Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Syndroom van Gilles de la Tourette
Het syndroom van Gilles de la Tourette oftewel Gilles de la Tourette-syndroom oftewel GTS is een verzameling verschijnselen die de vorm hebben van ongecontroleerde spierbewegingen en het maken van geluiden (tics). Het syndroom is vernoemd naar de Franse neuroloog Georges Gilles de la Tourette. Mensen die hieraan lijden, soms kortweg Touretters genoemd, hebben een onbedwingbare drang bepaalde bewegingen te maken of bepaalde geluiden of woorden te uiten. Uit schaamte proberen ze die vaak te verhullen. Bijv. knipperen met de ogen zal men maskeren door in de ogen te wrijven en dan de ogen toe te knijpen.
Zulke ongewilde en in de omgang veelal in meerdere of mindere mate storende bewegingen en geluiden worden 'tics' genoemd. Wanneer er regelmatig minstens twee motorische tics en één vocale tic (niet noodzakelijk tezelfdertijd) optreden en dit binnen een waarnemingsperiode van minstens één jaar, dan spreekt men van het syndroom van Gilles de la Tourette. Men kan gedurende dit jaar ook ticvrije periodes hebben, die tot drie maanden kunnen duren.
Anders omschreven wordt de diagnose 'syndroom van Gilles de la Tourette' gesteld als:
- regelmatig minstens twee motorische en eventueel één vocale tic;
- de tics langer dan een jaar aanhouden;
- andere neurologische oorzaken zijn uitgesloten.
De verschijnselen openbaren zich meestal tussen het vierde en elfde levensjaar. De verschijnselen kunnen na de puberteit verminderen, maar dat is niet noodzakelijk. De volgende tics kunnen al of niet in combinatie met elkaar voorkomen:
- Bewegingstics, ook wel motorische tics genoemd:
- knipperen met de ogen
- een grimas trekken
- wegdraaien van de ogen
- optrekken van de neus
- schudden met het hoofd
- schouders optrekken
- knakken van de vingers of andere ledematen en daar geen controle over hebben (dit is lucht tussen het kraakbeen dat zich verplaatst door de beweging) Dit kan soms echt een 'tic' zijn, maar ook een vorm van dwang zoals beneden in dit artikel genoemd wordt.
- diverse tics in ledematen
Dit zijn voorbeelden, maar als motorische tic is bijna alles mogelijk.
- Geluidstics, ook wel vocale tics genoemd:
- keelschrapen
- kuchen
- grommen
- knorren
- sisgeluiden
- klakken met de tong
- uiten van zinloze kreten
- uiten van scheld- en schuttingwoorden, vloeken (coprolalie)
- herhalen van woorden of zinnen (echolalie of palilalie)
Dit zijn ook voorbeelden, maar als vocale tic is ook heel veel mogelijk.
De bewegingstics kunnen elk lichaamsdeel treffen en de geluidstics kunnen variëren van keelschrapen en snuiven tot het ongewild luidkeels roepen van woorden en zinnen. De eerste verschijnselen van het syndroom manifesteren zich meestal rond de leeftijd van zes tot zeven jaar, soms ook later, maar in principe voor het 21e levensjaar. Voordien waren er vaak al diffuse klachten van overbeweeglijkheid en aandachtsstoornissen. Meestal ziet men aanvankelijk enkel motorische tics zoals oogknipperen, grimassen, hoofdschudden. Een of twee jaar later hoort men de eerste geluiden zoals keelschrapen, grom- of snuifgeluiden. Nog later treden vaak dwanggedachten en -handelingen op. Soms manifesteren de symptomen zich in een andere volgorde of allemaal tegelijk. Kinderen die bij de geboorte navelstrengomstrengeling hadden, waarbij vaak ook stoornissen in de motoriek zijn ontstaan, hebben vaak ook tic-stoornissen, zoals GTS.
Men kan dezelfde tics behouden of steeds nieuwe krijgen die ook nog eens van dag tot dag kunnen wisselen in intensiteit. Er zijn echter geen twee mensen met het syndroom van Gilles de la Tourette hetzelfde, iedereen heeft zijn persoonlijke tics.
Mensen met het syndroom van Gilles de la Tourette (GTS) vangen vaak veel meer prikkels uit de omgeving op dan mensen zonder GTS, te vergelijken met hoog sensitieve mensen. Het verwerken van deze extra prikkels gebeurt vaak door middel van tics. Mensen met GTS zijn vaak gevoelige mensen die niet van verandering houden en minder tics hebben indien hun levenssituatie stabiel is.
Het syndroom van Gilles de la Tourette wordt ten onrechte vaak gebruikt als synoniem voor coprolalie. Deze tic is wellicht de meest bekende, maar zeker niet de meest voorkomende tic bij mensen die lijden aan het syndroom. De prevalentie van Tourettesyndroom gaat volgens recent onderzoek van 1/100 tot 1/50.
Combinatie met andere stoornissen
Het syndroom van Gilles de la Tourette kan voorkomen in combinatie met andere verschijnselen:
- concentratiestoornissen in combinatie met hyperactiviteit (Aandachts-Tekort-Stoornis met Hyperactiviteit (ADHD))
- drang- en dwanghandelingen en merkwaardige rituelen (OCS)
- ontwikkelingsstoornissen of contact- en relatieproblemen (PDD-NOS)
- echolalie
- autisme spectrumstoornis
- angststoornissen en fobieën