Ouderbetrokkenheid

Ouderbetrokkenheid is de samenwerking van ouders met organisaties die voor kinderen zorgen. Meestal wordt de term gebruikt in verband met school en onderwijs. Maar ook bij sportclubs en jeugdbewegingen bestaat er meestal een vorm van ouderbetrokkenheid.

School

Het is belangrijk duidelijk onderscheid te maken tussen de begrippen ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid. Onder ouderparticipatie wordt het vrijwilligerswerk van ouders op school verstaan. Ouderbetrokkenheid is de betrokkenheid van ouders thuis op de schoolontwikkeling van hun kind (belangstelling tonen, stimuleren, ondersteunen).

Ouderparticipatie heeft geen aantoonbare invloed op de schoolontwikkeling van kinderen. Ouderbetrokkenheid daarentegen levert een grote bijdrage aan de ontwikkeling en het leersucces van kinderen. Het effect van de betrokkenheid van ouders in de thuissituatie geldt voor leerlingen van alle leeftijden (Bakker, Denessen, Dennissen & Oolbekkink; 2013). Bovendien geldt dit niet alleen voor hoogopgeleide ouders uit hogere economische milieus en een groot sociaal netwerk, maar ook voor lager opgeleide ouders met minder economisch en sociaal kapitaal.

Inmiddels is er veel internationaal onderzoek bekend over het thema ouderbetrokkenheid, weergegeven in een reviewstudie van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Behalve dat ouderbetrokkenheid een positief effect heeft op de ontwikkeling van leerlingen, blijkt dat leraren de betrokkenheid van ouders uit hogere sociale milieus dikwijls overschatten en dat zij de betrokkenheid van ouders uit cultureel-etnische minderheidsgroepen juist onderschatten.

Ook in voor- en vroegschoolse educatieprogramma's is ouderbetrokkenheid een belangrijk thema.

Nederland

In Nederland is de urgentie van het thema ouderbetrokkenheid versterkt toen voormalig minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) in 2011 een brief aan de Tweede Kamer stuurde waarin zij een betere samenwerking tussen scholen en ouders in Nederland agendeerde.

Amerika

In Amerika kent men de zogenaamde Parent Teacher Association (PTA), een organisatie waar ouders én leraren sinds 1897 zijn verenigd en samen werken aan een optimaal schoolsucces van leerlingen. Voor oudere leerlingen heeft de PTA ook de PTSA, de Parent Teacher Student Association. De PTA werkt volgens zes standaarden om ouderbetrokkenheid effectief vorm te geven:

• Standaard 1: Alle gezinnen/ouders zijn welkom op school.

Gezinnen/ouders zijn actief betrokken bij de school. Zij voelen zich welkom, gewaardeerd en verbonden met elkaar, met het schoolteam en met wat leerlingen doen en leren in de klas.

• Standaard 2: Effectief communiceren.

Ouders en het schoolteam hebben de plicht regelmatig, op basis van gelijkwaardigheid, met elkaar te communiceren over de leerresultaten van leerlingen.

• Standaard 3: Ondersteun leerlingresultaten.

Ouders en het schoolteam werken voortdurend samen om het leren en een gezonde ontwikkeling van leerlingen te ondersteunen, zowel thuis als op school. Hiertoe stellen ouders en school elkaar in de gelegenheid hun kennis en vaardigheden uit te breiden.

• Standaard 4: Opkomen voor ieder kind.

Ouders worden gestimuleerd op te komen voor hun eigen kinderen en voor de kinderen van anderen, zodat alle leerlingen eerlijk worden behandeld en alle kansen krijgen voor optimaal succes.

• Standaard 5: Gelijkwaardigheid in besluitvorming.

Ouders en teamleden nemen alle beslissingen die betrekking hebben op leerlingen als gelijkwaardige partners. Zij stemmen de aanpak op school en in de gezinssituatie op elkaar af. Ze ontwikkelen samen het beleid en het curriculum en zijn samen verantwoordelijk voor de communicatie.

• Standaard 6 School en ouders werken samen met de omgeving.

Ouders en school werken samen met vertegenwoordigers uit de omgeving. Doel van deze samenwerking is de ontwikkelingsmogelijkheden van leerlingen te vergroten, hen te laten participeren in de maatschappij en hun te leren hun verantwoordelijkheid als burger te nemen. Deze zes standaarden zijn gebaseerd op het beroemde werk van Prof. Dr. Joyce Epstein die veel onderzoek deed naar de samenwerking tussen school en ouders.

Vlaanderen

De ouderbetrokkenheid wordt door het Ministerie van Onderwijs decretaal vastgelegd in een ouderraad. Een inspraakorgaan dat verplicht moet worden geraadpleegd voor een aantal schoolmateries. O.m. het vastleggen van de jaarlijkse facultatieve vrije dagen, de verdeling van het lesurenkrediet over de verschillende onderwijsopdrachten, het schoolreglement, et cetera, horen daar bij. De term oudercomité gebruikt men meestal voor een groep ouders die als vrijwilliger meehelpen bij het schools functioneren. Zo helpen zij onder andere bij opendeurdagen, schooluitstappen en eindejaarsfeestjes. Ook treden zij op als leesouder, hulp bij omkleden bij de zwemles van de kleinsten of opvang tijdens de middagpauze.

Literatuur

• School, Family and Community Partnerships (Prof. Dr. J.L. Epstein; 2009)
• Beyond the Bake Sale (Dr. A.T. Henderson, Dr. K.L. Mapp, V.R. Johnson, D. Davies; 2007)
• Een kwestie van vertrouwen (Dr. M. Lusse; 2013)
• Samenwerken aan leren en opvoeden (Prof. Dr. R.J. Oostdam, P. de Vries; 2014)
• Handboek Ouders in de school (P. de Vries; 2007)
• Samenwerken aan schoolsucces, school en ouders in het vo en mbo (dr. M. Lusse en A. Diender; 2014)
• Schoolleider aan zet in ouderbetrokkenheid (H. Marseille; 2015)

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: