Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Stemvork
Een stemvork of diapason is een tweetandige, metalen vork die bij trilling een toon voortbrengt met nauwkeurig bekende stemtoonhoogte. Een stemvork wordt zo geconstrueerd dat de voortgebrachte toon nauwelijks afhangt van de temperatuur en de luchtvochtigheidsgraad. Een goede stemvork produceert nauwelijks boventonen, en het geluid benadert een reine sinustrilling. Sommige stemvorken bezitten een verschuifbare metalen klem zodat andere tonen dan de standaard frequentie (die doorgaans 440 of 880 Hz is) kunnen worden weergegeven.[1]
De uitvinding van de stemvork wordt toegedicht aan John Shore in 1711.[2]
Een stemvork wordt gebruikt om een muziekinstrument te stemmen. De met de stemtoonhoogte overeenkomende toon van het muziekinstrument wordt zo ingesteld - gestemd - dat deze met de toon van de stemvork overeenkomt. Zangers gebruiken soms een stemvork om de juiste toon te treffen.
De meeste stemvorken zijn gestemd op de kamertoon, de a' (a eengestreept), met (tegenwoordig) een frequentie van 440 Hz. Er bestaan ook stemvorken voor andere stemhoogten, ook voor andere toonhoogten dan a1.
Om de zachte toon van een stemvork goed te horen, wordt de stemvork met het ronde uiteinde wel tegen het hoofd gehouden (beengeleiding) of op een resonator gemonteerd of op bijvoorbeeld een tafelblad gedrukt.
Werking
De werking van een stemvork is een goed voorbeeld van mechanische resonantie waarbij de capacitieve en zelfinductieve elementen een resonantie veroorzaken en de dissipatie vrij klein is.
Overige muzikale toepassing
Een stemvork behoort, indien het als muziekinstrument beoordeeld wordt, tot de lamellofonen. In de Fender Rhodes dient een serie stemvorken als toonopwekker in plaats van snaren, zoals gebruikelijk in gewone piano's.
| bronnen en noten |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Tuning forks op Wikimedia Commons.