Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Nick Gillain
Nick Gillain was een Belgische schrijver en soldaat.[1] Hij is bekend gebleven door het boek Le Mecenaire uit 1938 over zijn ervaringen als soldaat in de Spaanse Burgeroorlog.
Er zijn geen geboortedatum en sterfdatum bekend van Gillain. Er is zelfs twijfel over zijn echte naam en nationaliteit.[2]
Levensloop
Spaanse Burgeroorlog
Gillain vertrok in 1936 naar Spanje en sloot zich aan bij de Internationale Brigades in het André Marty bataljon. Hij schreef later dat zijn vertrek een combinatie was van een drang naar avontuur, verveling en de regenachtige herfst van 1936.[3] Er lijkt effectief weinig ideologische grondslag te zijn geweest om naar Spanje te trekken.[4] Hij trok blijkbaar zonder hulp naar Frankrijk en bood zich in Rijsel aan in het consulaat van Spanje waar hem werd meegedeeld dat de overheid niet samenwerkte met de Internationale Brigades. Bij het verlaten van het consulaat fluisterde een medewerker hem toe naar het maison des syndicats te trekken. Daar werd hij opgevangen door "kameraad Burneton" en met een twintigtal anderen naar Parijs gestuurd. Van hieruit trokken een 500-tal vrijwilligers naar Perpignan waarna ze probleemloos de grens konden oversteken.
In Spanje klimt Gillain op tot officier en leert de les dat het zinloos is om quasi ongeorganiseerd te vechten tegen een goed getraind leger.
Hij was getuige van de lage moraal bij de brigadisten en was in januari 1937 getuige van de laatste mars van de de (vermoedelijk ten onrechte) van verraad beschuldigde generaal Gaston Delasalle die zijn onschuld bepleitend uit zijn cel werd weggevoerd door drie mannen. Even later hoorde Gillain enkele schoten en wist hij dat, zoals hij later scheef, "revolutionaire gerechtigheid" was uitgevoerd.[5]
Gillain was kritisch over de Internationale Brigades en merkte na de oorlog op dat veel brigadisten gedesillusioneerd waren en niet zozeer (meer) vochten om ideologische reden maar dat motivatie vaak enkel nog aanwezig was omdat ze in zijn brigade opkeken naar hun commandant, kolonel Joseph Putz.[6] Gillain claimde na de oorlog dat na verloren slag bij Brunete (6-25 juli 1937) de Spaanse overheid het aanbod deed om een aantal Republikeinen toe te laten het land te verlaten, maar dit werd tegengehouden door het Republikeinse opperbevel. Dat tot woede van de troepen die de nederlaag voelden aankomen en in steeds grotere getalen deserteerden.
Terwijl de verliezen zich opstapelden bleven de communistische ideologen erg onbuigzaam en Gillain was bekend met de massa-executies van brigadisten bij Cuesta de la Reina (najaar 1937) en bij de terugtrekking in Aragon (1938), executies die werden uitgevoerd omdat de brigadisten volgens de communistische geheime diensten "anti-communistische" uitlatingen deden, kritisch waren over de partij, etc. (vermoedelijk waren ze vooral gedemotiveerd en gedesillusioneerd).
Gillain raakte zelf op een bepaald moment uit uit de gratie en werd opgesloten. Hij werd onder meer door Leo Palacio en Alexander Szurek ervan verdacht deel te zijn van het Légion Tricolore van de nationalistische infiltrant Henri Dupré (1895-1951). Als dit zou kloppen werd Gillain in ieder geval nooit door Dupré op een belangrijke militaire post geplaatst. Er is in ieder gevak nooit effectief aangetoond of hij echt voor Dupré werkte. Mogelijk was Gillain als niet-communist voor de politiek commissarissen niet ideologisch genoeg, of te kritisch richting de brigades. Gillain zocht na zijn arrestatie tevergeefs hulp bij Luigi Longo, Generaal Walter en tot slot bij de Belgische socialist Louis de Brouckère, die geen van allen zich wilden wilden tussenkomen. Het is onduidelijk waarom hij toch vrij kwam.
In 1938 kon Gillain dankzij de hulp van het Franse consulaat in Valencia het land ontvluchten op een Frans troepenschip.
Gillain schreef over zijn ervaring het boek Le Mecenaire dat in 1938 werd uitgebracht en waarin hij spreekt over zijn gevoel van verlatenheid, wrok en immense teleurstelling en negatieve ervaringen als soldaat. Hij was ook erg kritisch over de ongestructureerde werking van de Internationale Brigades.
Het boek werd in 2018 opnieuw uitgegeven. Het oorspronkelijke boek werd en wordt vaak geciteerd door onderzoekers omdat Gillain als niet-communist een lezing geeft van de feiten die ontdaan is van communistische ideologie, waardoor zijn relaas afwijkt van veel andere literatuur van voormalige Brigadisten.[7]
Tweede Wereldoorlog
Volgens Palacio en Szurek werd Gillain in 1941 lid van het Waals Legioen en ging hij vechten aan het Oostfront waar hij zou zijn gesneuveld. Het is onduidelijk hoe waarachtig deze verklaringen zijn aangezien beide heren tijdens de Spaanse Burgeroorlog Gillain niet vertrouwden en Gillain zelf in zijn boek niet mild was voor de republikeinen. Palacio en Szurek hadden dus motieven om Gillain's nagedachtenis te besmeuren.
Hoe dan ook is na de oorlog niets meer vernomen van Gillain. Als dat al zijn echte naam was.
Bibliografie
- Le Mercenaire : carnet de route d'un combattant rouge, Fayard, 1938
- Le Mercenaire : carnet de route d'un brigadiste dans la Guerre d'Espagne, Interfolio Livres, 2018
Bronnen, noten en/of referenties
|