Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Nobelprijs voor de Vrede
De Nobelprijs voor de Vrede (Noors: Nobels Fredspris) is een geldprijs die wordt toegekend aan mensen die zich verdienstelijk hebben gemaakt bij de bevordering van de vrede.
De Nobelprijs voor de Vrede wordt uitgereikt in het raadhuis van Oslo en is de enige Nobelprijs die wordt toegekend door een Noors instituut. De andere Nobelprijzen worden toegekend door verschillende Zweedse universitaire commissies en uitgereikt in Stockholm, Zweden. Het Noors Nobelcomité is aangesteld om deze Nobelprijs toe te kennen. De leden van het comité, thans vijf, worden gekozen door het parlement van Noorwegen. De prijs wordt uitgereikt door de voorzitter, anno 2008 Dr. Ole Danbolt Mjøs.
Vaak is er kritiek op de keuze van de winnaar, omdat de winnaars regelmatig omstreden zijn. Henry Kissinger - Nobelprijswinnaar in 1973 - was verantwoordelijk voor de bombardementen op Cambodja in 1969 en 1970 waarbij circa 800.000 burgers zijn gedood. En in 1994 ontving Yasser Arafat de prijs, die later van terrorisme werd beschuldigd. Er wordt dan ook wel gezegd dat deze Nobelprijs meer een politieke keuze is en dat het vooral iets zegt over degene die kiest, en over de tijdgeest. In 2009 was er veel kritiek op de toekenning van de prijs aan de Amerikaanse president Barack Obama, die na zijn eerste negen maanden in het Witte Huis weliswaar veel goede intenties had uitgesproken maar nog weinig had bereikt.
Nobelprijswinnaars
| Jaar | Naam | Toelichting |
|---|---|---|
| 1901 | Frédéric Passy | "Voor het zijn van een van de oprichters van de Interparlementaire Unie en ook het mede-organiseren van het eerste Universele Vredescongres."[1] |
| Henri Dunant | "Voor zijn rol in het stichten van het Internationale Rode Kruis."[1] | |
| 1902 | Élie Ducommun | "Eresecretaris van het Internationaal Bureau voor de Vrede"[2] |
| Albert Gobat | "Secretaris Generaal, Interparlementaire Unie; Ere Secretaris, Internationaal Bureau voor de Vrede"[2] | |
| 1903 | William Randal Cremer | "Lid van het Britse Parlement; Secretaris van de Internationale Arbitrage"[3] |
| 1904 | Institut de Droit International | "Voor zijn pogingen, als onofficieel orgaan, voor het ontwikkelen van de standaardprincipes van de wetenschap en het internationaal recht."[4] |
| 1905 | Bertha von Suttner | "Ere Voorzitter van het Internationaal Bureau voor de Vrede; Auteur van Lay Down Your Arms"[5] |
| 1906 | Theodore Roosevelt | "Voor zijn succesvolle tussenkomst in de Russisch-Japanse oorlog en zijn interesse in justitie, door de eerste zaak voor te brengen voor het Haagse Internationale Strafrecht"[6] |
| 1907 | Ernesto Teodoro Moneta | |
| Louis Renault | ||
| 1908 | Klas Pontus Arnoldson | |
| Fredrik Bajer | ||
| 1909 | Auguste Beernaert | |
| Paul Henri Balluet d'Estournelles de Constant | ||
| 1910 | Internationaal Bureau voor de Vrede | |
| 1911 | Tobias Asser | |
| Alfred Hermann Fried | ||
| 1912 | Elihu Root | |
| 1913 | Henri La Fontaine | |
| 1914 | Niet uitgereikt | |
| 1915 | Niet uitgereikt | |
| 1916 | Niet uitgereikt | |
| 1917 | Internationaal Comité van het Rode Kruis | |
