Zeespiegelstijging

Zeespiegelstijging is een relatieve of absolute stijging van de zeespiegel. Absolute zeespiegelstijging is de wereldwijde verhoging van de zeespiegel. Bij relatieve zeespiegelstijging is er sprake van daling van een landmassa. De totale zeespiegelstijging wordt door beide factoren bepaald.

Zeespiegel door de eeuwen heen

Ondermeer uit grondboringen waarbij oude kustlijnen zijn terug te vinden, is gebleken dat de hoogte van de zeespiegel altijd aan veranderingen onderhevig is geweest. Tot 25 duizend jaar geleden is de hoogte van de zeespiegel met redelijke zekerheid bekend. Tot 20 duizend jaar terug lag deze ongeveer 120 m lager dan tegenwoordig. Tussen 20 duizend jaar geleden en het einde van de laatste ijstijd (die het Holoceen inluidde) is een sterke stijging tot wel 10 mm per jaar zichtbaar. Daarna gaat de stijging aanmerkelijk langzamer met gemiddeld 0,1 á 0,2 mm per jaar. Het is moeilijk vast te stellen hoe groot de wereldwijde fluctuaties zijn in deze periode, maar niveauwisselingen tot 30 cm zijn niet uit te sluiten. Vanaf ongeveer 1850 is er echter weer een temperatuurstijging merkbaar waardoor de zeespiegel ongeveer 20 cm is gestegen. In de 20e eeuw steeg het zeeniveau met ongeveer 1.74 mm/jr, waarbij aangetekend moet worden dat de stijging in de tweede helft van de eeuw (1.45 mm/jr) lager was dan in de eerste helft (2.03 mm/jr).

Bepaling van zeespiegelstijging

Voor de komst van satellieten werden veranderingen in de zeespiegel vastgesteld met peilschalen. Hiermee kunnen alleen relatieve veranderingen worden bepaald. Om ook absolute veranderingen te meten zijn gegevens over bewegingen van het land nodig. Sinds omstreeks 1990 kunnen veranderingen in de hoogte van de zeespiegel nauwkeurig worden bepaald met behulp van satellieten zoals Envisat. Op basis van deze metingen en natuurkundige en geologische principes kunnen computersimulaties worden opgezet waarmee toekomstige veranderingen kunnen worden voorspeld.

Oorzaken

Opwarming van de aarde veroorzaakt een stijging van de zeespiegel volgens twee mechanismen:

1. water zet uit bij verwarming en daardoor stijgt automatisch de zeespiegel; gegeven de gemiddelde oceaandiepte van 3790 meter betekent dit per graad Celsius minder dan een meter niveaustijging;
2. door het afsmelten van landijs komt er meer water in de oceanen; al het ijs op Groenland verdeeld over de oceanen zou bijvoorbeeld goed zijn voor zeven meter water (de jaarlijkse bijdrage aan de zeespiegelstijging is echter klein, zo'n 0,1 mm).

Een niet te onderschatten neveneffect van het overvloedig oppompen van grondwater draagt ook bij tot het stijgen van de zeespiegel. Water dat soms eeuwen nodig heeft gehad om in deze diepe ondergrondse aquifers te raken, wordt aangewend voor het bevloeien van akkers. Dit water verdampt deels, een ander deel vloeit af. Zo verdwijnt dit water in de boven"aardse" waterkringloop en doet het watervolume in de oceanen ook stijgen.

Anderzijds heeft het massaal aanleggen van stuwmeren een omgekeerd effect. Regenwater dat anders in de oceanen zou verdwijnen, wordt door stuwdammen op het land vastgehouden, zodat het watervolume in de oceanen vermindert.

Gevolgen

Over de hoogte van de zeespiegel in het jaar 2100 lopen de meningen uiteen. Sommige modellen gaan uit van enkele centimeters, andere voorspellingen tonen stijgingen tot anderhalve meter. Laaggelegen rivierdelta's zoals Nederland en Bangladesh kunnen daarbij overstromen als er geen maatregelen worden getroffen. Bijkomend probleem voor het westen van Nederland is dat daar de bodem zakt met 5 cm per eeuw. Als gevolg van veranderingen in zeestromen kan er kusterosie optreden waardoor in relatief korte tijd grote stukken land kunnen verdwijnen. In natuurgebieden zoals de Slufter en de Waddenzee waarin getijdenwerking grote invloed heeft op het leven, zal veel flora en fauna zich moeten aanpassen of vertrekken. De zwaarste klappen zullen echter eerst vallen in ontwikkelingslanden, waar onvoldoende middelen zijn om maatregelen te treffen.

Maatregelen

De Nederlandse kust vertoont een aantal zwakke plekken die bij een stijging van de zeespiegel verstevigd moeten worden om het achterliggende land veilig te stellen. De smalle rij duinen bij Callantsoog is één van die zwakke plekken. Een versterking aan de kant van de zee vereist veel onderhoud en aan de andere kant staat bebouwing. Een andere zwakke plek is de aansluiting tussen de Hondsbossche Zeewering en de aangrenzende duinen. Deze problemen worden opgelost door dijken te verhogen en te verzwaren. Om de wereldwijde klimaatverandering als gevolg van het broeikaseffect in te dammen is in 1997 het Kyoto-protocol opgesteld.

Zie ook

• Aardatmosfeer
• Adaptatie
• An Inconvenient Truth
• Bodemdaling
• Broeikaseffect
• Emissiehandel
• Eustasie
• Geschiedenis van de Aarde
• Global dimming
• Intergovernmental Panel on Climate Change
• IPCC-rapport 2007
• Klimaatverandering
• Klimaatvluchteling
• Koolstofdioxide
• Koolstofkringloop
• Koudegolf
• Kyotoprotocol
• Mitigatie
• Opwarming van de Aarde
• Pooljaar
• The Great Global Warming Swindle
• Zonnevlek

Externe links

• Modelling shoreline evolution associated with earth glaciation
• Zeespiegel in Europa door de eeuwen heen
• Safecoast: Zeespiegelstijging en kustbeheer in de Noordzeeregio

Referenties