Slag bij Chesapeake

De Slag bij Chesapeake was een zeeslag tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog op 5 september 1781; de Franse vloot in ondersteuning van George Washington, boekte een belangrijke overwinning op de Engelsen. De Engelsen werden belegerd in hun vesting te Yorktown en moesten zich overgeven aan een coalitie van Amerikanen en Fransen. Washington kon na deze overwinning zijn opmars succesvol in de richting van New York voorzetten.

Achtergrond

Koning Lodewijk XVI (1754-1793) wilde zijn revanche tegenover Engeland door het financieren en ontwikkelen van een Franse zeemacht die met de Royal Navy kon wedijveren. Het bevel van deze vloot werd toevertrouwd aan François Joseph Paul de Grasse, graaf van Grasse. De situatie in Noord-Amerika gaf de Fransen de opportuniteit om Albion uit te dagen. Dertien opstandige staten waren onder leiding van George Washington met wisselend succes een onafhankelijkheidsoorlog bezig tegen Engeland. De Fransen hadden enkele decennia voordien een aantal belangrijke gebieden in Noord-Amerika verloren aan diezelfde Engelsen o.a. Acadië en grote stukken van het huidige Canada. Hoewel de Amerikaanse opstand op een democratische en humanistische ideologie steunde terwijl Frankrijk een totalitaire aristocratische staat was, vonden Amerikanen en Fransen elkaar in hun strijd tegen een gemeenschappelijke vijand.

De gebeurtenissen voorafgaand aan de zeeslag

De leider van de Amerikaanse opstandelingen was zoals gezegd George Washington, de Fransen die hem ondersteunden werden aangevoerd door La Fayette en Rochambeau. Brandpunt van het strijdtoneel in de zomer van 1781 was het beleg van de Engelse vesting Yorktown in Virginia, 700 kilometer ten zuiden van New York. Hier bevond zich een garnizoen van 5000 Engelse soldaten die de omgeving controleerden. De vesting werd van landzijde belegerd door een alliantie van Amerikaanse en Franse eenheden, gedurende de eerste maanden van het beleg nog te weinig in getal. Het kleine Franse leger bestond hoofdzakelijk uit huurlingen. Beide partijen waren afhankelijk van toevoer van wapens, voedsel, materiaal en geld (soldij) langs zee. De maritieme toegang tot Yorktown wordt beheerst door de doorgang tussen het schiereiland van de Chesapeake en Cape Charles. De Franse vloot verzamelde zich in Cap-Français, Saint-Domingue Haïti. Het kritische punt van de tactieken was om op het juiste moment met een voldoende aantal schepen de vijand te kunnen bekampen. Een opsplitsing van de vloot in kleinere eskaders bracht het risico met zich mee om tegen de hoofdmacht van de tegenstander te staan te komen; het vormen van een hoofdmacht en het verlaten van de basis, voor de Fransen de Caraïben, voor de Engelsen New York, bracht dan weer het risico met zich mee dat de vijand de basis en het eigen achterland aanviel. Zaak was om zo goed als mogelijk de eigen plannen verborgen te houden, onverwachte zeeroutes te kiezen, zelf te proberen op de hoogte te blijven van de bewegingen vijand om op het juiste moment te kunnen toeslaan in coördinatie met de militaire activiteiten op het land. De Franse vloot werd kundig geleid door de Grasse en het toeval was de Fransen gunstig gezind. Zo moest de Engelse Admiraal Rodney door ziekte terugkeren naar Engeland en werd hij vervangen door admiraal Thomas Graves; hierdoor ontstond op het kritisch moment van de gebeurtenissen een machtsvacuüm van twee weken. De Fransen werden op hun weg naar de Chesapeake en het belegerde Yorktown niet opgemerkt door een omweg die ze maakten langs Cuba en door een dosis geluk. Graves liet admiraal Samuel Hood met zijn vloot vanaf Florida in noordelijke richting alle inhammen en baaien doorzoeken. Aan de Chesapeake aangekomen, waar Hood finaal de Franse vloot verwachtte, was de baai leeg; Hood's conclusie was dat de Fransen op weg waren naar New York en hij zette volle zeilen naar het noorden. Dit terwijl de Franse vloot zich nog altijd zuidelijker bevond. Vijf dagen later vond de Franse vloot de Chesapeake baai eveneens leeg; voor de Fransen was de inname van de baai het strategische doel van de campagne. Het beleg van Yorktown werd versterkt door de belegerde Engelsen in Yorktown af te snijden van maritieme toegang en de belegeraars de nodige extra manschappen en middelen te verschaffen. In New York aangekomen vielen voor Graves en Hood de puzzelstukken in elkaar; de Franse vloot moest zich bij de Chesapeak bevinden. Bovendien waren Washington, Rochambeau en ook Franse schepen uit Newport, Rhode Island, het eskader van Barras, eveneens in de richting van het zuiden vertrokken. De vloten van Graves en Hood samen deze keer, zette alle zeilen in zuidwaarts om de Franse vloot te bekampen en Yorktown te kunnen ontzetten.

