NAVEKADOS

Het was het eerste dovenfederatie van België voor het dovengemeenschap, voluit genoemd als Nationaal Verbond van Katholieke Doofstommenverenigingen.

Voorgeschiedenis vóór NAVEKADOS

• al in de 19de eeuw bestonden er reeds dovenverenigingen, bvb. in Oost-Vlaanderen bestonden de maatschappijen van Gent (opgericht in 1860), van St.-Niklaas (opgericht in 1896) en van Aalst (opgericht in 1898).
• In begin van de 20ste eeuw zijn er verschillende pogingen ondernomen om een federatie op te richten en zo de dovenverenigingen te bundelen maar die mislukten allemaal.
• Door het ministerieel besluit van 23 mei 1936 werd een Ministeriele Commissie opgericht. In die tijd draaide de economie van België goed en er werd heel wat gedaan voor de arbeiders. Maar de regering wist niet goed op welke wijze de dove en blinde arbeiders konden laten mee genieten van de economische groei. Daarom werd er een Ministeriële Commissie voor Doven en Blinden opgericht die tot doel had te zoeken op welke wijze men hier kon aan helpen.

De commissie werd samengesteld uit afgevaardigden van de regering, ambtenaren, afgevaardigden van het onderwijs aan blinden en doven en dove en blinde personen zelf.

• Broeder Valerius, Broeder van Liefde en dovenleraar, werkzaam in het doveninstituut van Woluwe en Karel Snauwaert, voorzitter van de dovenvereniging van Kortrijk waren ook lid, naast E.H. Gilbert Vander Stichele, directeur van het doven- en blindeninstituut van Spermalie en Frater Valerius, directeur van het doveninstituut van Maaseik.

Het mijlpalen van NAVEKADOS

1936 - 1939

Uit het verslag van het document blijkt dat de eerste vergadering van de commissie had plaatsgevonden op 15 september 1936. Het was de tijd van de verzuiling in de politiek en in België. Het ontstaan van NAVEKADOS als Katholieke federatie was daar het gevolg van Broeder Valerius en Karel Snauwaert, die elkaar voor de oprichting van de ministeriële commissie niet kenden, begonnen zich af te vragen in wiens naam ze eigenlijk spraken. Ze stelden zich de vraag wie ze vertegenwoordigden en zo groeide het idee om samen alle katholieke dovenverenigingen te bundelen in een katholieke federatie.

In de brief van broeder Valerius aan Karel Snauwaert van 16 augustus 1936 werd voor het eerst het idee van een Katholieke Federatie gesuggereerd en ze op het korte termijn te realiseren. Daarbij werd broeder Valerius en Karel Snauwaert samen een tandem van het oprichting van Navekados.

• oprichting van een stichtingscommissie
• het opmaken van de statuten door Karel Snauwaert
• versturen van de uitnodigingsbrief
• stichtingsvergadering
• Broeder Valerius werd de eerste voorzitter en Karel Snauwaert de eerste secretaris

Navekados had reeds vanaf het begin de gewoonte om jaarlijks een actieplan van 1939 op te stellen, dat men dan ook probeerde uit te voeren.

Tijdens de bestuursvergadering van Navekados werd er regelmatig gesproken over het onderwijs. Dit was normaal omdat de horende personen die meewerkten met Navekados en ook in het bestuur zaten, personen waren uit de doveninstituten van Woluwe, Gent, Brugge, Hasselt en Antwerpen.

Bvb. E.H. Gilbert Vander Stichele was directeur van het instituut van Brugge: Spermalie en Frater Valerius was directeur van het doveninstituut van Maaseik, dat later naar Hasselt verhuisde.

Het bestuur besprak de noden die er heersten bij de doven en daarom stelde Karel Snauwaert en Jan Wouters, de secretaris van Navekados en de ondervoorzitter en ook beiden lid van de Ministeriële Commissie het rapport op dat als titel draagt: “Verslag over de WETTELIJKE MAATREGELEN TER VERBETERING VAN HET LOT DER DOOFSTOMMEN door Jan Wouters, ondervoorzitter van het Nationale Verbond der Katholieke Doofstommenbonden en lid der C.A.S.M. en Karel Snauwaert, schrijver van het N.V.K.D.S.B. en lid der Commissie voor Doofstommen.” Dit werd besproken tijdens de vergadering van de Ministeriële Commissie van 17 januari 1938.

Broeder Valerius heeft in 1937 een lijvig document geschreven in verband met het dovenonderwijs dat ingediend werd bij de ministeriële commissie en bestoken in het bestuur van Navekados. Het document draagt als titel: “VERSLAG OVER DE VOORSTELLEN STREKKENDE TER VERBETERING DER ONDERWIJSTOESTANDEN IN HET DOOFSTOMMENONDERWIJS.”

