Smolensk

Smolensk
Смоленск

Plaats in Rusland
Bestand:Uspenskyi sobor.jpg
Vlag Wapen
Locatie in Rusland
Kerngegevens
Oblast	Smolensk
Coördinaten	54°047′N 32°003′E
Algemeen
Oppervlakte	166,3 km²
Inwoners (2002)	325.137 (1.955,1 inw/km²)
Hoogte centrum	242 m
Gebeurtenissen en bestuur
Gesticht	862
Overig
Postcode(s)	214000–214040
Netnummer(s)	(+7) 812
OKATO-code	66401
Tijdzone	MSK (UTC+3)
Officiële website: www.admcity.smolensk.ru
Locatie in oblast Smolensk
Smolensk
Portaal    Rusland

Smolensk (Russisch: Смоленск, uitspraak [smʌˈlʲensk]^?; Wit-Russisch: Смаленск, Smalensk; Pools: Smoleńsk) is een stad in het westen van Rusland, gelegen aan de rivier Dnjepr. Het is het bestuurlijke centrum van de oblast Smolensk en heeft ruim 300.000 inwoners. De stad is genoemd naar de rivier de Smolnja, maar de oorsprong van die naam is minder duidelijk. Mogelijk is deze ontstaan uit het woord smola dat teer of hars betekent. In de regio groeien veel naaldbomen; het was daarom een belangrijk verwerkingscentrum van hars. Een alternatieve verklaring zou kunnen zijn de verwantschap met het Slavische woord smol, dat 'donkere grond' betekent.

De beschermheilige van de stad is de heilige Abraham van Smolensk.

Geschiedenis

Ontstaan

Smolensk is in 862 gesticht. In 882 was het de hoofdstad van de Slavische Krivitsjen (Кривич), toen het door Oleg de Wijze van Novgorod werd veroverd. Smolensk wordt voor het eerst genoemd in het geschrift De Administrando Imperio (950) van de Byzantijnse keizer Constantijn VII, waarin Smolensk als een belangrijk fort van de Roes werd genoemd.

In 1054 werd het vorstendom van Smolensk gesticht. Vanwege de strategische positie tussen Polen, Litouwen en Moskou groeide de stad snel. Aan het einde van de twaalfde eeuw was het vorstendom een van de machtigste in Oost-Europa, welke Kiev vaak overschaduwde. In die tijd werden vele kerken gebouwd in Smolensk. De belangrijkste zijn de kerk van de heilige Petrus en Paulus (uit 1146, herbouwd na oorlogsschade), de kerk van Johannes de Doper (1180, ook deels herbouwd) en de Svirskaja (1197, origineel), volgens tijdgenoten het mooiste gebouw ten oosten van Kiev.

Machtswisselingen in de late Middeleeuwen en de Tijd der Troebelen

Smolensk werd in de 14e eeuw steeds meer een pion in de machtsstrijd tussen Litouwen en Moskou. Vytautas de Grote nam de stad in in 1395, 1404 en 1408. De stad werd ingelijfd in het vorstendom Litouwen. Sommige Russisch gezinde edelen vluchtten naar Moskou, anderen gingen naar Vilnius. Met een bevolking van enkele tienduizenden was Smolensk de grootste stad in het vorstendom. Het leverde drie regimenten voor de slag bij Grunwald, waar Vytautas de Duitse Orde versloeg.