| 1918 | Niet uitgereikt | |
| 1919 | Woodrow Wilson | |
| 1920 | Léon Bourgeois | |
| 1921 | Hjalmar Branting | |
| Christian Lange | ||
| 1922 | Fridtjof Nansen | |
| 1923 | Niet uitgereikt | |
| 1924 | Niet uitgereikt | |
| 1925 | Austen Chamberlain | |
| Charles G. Dawes | ||
| 1926 | Aristide Briand | |
| Gustav Stresemann | ||
| 1927 | Ferdinand Buisson | |
| Ludwig Quidde | ||
| 1928 | Niet uitgereikt | |
| 1929 | Frank Billings Kellogg | |
| 1930 | Nathan Söderblom | |
| 1931 | Jane Addams | |
| Nicholas Murray Butler | ||
| 1932 | Niet uitgereikt | |
| 1933 | Norman Angell | |
| 1934 | Arthur Henderson | |
| 1935 | Carl von Ossietzky | |
| 1936 | Carlos Saavedra Lamas | |
| 1937 | Robert Cecil | |
| 1938 | Office international Nansen pour les réfugiés | |
| 1939 | Niet uitgereikt | |
| 1940 | Niet uitgereikt | |
| 1941 | Niet uitgereikt | |
| 1942 | Niet uitgereikt | |
| 1943 | Niet uitgereikt | |
| 1944 | Internationaal Comité van het Rode Kruis | |
| 1945 | Cordell Hull | |
| 1946 | Emily Greene Balch | |
| John R. Mott | ||
| 1947 | Friends Service Council | |
| American Friends Service Committee | ||
| 1948 | Niet uitgereikt | |
| 1949 | John Boyd Orr | |
| 1950 | Ralph Bunche | |
| 1951 | Léon Jouhaux | |
| 1952 | Albert Schweitzer | |
| 1953 | George Marshall | |
| 1954 | Bureau van de Hoge commissaris voor de vluchtelingen | |
| 1955 | Niet uitgereikt | |
| 1956 | Niet uitgereikt | |
| 1957 | Lester Bowles Pearson | "voor zijn rol in de pogingen tot het beëindigen van het Suezconflict en het oplossen van het Midden-Oostenvraagstuk door de Verenigde Naties" [7] |
| 1958 | Dominique Pire | |
| 1959 | Philip Noel-Baker | |
| 1960 | Albert Luthuli | |
| 1961 | Dag Hammarskjöld | |
| 1962 | Linus Pauling | |
| 1963 | Internationaal Comité van het Rode Kruis | |
| Internationale Federatie van Rode Kruis en Rode Halve Maan verenigingen | ||
| 1964 | Martin Luther King | |
| 1965 | UNICEF | |
| 1966 | Niet uitgereikt | |
| 1967 | Niet uitgereikt | |
| 1968 | René Cassin | |
| 1969 | Internationale Arbeidsorganisatie | |
| 1970 | Norman Borlaug | "voor zijn bijdragen aan de "Groene revolutie" welke een grote impact op de voedselproductie in Azië en Latijns-Amerika had"[7] |
| 1971 | Willy Brandt | |
| 1972 | Niet uitgereikt | |
| 1973 | Henry Kissinger | |
| Le Duc Tho | ||
| 1974 | Seán MacBride | |
| Eisaku Sato | ||
| 1975 | Andrej Sacharov | |
| 1976 | Betty Williams | |
| Mairead Corrigan | ||
| 1977 | Amnesty International | |
| 1978 | Anwar al-Sadat | "voor hun bijdrage aan de twee vredesakkoorden in het Midden-Oosten, en aan de vrede tussen Egypte en Israël, welke ondertekend werden in Camp David op 17 september 1978" [8] |
| Menachem Begin | ||
| 1979 | Moeder Teresa | |
| 1980 | Adolfo Pérez Esquivel | |
| 1981 | Bureau van de Hoge commissaris voor de vluchtelingen | |
| 1982 | Alva Myrdal | |
| Alfonso García Robles | ||
| 1983 | Lech Wałęsa | |
| 1984 | Desmond Tutu | |
| 1985 | International Physicians for the Prevention of Nuclear War | |
| 1986 | Elie Wiesel | |
| 1987 | Óscar Arias | "voor zijn werk voor vrede in Centraal-Amerika, inspanningen die tot een vredesovereenkomst in Guatemala op 7 augustus 1987 leidden" [9] |
