de bosbodem. Struiktinamoes zijn ook algemeen in gebieden waar de mens de natuurlijke vegetatie heeft verstoord.

Taxonomie

• Familie: Tinamidae
  • Geslacht: Tinamus
    • Grijze tinamoe (Tinamus tao)
    • Kluizenaarstinamoe (Tinamus solitarius)
    • Zwarte tinamoe (Tinamus osgoodi)
    • Grote tinamoe (Tinamus major)
    • Witkeeltinamoe (Tinamus guttatus)
  • Geslacht: Nothocercus
    • Bergtinamoe (Nothocercus bonapartei)
    • Roodkoptinamoe (Nothocercus julius)
    • Zwartkaptinamoe (Nothocercus nigrocapillus)
  • Geslacht: Crypturellus
    • Grauwe tinamoe (Crypturellus cinereus)
    • Berlepsch' tinamoe (Crypturellus berlepschi)
    • Roodpoottinamoe (Crypturellus erythropus)
    • Kleine tinamoe (Crypturellus soui)
    • Teptui-tinamoe (Crypturellus ptaritepui)
    • Bruine tinamoe (Crypturellus obsoletus)
    • Marmertinamoe (Crypturellus undulatus)
    • Wenkbrauwtinamoe (Crypturellus transfasciatus)
    • Braziliaanse tinamoe (Crypturellus strigulosus)
    • Grijspoottinamoe (Crypturellus duidae)
    • Geelpoottinamoe (Crypturellus noctivagus)
    • Zwartkoptinamoe (Crypturellus atrocapillus)
    • Grijsborst tinamoe (Crypturellus boucardi)
    • Choco-tinamoe (Crypturellus kerriae)
    • Bonte tinamoe (Crypturellus variegatus)
    • Struiktinamoe (Crypturellus cinnamomeus)
    • Rosse tinamoe (Crypturellus brevirostris)
    • Barletts tinamoe (Crypturellus bartletti)
    • Kortsnaveltinamoe (Crypturellus parvirostris)
    • Gebandeerde tinamoe (Crypturellus casiquiare)
    • Tataupa-tinamoe (Crypturellus tataupa)
  • Geslacht: Rhynchotus
    • Pampa-hoen (Rhynchotus rufescens)
  • Geslacht: Nothoprocta
    • Pisacca-tinamoe (Nothoprocta ornata)
    • Chileense tinamoe (Nothoprocta perdicaria)
    • Cordoba-tinamoe (Nothoprocta cinerascens)
    • Andestinamoe (Nothoprocta pentlandii)
    • Krombektinamoe (Nothoprocta curvirostris)
    • Taczanowski's tinamoe (Nothoprocta taczanowskii)
    • Kalinowski's tinamoe (Nothoprocta kalinowskii)
  • Geslacht: Nothura
    • Witbuiknothura (Nothura boraquira)
    • Kleine nothura (Nothura minor)
    • Darwins nothura (Nothura darwinii)
    • Gevlekte nothura (Nothura maculosa)
  • Geslacht: Taoniscus
    • Dwergtinamoe (Taoniscus nanus)
  • Geslacht: Eudromia
    • Kuiftinamoe (Eudromia elegans)
    • Quebracho-tinamoe (Eudromia formosa)
  • Geslacht: Tinamotis
    • Puna-tinamoe (Tinamotis pentlandii)
    • Patagonische tinamoe (Tinamotis ingoufi)

Trivia

De natuurwetenschapper Charles Darwin vond en bewaarde een ei van een tinamoe. Het ei werd beschreven door Alfred Newton, een vriend van de familie van Darwin.

Referenties

  Vrije mediabestanden over Tinamidae op Wikimedia Commons