Pablo Christiani

Pablo Christiani was een joods bekeerling tot het katholicisme. Hij was de aanstoker achter de zogenaamde Disputaties. Deze hielden in dat een rabbijn gedwongen werd in het publiek met een katholiek theoloog te debateren over zijn geloof.

Wanneer de rabbijn de discussie verloor, werd de joodse gemeenschap soms uitgemoord of met geweld gedwongen om katholiek te worden. Maar wanneer de rabbijn het debat won, werd dit als een belediging beschouwd van de Katholieke Kerk, en werden hij en de joodse gemeenschap verbannen. Een aanlokkelijk resultaat konden de joden van deze disputaties niet verwachten, maar vele joden vonden het verkieslijker om het land uitgezet te worden dan om gewelddadig bekeerd te worden.

Pablo Christiani kon de Franse koning ertoe aanzetten om de joden in zijn gebied te verplichten een gele ster op hun kleding te dragen, een praktijk die eeuwen later door de nazi’s werd overgenomen.

De beruchtste Disputatie vond plaats in Barcelona in 1263. Rabbijn Nachmanides werd er gedwongen om een debat te voeren met Pablo Christiani. Zich bewust van de situatie dat het sowieso in zijn nadeel zou uitlopen, kon Nachmanides zijn bezorgdheid uitleggen aan koning Jacobus I van Aragon. De koning garandeerde Nachmanides volledige vrijheid van spreken. Toen Pablo Christiani het debat verloor, bracht hij traktaten in omloop met lasterlijke beweringen. Nachmanides reageerde hierop met traktaten om zich te verdedigen. Maar hij had wel vrijheid van spreken gekregen, maar niet van drukpers. De rabbijn werd door de Kerk terstond ter dood veroordeeld. Door ingrijpen van koning Jacobus I werd de straf omgezet naar levenslange verbanning uit Spanje.

Bronnen

• Nehemia Gordon, Shattering the Conspiracy of Silence, Hilkiah Press, 2012, p. 173–175.

Verfilming

• The Disputation, onder directie van Geoffrey Sax, 1986.