Natuurgebied De Waardhoff

Landgoed De Waardhoff is een nieuw natuurgebied van 6,5 hectare in het Nationaal Landschap Zuid-Limburg. De Waardhoff ligt 9 kilometer ten zuiden van Maastricht langs de Mergellandroute op de Steenberg in het dorp Mesch (gemeente Eijsden-Margraten). Landgoed De Waardhoff is een particulier project waarbij landbouwgrond is omgezet in nieuwe natuur in dit mooie stukje Zuid Limburg, in 2012 opengesteld voor wandelaars en natuurliefhebbers.

In samenwerking met de Gemeente Eijsden-Margraten worden deelprojecten uitgevoerd en info-panelen gerealiseerd met als doel natuureducatie en het bevorderen van biodiversiteit. Samen met het IVN en IKL worden op De Waardhoff activiteiten georganiseerd en inventarisatie- en beheerwerkzaamheden uitgevoerd. Hier kun je als actieve natuurliefhebber ook aan deel nemen.

Historie nieuw Landgoed De Waardhoff (6,5 ha)

Het zuidelijkst gelegen Landgoed van Nederland ligt bij het dorp Mesch in de gemeente Eijsden-Margraten. De situering op de Steenberg, het hoogste punt van de omgeving, levert vergezichten op over het Maasdal (westen) en het Belgische Voerdal (zuiden). Dit Zuid-Limburgse gebied sluit landschappelijk aan bij de Belgische Voerstreek. Het Landgoed ligt op de noordelijke dalflank van het riviertje de Voer, ten noorden van het dorp Mesch.

Op de Steenberg tussen de Heiweg en de Steenbergsweg (westzijde Landgoed) wordt een stuk ‘nieuwe particuliere natuur’ ontwikkeld. Het Landgoed kreeg de naam ‘De Waardhoff’; vernoemd naar een perceel met huisje, dat midden in dit nieuwe gebied heeft gestaan. ‘De Waardhof’ (naam met 1 f) was ook de naam van een voormalig café aan de Heiweg 6 in Mesch.

Het nieuwe natuurgebied was voorheen een landbouwgebied van verschillende eigenaren met een perceel hoogstamboomgaard, een perceel laagstamboomgaard ook enkele jaren als akker in gebruik, een perceel weiland en een bebost perceel van het Waterschap. In 2007, 2012, 2014 zijn deze percelen aangekocht door een particulier (IVN-lid) en is de functie ervan omgevormd van agrarisch naar natuur met als doel een aaneensluitend natuurgebied te realiseren.

Nu wordt in het gebied de ontwikkeling van ‘droog schraal grasland’ en ‘kruiden- en faunarijk grasland’ met behoud en herstel van kleine landschapselementen nagestreefd. Samen met onze percelen aan de oostzijde van de Steenbergsweg: woning (1988), hoogstamboomgaard (1995) en bloemenweide (1999) heeft het Landgoed een oppervlakte van bijna 6,5 ha.

De Provincie Limburg had het gebied (westelijk deel) tot 2013 nog aangemerkt als ‘nieuwe natuur particulier natuurbeheer’ als onderdeel van de EHS (Ecologische Hoofd Structuur). De in ons eigendom zijnde percelen heten in het POL 2014 nu ‘Goudgroene natuurzone’. De aangrenzende percelen in dit gebied heten nu ‘Zilvergroene natuurzone’. Het huidige beleid is het behoud en herstel van biodiversiteit en het verbinden van natuurgebieden.

Door omvorming naar meer ecologisch beheer wil de huidige particuliere eigenaar het waardevolle cultuurlandschap van de Steenberg beschermen. De doelstelling is de vergroting van het leefgebied voor diverse plant- en diersoorten en het maken van kleinschalige biotopen voor verschillende dieren. Landgoed ‘De Waardhoff’ bestaat uit verschillende biotopen zoals een grub, hellingbosjes, bospad, graften, een bloemrijke akker, bloemenweide, weiland, poelen en een hoogstamboomgaard rond de woning met een zg. insectenhotel. De aanwezigheid van dassen is duidelijk zichtbaar door meerdere dassenburchten, vele wissels (looppaadjes) en latrines (poepgaten).

Opengesteld particulier eigendom

Dit particulier natuurterrein is in 2012 ook openbaar toegankelijk gemaakt voor wandelaars en 1 november 2014 officieel geopend. Het Landgoed is een oase van rust en vanaf de Steenberg heeft u mooie vergezichten op het dorp Mesch, het Voer- en Maasdal. In dit afwisselende terrassen-landschap kunt u korte (rond)wandelingen maken.

