Telefonoscopie

’Telefonoscoop’ uit *La Fin du Monde*, 1894. Deze illustratie met een heer die kan zappen over drie kanalen, een met nieuws, een met theater en een met correspondentie is van de hand van Jean-Paul Laurens Rochegrosse.

De term telefonoscopie is afkomstig uit de Franse sciencefictionliteratuur van het einde van de 19de eeuw. De term werd voor het eerst gebruikt door Albert Robida in Le Vingtième Siècle (1883). Het komt ook voor in een werk van de astronoom Camille Flammarion, schrijver van populairwetenschappelijke werken en sciencefiction. Dit boek, La fin du monde, dateert uit 1894. Flammarion ziet het ’einde van de wereld’ pas in een zeer verre toekomst. Alles is bij hem elektrisch aangedreven, de rokerige spoorwagons zijn vervangen door sierlijke elektrische luchtschepen. De telefonoscopie wordt als volgt beschreven:

„Alle bewoners der aarde konden telefonisch met elkander verbonden worden. Door middel van de telefonoscopie kon men de meest merkwaardige of meest belangrijke gebeurtenissen op de gehele aarde zien. Eene toneelvoorstelling te Chicago of Melbourne kan op alle plaatsen der aarde worden gehoord en gezien. Door op eenen knop te drukken, kon men naar willekeur telkens eene andere toneelvoorstelling volgen. Een stroomwisselaar bracht onmiddellijk verbinding tot stand met iedere plaats op aarde, en men kon dan de bajadères op Ceylon of Calcutta van uit zijne woning volgen. ’De uitvinding van de telefonoscoop werd uitermate gunstig ontvangen; het apparaat werd, na bijbetaling, bevestigd aan de telefoons van iedereen die het aanvroeg. De toneelkunst ging een grote bloeiperiode tegemoet (...) de theaters kregen behalve hun vaste aantal toeschouwers een hoeveelheid toeschouwers thuis, die met het theater in verbinding stonden via telefoonleiding (...) vijftigduizend toeschouwers niet alleen in Parijs maar in alle landen van de wereld.’ Het apparaat ’bestond uit een glazen plaat in een kast’. ’De toeschouwer gaat ertegenover zitten, kiest zijn theater, brengt de verbinding tot stand en de voorstelling begint.’ Wanneer vader achter het toestel in slaap is gesukkeld tijdens een vertoning van Corneille’s Les Horaces, zegt een van zijn dochters: ’Als we nog een heel bedrijf moeten zien, vallen we allemaal in slaap... Zullen we een ander theater kiezen?’ Een andere dochter stelt voor, af te stemmen op een van de theaters die verboden zijn voor de jeugd. ’Le Palais Royal! Ik heb getrouwde vriendinnen die geen stuk overslaan in het Palais Royal of het Variététheater.’ Ze kiezen het Palais Royal, waar De laatste vrijgezel wordt vertoond. Oh la la! Maar vader wordt wakker en ontdekt wat ze hebben aangezet. ’Later misschien, als jullie getrouwd zijn en jullie mannen vinden het goed, maar nu niet... dit is niet geschikt voor jonge meisjes... maar... kijk eens aan, ik vergis me niet, daar in die loge links zit jullie broer Philippe!’”