Officier-raadsman

Een officier-raadsman is een militair officier van de krijgsmacht die een andere militair, die verdacht wordt van een strafbaar feit, bijstaat tijdens het militaire strafproces.

Elke verdachte is volgens het Nederlandse strafrecht bevoegd zich tijdens het strafproces door één of meer door hem gekozen raadslieden te doen bijstaan. In het militaire strafproces kan een officier van de Nederlandse krijgsmacht als raadsman van een andere, terechtstaande, militair optreden. Hij staat dan, net zoals de advocaat, een verdachte bij tijdens het strafproces. De zogenoemde officier-raadsman heeft wettelijk gezien een met de advocaat vergelijkbare positie binnen het militaire strafproces. De wettelijke basis op grond waarvan een officier als raadsman kan optreden is te vinden in artikel 23 van de Wet Militaire Strafrechtspraak.

De wet bepaalt dat een officier alleen wordt toegevoegd als de verdachte (indien deze wordt verdacht van een misdrijf) daarom uitdrukkelijk verzoekt. In Nederland worden officieren slechts toegevoegd als zij zich daartoe bereid hebben verklaard. In het buitenland is deze situatie anders: daar kunnen ook officieren worden toegevoegd, die zich daartoe niet bereid hebben verklaard. Deze bepaling beoogt zeker te stellen dat de verdachte in het buitenland, ook indien geen advocaat beschikbaar is of bereid is daar op te treden, over een raadsman kan beschikken. Immers voor Nederlandse advocaten bestaat geen plicht tot juridische bijstand in het buitenland.

De toevoeging van een officier-raadsman vindt plaats door de voorzitter van de militaire kamer van de rechtbank of het gerechtshof waarvoor de zaak dient.

Positie officier-raadsman in 2012-2013 ernstig ter discussie

In 2012 is de positie van de officier-raadsman ernstig ter discussie komen te staan als gevolg van zeer kritisch betoog van een advocaat militair strafrecht. In dit betoog werd gepleit voor het afschaffen van de (zelfstandige) rol van de officier-raadsman optreedt in het militaire strafproces. Dit met name vanwege twee belangrijke bezwaren. Op de eerste plaats het feit dat de officier-raadsman niet opgeleid is als jurist en strafrechtspecialist zodat van hem niet verlangd kan worden dat hij over voldoende kennis van het straf(proces)recht te beschikt. Op de tweede plaats het feit dat de officier-raadsman gelet op zijn positie in de krijgsmacht niet-onafhankelijk is. Deze bezwaren kunnen volgens de advocaat in de praktijk zwaarwegende gevolgen hebben voor het verloop van het strafproces tegen een verdachte militair. Daar komt bij dat als gevolg van de Salduz-rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens onder meer het optreden van de officier-raadsman in het buitenland onder druk is komen te staan. Dit omdat een officier-raadsman geen lawyer als bedoeld in artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is.

Het zeer kritische betoog van de advocaat is aanleiding geweest voor Tweede Kamerlid Angelien Eijsink (PvdA) om meerdere Kamervragen te stellen over het militair strafproces en de rol van de officier-raadsman hierin.

Voetnoten