De bezoekers kunnen hier genieten van mooie natuurmomenten en bijzondere waarnemingen. Ook zijn er al diverse evenementen georganiseerd door het IVN en IKL, waardoor steeds meer mensen zijn betrokken bij de beleving en ontwikkeling van dit bijzonder stukje natuur in Mesch.

Natuurlijke waarden

Dit Landgoed, met ecologische verbindingen naar het Savelsbos in het noorden en via het Voerdal naar de Maas in het zuiden, bevat belangrijke natuurwaarden en is een onderdeel van de groene verbindingen in Limburg o.a. van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De variatie aan biotopen is groot. De fauna maakt volop gebruik van deze variatie in biotopen. We kunnen het allemaal waarnemen als we daar rondlopen of rustig zitten te genieten.

In dit nieuwe natuurgebied zijn diverse nieuwe (vrucht)bomen zoals notenboom, hazelnoot, tamme kastanje, eiken, linde,en fladderiep (steeliep) aangeplant door de (jeugd)leden van IVN-Eijsden en door vrijwilligers tijdens de boomfeestdagen in 2013 en 2014.

In 2014 zijn struiken aangeplant om een bredere overgang en een golvende boszoom te creëren voor o.a. vogels, vlinderroutes en insecten, maar ook om perceelgrenzen te verfraaien met een haag van typisch, bloeiende Limburgse struiken als meidoorn, sleedoorn, rode/gele kornoelje, sporkehout, wegedoorn. Ook zijn er in het voorjaar van 2013 25 vogelnestkasten opgehangen door de vogelwerkgroep van IVN-Eijsden. Een wintertelling in 2012 leverde 33 soorten vogels op waaronder kramsvogel en koperwiek. Een broedvogeltelling in 2013 kwam uit op 34 broedvogels. Door het IKL zijn drie broedstoven geplaatst voor het vliegend hert, de grootste kever van Nederland.

Bij het beheer en onderhoud is al veel advies en hulp aanwezig van actieve natuurliefhebbers, het IVN, IKL, deelnemers van ANWB-acties en zelfs kinderen van de basisschool Mesch helpen een handje mee. In het wandelboekje “Mescher Ommetje“ van IVN-Eijsden staat een natuur- en cultuurhistorische uitleg van het landschap beschreven met 2 korte wandelingen.

Weide met prehistorische vondsten en Romeinse grafveld in boomgaard

Op een perceel langs de Kiezelkuilweg wordt ook de ontwikkeling van een kruidenrijke akker op kalkrijke bodem nagestreefd. In deze bloemrijke akker rechts langs de Kiezelkuilweg kan men meer dan 40 soorten bloeiende planten zoals paars knoopkruid en roze kaasjeskruid aantreffen.

In deze omgeving zijn in 1986 vele artefacten en werktuigen van (prehistorische) jagers gevonden en nu in musea tentoongesteld in Leiden en Maastricht. De vele vondsten duiden op een plaats waar vuursteen werd bewerkt. Men schat de ouderdom op 12.000 jaar (laatste fase van de oude Steentijd). De plek werd tevens als ‘uitkijkpost’ gebruikt, gezien de hoge ligging. Zo konden de jagers twee belangrijke bezigheden op één plaats combineren n.l. vuursteen bewerken en het observeren van jachtwild, zoals rendieren, in het Voerdal en Maasdal.

In dezelfde akker zijn glas- en potscherven uit een Romeins grafveld gevonden. In een ander bloemrijk grasland iets zuidelijker is nog meer glaswerk van de Romeinen gevonden in een kuil met nissen, zelfs complete glazen voorwerpen. Op de hoek Steenbergsweg en Kiezelkuilweg is in de boomgaard een Romeinse grafheuvel aanwezig met een cirkel van ca. 12 meter diameter.

Het landhuis is in 1978, destijds nog een boerderijtje, gebruikt als locatie in de bekende TV-serie “Het dagboek van een herdershond”.

In 2015 wordt door de eigenaar de Landgoed NSW-rangschikking aangevraagd, waardoor continuïteit ontstaat voor dit natuurgebied.

Bron: Landgoed De Waardhoff

• Teksten zijn met toestemming van de auteur overgenomen van de website www.waardhoff.nl. Gebruiker:Waardhoff