Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Opening (schaken)
In het schaakspel is de opening de fase waarin de spelers hun stukken naar buiten brengen opdat ze alle effectief in de strijd kunnen worden gebruikt. Alleen de koning wordt in de opening doorgaans juist in veiligheid gebracht, vaak door het uitvoeren van een rokade, omdat deze op een nog vol bord anders snel gevaar zou lopen. Aansluitend op de opening volgen, als de partij voortduurt, het middenspel en het eindspel.
Beginstelling
| |||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||
|
|
|
|
|
|
|
| ||
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||
|
|
|
|
|
|
|
| ||
|
|
|
|
|
|
|
| ||
|
| |||||||||
In de beginstelling heeft geen van beide spelers enige invloed op de ruimte tussen beide zijden in. De pionnen staan naast elkaar vooraan en de overige, sterkere stukken staan passief daarachter; van deze kunnen alleen de paarden op de eerste zet al worden gespeeld. In de openingsfase wordt een aantal pionnen naar voren gespeeld, waardoor men invloed krijgt over delen van het bord en er tevens ruimte ontstaat om de andere stukken te ontwikkelen. Slaagt de ene speler erin om dit sneller te doen dan de andere, dan heeft deze een ontwikkelingsvoorsprong, die in de praktijk kan worden uitgebuit door snel tot de aanval over te gaan.
Openingstheorie
Omdat de beginstelling in elke partij gelijk is, is er veel bekend over de diverse mogelijkheden om een schaakpartij te openen. Als in de toernooipraktijk met een bepaalde opening goede resultaten worden behaald, zullen meer spelers diezelfde opening gaan spelen, of juist naar een beter antwoord gaan zoeken. De kennis over de opening die op deze wijze ontstaat noemt men openingstheorie. Daartoe behoren behalve specifieke speelwijzen ook algemene overwegingen zoals ten aanzien van:
- de invloed op het centrum van het bord (de velden d4, d5, e4, e5);
- de pionnenstructuur (bijvoorbeeld open of gesloten);
- gambieten, waarbij materiaal wordt geofferd om een ontwikkelingsvoorsprong te verkrijgen.
Het aantal mogelijkheden in het schaakspel is al na enkele zetten dusdanig groot dat er nog voortdurend nieuwe ontdekkingen worden gedaan.
Naamgeving
Veelgekozen speelwijzen in de opening hebben meestal een naam gekregen, waarbij ze bijvoorbeeld zijn genoemd naar de schaker die de opening introduceerde of beroemd maakte, maar vaker nog naar de plaats of het land waarin de opening populair werd. Zo bestaat er ook een Hollandse opening.
Classificatie van schaakopeningen
Sinds eind jaren 70 van de 20e eeuw wordt voor schaakopeningen de classificatie van de toen in vijf delen verschenen Encyclopaedia of Chess Openings gebruikt, de zogenaamde ECO-code.
| ECO | Opening | Eerste zetten |
|---|---|---|
| A00 | Zeldzame schaakopeningen | anders |
| A01 | Larsen | 1. b2-b3 |
| A02-A03 | Bird | 1. f2-f4 |
| A04-A09 | Réti | 1. Pg1-f3 |
| A10-A39 | Engels | 1. c2-c4 |
| A40-A49 | Damepionspel; diverse | 1. d2-d4 |
| A50-A55 | Damepionspel; diverse | 1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 |
| A56-A79 | Ben Oni | 1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 c7-c5 |
| A80-A99 | Hollands | 1. d2-d4 f7-f5 |
| B00 | Koningspionspel; diverse | 1. e2-e4 |
| B01 | Scandinavisch | 1. e2-e4 d7-d5 |
| B02-B05 | Aljechin | 1. e2-e4 Pg8-f6 |
| B06 | Moderne verdediging | 1. e2-e4 g7-g6 |
| B07-B09 | Pirc | 1. e2-e4 d7-d6 2. d2-d4 Pg8-f6 en ...g6 |
| B10-B19 | Caro-Kann | 1. e2-e4 c7-c6 |
| B20-B99 | Siciliaans | 1. e2-e4 c7-c5 |
| C00-C19 | Frans | 1. e2-e4 e7-e6 |
| C20-C24 | Koningspionspel; diverse | 1. e2-e4 e7-e5 |
| C25-C29 | Weens | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pb1-c3 |
| C30-C39 | Koningsgambiet | 1. e2-e4 e7-e5 2. f2-f4 |
| C40 | Koningspionspel; diverse | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 |
| C41 | Philidor | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 d7-d6 |
| C42-C43 | Russisch | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pg8-f6 |
| C44 | Koningspionspel; diverse | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 |
| C44-C45 | Schots | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. d2-d4 |
| C46 | Driepaardenspel | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Pb1-c3 |
| C46-C49 | Vierpaardenspel | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Pb1-c3 Pb8-c6 |
| C50 | Koningspionspel; diverse | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-c4 |
| C50-C54 | Italiaans | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-c4 Lf8-c5 |
| C55-C59 | Tweepaardenspel in de nahand | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-c4 Pg8-f6 |
| C60-C99 | Spaans | 1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-b5 |
| D00-D05 | Damepionspel; diverse | 1. d2-d4 d7-d5 |
| D06-D09 | Damegambiet; diverse | 1. d2-d4 d7-d5 2. c2-c4 |
| D10-D19 | Slavisch | 1. d2-d4 d7-d5 2. c2-c4 c7-c6 |
| D20-D29 | Aangenomen damegambiet | 1. d2-d4 d7-d5 2. c2-c4 d5xc4 |
| D30-D69 | Geweigerd damegambiet | 1. d2-d4 d7-d5 2. c2-c4 e7-e6 |
| D70-D99 | Grünfeld-Indisch | 1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 g7-g6 en ...d7-d5 |
| E00-E09 | Catalaans | 1. d2-d4 Sg8-f6 2. c2-c4 e7-e6 3. g2-g3 |
| E11-E19 | Dame-Indisch | 1. d2-d4 Sg8-f6 2. c2-c4 e7-e6 3. Pg1-f3 |
| E20-E59 | Nimzo-Indisch | 1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 e7-e6 3. Pb1-c3 Lf8-b4 |
| E60-E99 | Konings-Indisch | 1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 g7-g6 zonder ...d7-d5 |