Op 9 juli 1939 had het grote Vlaggenfeest plaats in Woluwe, waarop wel 1000 deelnemers aanwezig waren. De 20 dovenverenigingen hadden een uitgebreide delegatie gestuurd.

1940 - 1945

Op 18 augustus 1940 overleed Broeder Valerius, de eerste voorzitter. Door de oorlogsomstandigheden werd hij niet onmiddellijk vervangen, ook omdat de bestuursvergaderingen niet regelmatig konden plaats hebben omwille van de grote vervoersproblemen. Het bestuur werd voorlopig overgenomen door de ondervoorzitter Jan Wouters en de twee secretarissen: Karel Snauwaert en broeder Cornelius.

Dit wilde wel niet zeggen dat de werking stil viel. Er hadden enkele bestuursvergaderingen plaats en langs de post trachtte het bestuur aan de voorzitters en bestuursleden van de bonden allerlei nieuwsberichten mee te delen, door middel van speciale Nieuwsbrieven, “Bondsnieuws” of “Navekados-berichten” genoemd.

Tijdens de bestuursvergadering van 15 november 1942 werd voor het eerst gesproken over de oprichting van een mogelijk sportverbond door Navekados. Dit sportverbond werd uiteindelijk gesticht op 14 augustus 1943 die de naam kreeg: NAVEKADOS-SPORT.

Volgende sportclubs sloten zich hierbij aan: 10 voetbalclubs. De clubs van de dovenverenigingen die gevestigd waren in volgende steden: Kortrijk, Lier, Aalst, Mechelen, Diest, St.-Niklaas-Waas, Gent, Woluwe, Hasselt en Zottegem-Oudenaarde. Het Sportverbond had ook een nieuwsbrief, dat als titel droeg: “Onze Sportvriend”.

Op 28 november 1943 had de verkiezing van de nieuwe voorzitter plaats en werd Karel Snauwaert als voorzitter gekozen. Broeder Cornelius werd de 1ste secretaris en broeder Swithinus als de hulpsecretaris.

Frater Valerius van de Fraters van Maaseik was vanaf de stichting van Navekados de schatbewaarder. Hij overleed op 27 december 1943. Zijn vervanger wordt Frater Marcel.

Tijdens de oorlogsjaren trachtte Navekados de geteisterde dove leden zoveel mogelijk te helpen. Op de algemene vergadering van 27 februari 1944 werd besloten aan alle voorzitters een bepaalde som uit de kas zou gegeven worden , die aan meest getroffen leden moest gegeven worden. Van de besteding van het geld moest hiervan verslag uitgebracht worden bij het bestuur.

In hete bestuur van Navekados zaten veel dove personen, die ook actief waren in het verenigingsleven. Bvb. ARTHUR BIRLOUET, werd in 1945 de 2de ondervoorzitter van Navekados en was toen reeds 43 jaar secretaris van de maatschappij van doven van Brugge de CARTONSZONEN. Het bestuur van Navekados deed inspanningen om nieuwe dovenverenigingen op te richten, vooral in Wallonië, bvb. De maatschappij van Charleroi werd opgericht in oktober 1945.

Tijdens de algemene bestuursvergaderingen werd veel aandacht besteed aan VORMING van de bestuursvergaderingen en werden aan bekwame dove personen opdrachten gegeven om teksten te schrijven die nuttig konden zijn voor het verenigingsleven. Bvb. Paul Dupaix, voorzitter van Leuven schreef volgend: “Hoe de vergaderingen in de bonden AANGENAAM en LEERRIJK maken”.

1946 - 1969

In het bestuur van Navekados zaten veel dove personen, die ook actief waren in het verenigingsleven. Bvb. Arthur Birlouet, werd in 1945 de 2e ondervoorzitter van Navekados en was toen reeds 43 jaar secretaris van de maatschappij van doven van "de CARTONSZONEN", Brugge.

Het bestuur van Navekados deed inspanningen om nieuwe dovenverenigingen op te richten, vooral in Wallonië, bvb. De maatschappij van Charleroi werd opgericht in oktober 1945.

Tijdens de algemene bestuursvergaderingen werd veel aandacht besteed aan vorming van de bestuursvergaderingen en werden aan bekwame dove personen opdrachten gegeven om teksten te schrijven die nuttig konden zijn voor het verenigingsleven. Bvb. Paul Dupaix, voorzitter van Leuven schreef volgend: “Hoe de vergaderingen in de bonden AANGENAAM en LEERRIJK maken”.