De zeeslag

De morgen van 5 september 1781 zien Franse verkenningsschepen de Britse vloot naderen. De Grasse had zijn vloot aan de ingang van de baai laten aanmeren teneinde zijn schepen bij het naderen van de Engelse vloot maximaal en snel te kunnen ontplooien en op volle sterkte slag te kunnen leveren. De Franse voorhoede, een eskader van vier schepen onder leiding van Bougainville, komt als eerste uit de baai in het zicht van de Engelsen die het voordeel van de wind en het getij hebben. Bij een zeeslag met zeilschepen geeft het voordeel van de wind de mogelijkheid om beter, sneller en accurater te manoeuvreren en daardoor een tijdelijk numeriek overwicht te behalen en uit te buiten. Graves had de Franse voorhoede onmiddellijk en succesvol kunnen aanvallen terwijl de hoofdmacht nog uit de baai aan het laveren was. Maar Graves is Horatio Nelson niet en hij geeft de orders om zijn schepen in orde te brengen en de vloot op te lijnen om op klassieke wijze slag te leveren. Dit laat de hoofdmacht van de Franse vloot de tijd om volledig uit de baai in open zee te komen en zich navenant te organiseren en aansluiting te zoeken bij het eskader van Bougainville. De Fransen kunnen dertig schepen inzetten met 1800 kanonnen, de Engelsen zevenentwintig schepen met 1500 kanonnen. De Engelse kanonnen vuren sneller, hun schepen zijn meer wendbaar en licht gepantserd. De Franse schepen zijn ook niet volledig bemand omdat zij troepen op het land hebben achtergelaten. Maar na verloop van twee uur strijd beginnen Fransen stelselmatig het overwicht te behalen. Hood houdt zich met zijn vloot te ver naar achter en versterkt te weinig het centrum van de kanonnade. Verschillende schepen aan beide zijden worden zwaar beschadigd en er vallen tientallen slachtoffers onder de bemanningen. Er worden tijdens de zeeslag geen schepen direct gekelderd of geënterd. Op het einde van de namiddag trekken de Engelsen zich terug. Dit komt neer op een Franse overwinning aangezien zij hun militair doel van de operatie hebben bereikt. De volgende dagen blijven de Engelsen dreigen maar het komt niet meer tot een schotenwisseling. Op 11 september trekken ze zich definitief terug en staken de strijd. Graves en Hood geven elkaar de schuld van de mislukking.

Na de zeeslag

Voor de Grasse en de Franse kroon was de zeeslag bij de Chesapeak, hoewel dit in zeevaartermen een onbeduidende zeeslag was, een mooie revanche op de Engelsen. Yorktown werd nu met meer en betere middelen belegerd; de vloot van Barras uit Newport bracht nog extra materiaal en troepen mee uit het Noorden. Op 19 oktober 1781 gaf de Engelse Generaal Cornwallis Yorktown over aan Amerikanen en Fransen. Dit verlies maakte dat Engeland in de feiten nadien geen grote militaire inspanningen meer leverde om de onafhankelijkeheid van de 13 tegen te houden. Het is niet gezegd dat zonder deze zeeslag en de hulp van de Fransen, de Amerikaanse onafhankelijkheid er niet zou gekomen zijn, maar de Franse inbreng heeft de zaak van George Washington in ieder geval op dat moment beslissend vooruit gestuwd.

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Battle of the Chesapeake op Wikimedia Commons.