In 1514 werd Smolensk ingenomen door Vasili III van Moskou. Om deze gebeurtenis te eren, werd in Moskou het Novodevitsji-klooster gesticht, dat aan de icoon van de Madonna van Smolensk is gewijd. Tsaar Boris Godoenov versterkte de stad laat in de 16e eeuw om de Polen en Litouwers terug te dringen. Het stenen kremlin, gebouwd tussen 1597 en 1602, is het grootste van Rusland, met opmerkelijk dikke muren en vele wachttorens. Desondanks werd de stad in 1611 door het Pools-Litouwse Gemenebest ingenomen na een 20 maanden durende belegering, bekend als de Strijd van Smolensk. In 1632 probeerde Moskou Smolensk weer in te nemen tijdens de Smolenskoorlog, maar de Russische troepen werden verslagen door Władysław IV van Polen, hetgeen tot het Verdrag van Poljanovka in 1634 leidde. In 1654 werd Smolensk weer ingenomen door de Russen, nadat het Pools-Litouwse gemenebest zwaar te lijden had gehad van een burgeroorlog (Chmelnytsky-opstand) en een invasie van Zweden (Zweedse Zondvloed).

Van Napoleon tot heden

Door zijn al eerder genoemde strategische ligging is Smolensk altijd het toneel geweest van hevige veldslagen. In 1812 kwam Napoleon bij Smolensk aan, waar de Eerste Slag bij Smolensk plaatsvond. Deze slag, gewonnen door Napoleon, is later door Lev Tolstoj in zijn roman Oorlog en Vrede beschreven. In totaal verloren ongeveer 20.000 man het leven.

Na de Russische Revolutie en de Vrede van Brest-Litovsk werd Smolensk opgeeist door de Wit-Russische Nationale Republiek. In 1919 werd deze bezet door de Russische Sovjetrepubliek. Op 1 januari 1919 werd in Smolensk de Wit-Russische Sovjetrepubliek uitgeroepen. Later werd Smolensk aan de Russische Sovjetrepubliek toegekend.

In de Tweede Wereldoorlog was Smolensk in 1941 weer het toneel van een grote veldslag. Doordat de stad in deze Tweede Slag bij Smolensk zo lang stand hield, konden de Russen de verdedigingslinies rondom Moskou op orde brengen. Voor de verdediging van de stad, waarbij 93% van de stad werd verwoest en het originele icoon (toegeschreven aan Lucas) verloren ging, werd Smolensk in 1985 de status van heldenstad toegekend.

Op 10 april 2010 stortte bij het militair vliegveld van Smolensk een Pools regeringsvliegtuig neer. Alle inzittenden, onder wie de Poolse president Lech Kaczyński, kwamen daarbij om het leven. De Poolse regeringsdelegatie zou in de buurt van Smolensk de herdenking van het bloedbad van Katyn bijwonen.

Geboren

• Edoeard Chil (1934-2012), zanger
• Olga Koezenkova (1970), kogelslingeraarster
• Aleksej Fjodorov (1991), hink-stap-springer

Lijst bezienswaardige kloosters en kerken van Smolensk

• Kloosters:
  • Hemelvaartklooster
  • Transfiguratieklooster
  • Drievuldigheidsklooster
• Kathedralen/Kerken:
  • Kathedraal van de Ontslapenis van de Moeder Gods (1677-1740)
  • Epifaniekathedraal (1760)
  • Petrus en Pauluskerk (XIIe eeuw)
  • Aartsengel Michaëlkerk (1191-1194)
  • Kerk van de Heilige Barbara (XVIIIe eeuw)
  • Kerk van de Heilige Maagd (1789-1794)
  • Verlosserskerk (1776)
  • Transfiguratiekerk (1766-1768)
  • Kerk van de Heilige Nicolaas (1745-1748)
  • Kerk van Johannes de Voorloper (1688-1703)
  • Poortkerk van de Moeder Gods van Bescherming (1811-1812)
  • Sint Joriskerk (1782)
  • Sint Joriskerk (1810)
  • Verrijzeniskerk (1765)
  • Annunciatiekerk (1773-2774)
  • Tichonkerk (1865)
  • Kerk van de Nieuwe Martelaren en Belijders in Rusland (1996-2001)

Heldensteden van de Sovjet-Unie	Bestand:Hero of the USSR Gold Star.png

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Smolensk op Wikimedia Commons.

54°47′0″N, 32°03′0″E