| 1988 | United Nations Peacekeeping Forces | |
| 1989 | Tenzin Gyatso, 14e dalai lama | "voor zijn strijd voor de bevrijding van Tibet en zijn inspanningen voor een vreedzame oplossing in plaats van het gebruik van geweld." De voorzitter van de Nobelprijscommissie zei dat de prijs voor een deel een eerbetuiging was ter herinnering aan Mahatma Gandhi.[10] |
| 1990 | Michail Gorbatsjov | "voor zijn leidende rol in het vredesproces, die vandaag de dag belangrijke onderdelen van de internationale gemeenschap kenmerken" [11] |
| 1991 | Aung San Suu Kyi | "voor haar geweldloze strijd voor democratie en mensenrechten" [12] |
| 1992 | Rigoberta Menchú | "Ter erkenning van haar werk voor sociale gerechtigheid en etnisch-culturele verzoening gebaseerd op respect voor de rechten van de inheemse bevolking" [13] |
| 1993 | Nelson Mandela | "Voor hun inspanningen voor het vredige einde van het apartheidsregime en het leggen van de funderingen voor een nieuw democratisch Zuid-Afrika" [14] |
| Frederik Willem de Klerk | ||
| 1994 | Yasser Arafat | "Voor hun inspanningen om vrede te bereiken in het Midden-Oosten" [15] |
| Shimon Peres | ||
| Yitzchak Rabin | ||
| 1995 | Joseph Rotblat | "Voor hun inspanningen om de invloed van atoomwapens in de internationale politiek te verminderen en deze op de lange termijn uit te bannen" [16] |
| Pugwash Conferences on Science and World Affairs | ||
| 1996 | Carlos Filipe Ximenes Belo | "Voor hun werk voor een rechtvaardige en vredige oplossing voor het confilct in Oost-Timor" [17] |
| José Ramos Horta | ||
| 1997 | International Campaign to Ban Landmines | "Voor hun pogingen om anti-persoonsmijnen te verbieden en op te sporen" [18] |
| Jody Williams | ||
| 1998 | John Hume | "Voor hun pogingen een vreedzame oplossing te vinden voor het conflict in Noord-Ierland" [19] |
| David Trimble | ||
| 1999 | Artsen zonder Grenzen | "Ter herkenning van het humanitaire pionierswerk van de organisatie" [20] |
| 2000 | Kim Dae-jung | "Voor zijn werk voor democratie en mensenrechten in Zuid-Korea en Oost-Azië in het algemeen, en voor de vrede en verzoening met Noord-Korea in het bijzonder" [21] |
| 2001 | Verenigde Naties | "Voor hun werk voor een beter georganiseerde en vredige wereld" [22] |
| Kofi Annan | ||
| 2002 | Jimmy Carter | "Voor decennialang onvermoeid pogingen doen om een vredige oplossing te vinden voor internationale conflicten, om de democratie en mensenrechten te verspreiden en het promoten van economische en sociale vooruitgang" [23] |
| 2003 | Shirin Ebadi | "Voor haar werk voor democratie en mensenrechten. Haar focus lag vooral op het problemen rondom de rechten van vrouwen en kinderen." [24] |
| 2004 | Wangari Maathai | "Voor haar bijdrage voor duurzame ontwikkelingen, democratie en vrede" [25] |
| 2005 | Internationaal Atoomenergie Agentschap | "Voor hun pogingen te voorkomen dat nucleaire energie wordt gebruikt voor militaire doeleinden en er voor te zorgen dat de nucleaire energie die gebruikt wordt voor vredige doeleinden op de meest veilige manier wordt gebruikt." [26] |
