Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Der Hölle Rache kocht in meinem Herzen
Der Hölle Rache kocht in meinem Herzen (De wraak van de hel kookt in mijn hart), vaak afgekort als Der Hölle Rache, is de tweede aria gezongen door de Koningin van de Nacht, een sopraan colorature akte, in Mozarts opera Die Zauberflöte. Het wordt beschouwd als een van de bekendste opera-aria's. Vaak wordt het aangeduid als de aria van de Koningin van de Nacht, ondanks dat de Koningin van de Nacht in Die Zauberflöte nog een voorname aria zingt, eerder in het stuk, genaamd O zittre nicht, mein lieber Sohn.
Verhaal
De Koningin van de nacht duwt een mes in de hand van haar dochter Pamina en beveelt haar, om de koningin's grootste rivaal, Sarastro, te vermoorden. Als zij dit niet doet legt de koningin haar dochter allerlei zware maatregelen en straffen op.
Muziek
De aria is geschreven in d mineur, een toonsoort met als grondtoon D en is treffend voor paren met fluiten, hobo's, fagotten , trompetten en hoornen, samen met pauken en strijkers als violisten. Het orkest is groter dan voor de eerste aria en omvat alle spelers uit de opera als een soort geheel, met uitzondering van de klarinetten en trombone's.
De aria is alom bekend als een veeleisend stuk om goed te presteren. Het vocale bereik omvat twee octaven, van F4 (349.228 Hz) tot F6 (1396.913 Hz) en vereist een zeer hoog bereik.
Tekst
De tekst werd geschreven door een vriend van Mozart, Emanuel Schikaneder, die ook de rol van Papageno speelde in de eerste uitvoeringen van het stuk.
- "Der Hölle Rache kocht in meinem Herzen,
- Tod und Verzweiflung flammet um mich her!
- Fühlt nicht durch dich Sarastro Todesschmerzen, so bist du meine Tochter nimmermehr.
- Verstoßen sei auf ewig, verlassen sei auf ewig, zertrümmert sei'n auf ewig alle Bande der Natur.
- Wenn nicht durch dich Sarastro wird erblassen!
- Hört, hört, hört, Rachegötter, hört, der Mutter Schwur!"
Nederlandse (vrije) vertaling
- "De wraak van de hel kookt in mijn hart,
- Dood en vertwijfeling laaien om me heen!
- Als Sarastro de pijn van de dood niet zal voelen, ben je mijn dochter nimmer meer.
- Zij zult eeuwig verstoten en verlaten zijn, vermozzeld en verworpen. En alle verbindingen met de natuur zullen voor eeuwig verbroken worden,
- Wanneer Sarastro als dode niet zal verbleken!
- Hoor, hoor, hoor, goden van wraak, hoor, moeders bezweringen!
Historische en modernere uitvoeringen
Er zijn uitvoeringen uit de tijd van Mozart bekend, voor zijn dood in 1791.
Door een latere brief uit 1840 van Ignaz von Seyfried, met een anekdote van Mozart zelf werd er gesuggereerd dat Mozart erg onder de indruk scheen te zijn van een uitvoering van zijn schoonzuster en dat Mozart op zijn sterfbed zijn vrouw Constanze in het oor fluisterde: "stil, stil, Hofer zingt op haar top. Mijn schoonzuster zingt de tweede aria, Der Hölle Rache; hoe sterk ze bes majeur pakt en vasthoudt: Hoor!, hoor!, hoor!, (goden van wraak,) hoor, moeders bezwering!" (Der Hölle Rache; wie kräftig sie das B anschlagt und aushält: Hört! hört! hört! der Mutter Schwur!) [1]
In 1912 is de eerste uitvoering op een podium (toneel/theater), gezongen en uitgebeeld door Josepha Hofer op 33-jarige leeftijd. In hetzelfde jaar ook Alice Verlet.
Enkele decennia later werd door de vrouw, die volgens velen totaal niet kon zingen, Florence Foster Jenkins, een versie van Der Hölle Rache opgenomen.
Er zijn vele latere uitvoeringen, in Nederland van Cristina Deutekom. Vrij kort na Deutekoms studie baarde zij opzien als Koningin van de Nacht tijdens haar debuut in 1962 bij de toenmalige Stichting De Nederlandse Opera. In 1967 kreeg Deutekom een andere, grotere rol in het stuk.
Ook zijn er moderne versies, zoals in de film Amadeus, door June Anderson en het Trans-Siberian Orchestra, een orkest met klassieke muziek, kerstmuziek, rock- en progressieve metal, heeft haar eigen versie gemaakt van Der Hölle Rache kocht in meinem Herzen, gebaseerd op de naam van de Koningin van de Nacht, maar dan in de winter: Queen of the Winter Night, van het album The Lost Christmas Eve.
Externe link
| Bronnen, noten en/of referenties
|