| Mohamed el-Baradei | ||
| 2006 | Muhammad Yunus | "Voor hun pogingen economische en sociale ontwikkelingen te stimuleren vanaf de laagste rangen." [27] |
| Grameen Bank | ||
| 2007 | Al Gore | "Voor hun pogingen voor het verspreiden en uitbreiden van de kennis over klimaatveranderingen, die veroorzaakt worden door de mens, en het leggen van de funderingen van de maatregelen die nodig zijn om deze veranderingen te voorkomen." [28] |
| Intergovernmental Panel on Climate Change | ||
| 2008 | Martti Ahtisaari | "Voor zijn belangrijke pogingen, op verschillende continenten en gedurende meer dan drie decennia, om internationale conflicten te voorkomen." [29] |
| 2009 | Barack Obama | "Voor zijn buitengewone pogingen om de internationale diplomatie en de samenwerking tussen mensen te versterken." [30] "Obama's diplomatie is gebaseerd op het principe dat wie de wereld leidt, dat moet doen op basis van de normen en waarden die door het merendeel van de wereldbevolking gedeeld worden" aldus de commissie. |
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Nobelprijs |
|---|
1901: Dunant, Passy · 1902: Ducommun, Gobat · 1903: Cremer · 1904: Institut de Droit International · 1905: Von Suttner · 1906: Roosevelt · 1907: Moneta, Renault · 1908: Arnoldson, Bajer · 1909: Beernaert, Balluet d'Estournelles de Constant · 1910: IPB · 1911: Asser, Fried · 1912: Root · 1913: La Fontaine · 1917: ICRC · 1919: Wilson · 1920: Bourgeois · 1921: Branting, Lange · 1922: Nansen · 1925: Chamberlain, Dawes · 1926: Briand, Stresemann · 1927: Buisson, Quidde · 1929: Kellogg · 1930: Söderblom · 1931: Addams, Butler · 1933: Angell · 1934: Henderson · 1935: Von Ossietzky · 1936: Lamas · 1937: Cecil · 1938: Office international Nansen pour les réfugiés · 1944: ICRC · 1945: Hull · 1946: Balch, Mott · 1947: Friends Service Council, American Friends Service Committee · 1949: Orr · 1950: Bunche · 1951: Jouhaux · 1952: Schweitzer · 1953: Marshall · 1954: Bureau van de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen · 1957: Pearson · 1958: Pire · 1959: Noel-Baker · 1960: Luthuli · 1961: Hammarskjöld · 1962: Pauling · 1963: ICRC, IFRC · 1964: King · 1965: UNICEF · 1968: Cassin · 1969: Internationale Arbeidsorganisatie · 1970: Borlaug · 1971: Brandt · 1973: Kissinger, Le Duc Tho · 1974: MacBride, Satō · 1975: Sacharov · 1976: Williams, Corrigan · 1977: Amnesty International · 1978: Sadat, Begin · 1979: Moeder Teresa · 1980: Esquivel · 1981: Bureau van de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen · 1982: Myrdal, Robles · 1983: Wałęsa · 1984: Tutu · 1985: IPPNW · 1986: Wiesel · 1987: Arias · 1988: VN-vredesmacht · 1989: Gyatso · 1990: Gorbatsjov · 1991: Suu Kyi · 1992: Menchú · 1993: Mandela, De Klerk · 1994: Arafat, Peres, Rabin · 1995: Rotblat, Pugwash Conferences on Science and World Affairs · 1996: Ximenes Belo, Ramos-Horta · 1997: ICBL, Williams · 1998: Hume, Trimble · 1999: AzG · 2000: Dae-jung · 2001: VN, Annan · 2002: Carter · 2003: Ebadi · 2004: Maathai · 2005: IAEA, El-Baradei · 2006: Grameen Bank, Yunus · 2007: Gore, IPCC · 2008: Ahtisaari · 2009: Obama · 2010: Liu · 2011: Johnson Sirleaf, Gbowee, Karman