De band tussen de maatschappijen en Navekados kwam ook tot uiting in de vieringen. Bvb. Toen Navekados in 1946 zijn 10 jarige bestaan vierde, en de dovenverenigingen van Woluwe en Bergen ook 10 jaar bestonden, werd dit samen gevierd.

Het bestuur van Navekados heeft steeds geprobeerd van politicussen de nodige hulp te krijgen om de belangen van de doven te verdedigen. In het verslag van de Algemene Vergadering van 10 juni 1946 wordt voor het eerst de naam van Senator Gabriël vernoemd, die tot aan zijn dood op 25 december 1962. Hij woonde zeer regelmatig de bestuursvergaderingen van Navekados bij.

Op de algemene vergadering van 30 november 1947 werd besloten om Navekados-Sport te ontbinden, omdat er sportbonden geen toelating kregen om zowel bij Navekados-Sport als bij de Koninklijke Voetbalbond aan te sluiten, waardoor bepaald problemen ontstonden.

Op 29 oktober 1947 overleed broeder Cornelius, die Karel Snauwaert als secretaris van Navekados opvolgde. Op de algemene vergadering van 30 november 1947 werd broeder Majorinus, Broeder van Liefde, die werkzaam was in het doveninstituut van Woluwe als opvolger van broeder Cornelius benoemd. Op dezelfde vergadering stond een ander netelig punt op de agenda. Navekados was een Nationale Federatie waarvan zowel Vlamingen als Walen deel van uit maakte. In 1947 was de koningskwestie een veel besproken punt in België, ook bij de doven. De voorzitter vond het nodig dit punt op de agenda te zetten en te bespreken welke houding Navekados hier tegenover moest aannemen. Uiteindelijk werd er unaniem beslist zich achter het standpunt van de terugkomst van de koning te zetten .

Op de Algemene Vergadering van 31 augustus 1947 kwam Mathieu Martens als 4de commissaris voor het eerst in het Hoofdbestuur van Navekados.

Het bestuur streefde er naar de maatschappijen zo goed mogelijk te alten samenwerken. Hiervoor maakte de voorzitter Karel Snauwaert zelfs een voorstel van ‘standregels’ voor de verenigingen.

In september 1951 werd in Rome door de Italiaanse Federatie van doven een Internationaal Congres georganiseerd waarop het Wereldfederatie van Doven opgericht werd. Navekados was hierop uitgenodigd, maar omwille van financiële redenen kon er geen afgevaardigde gestuurd worden. IN 1954 werd Navekados werkelijk lid van het Wereldverbond.

Het vijftienjarige bestaan van Navekados werd in Leuven gevierd op 30 september 1951, waar de maatschappij van Leuven haar vlaggenfeest organiseerde.

Het bestuur van Navekados hechtte veel belang aan de vorming van de leden. Tijdens de algemene vergadering van 31 januari 1954 werd de heer Branckaert uitgenodigd om aan de leden een les boekhouding te geven in verband met de boekhouding van de eigen vereniging.

Regelmatig organiseerde Navekados een Nationaal Congres. Dit gebeurde bvb. op 14, 15 en 16 augustus 1948 in Gent en op 20 juni 1954 in Namen waar 350 deelnemers aanwezig waren. Op 22 en 23 mei 1959 organiseerde Navekados een Internationaal Congres in het doveninstituut van Woluwe. Er waren deelnemers aanwezig uit Italië, Polen, China, Span-je, Frankrijk, Duitsland en India. Het congres werd geleid door Karel Snauwaert. Tijdens we Wereldtentoonstelling organiseerde Navekados in het Paleis II van de Expo een Nationaal Congres op 31 augustus 1958. Er waren 250 deelnemers aanwezig.

Daar het Wereldverbond maar één federatie per land erkent, werd er in 1954 “het Verbond der Belgische Doofstommen” opgericht met de neutrale bonden van Luik en Brussel, met de bedoeling deze ook de kans te geven aan de Internationale Congressen, van het WFD deel te nemen.

Naast congressen organiseerde Navekados ook regelmatig studiereizen, o.a. naar de doveninstituten. Bvb. ter gelegenheid van het 20 jarig bestaan dat gevierd werd op 8, 9 en 10 juni 1956 werd er een studiereis gemaakt naar het nieuwe doveninstituut van Hasselt en Ukkel. Na de viering van het 20-jarige bestaan van Navekados op 21 juli 1961 werd er op maandag 22 juli een studiereis gemaakt naar het Instituut voor doven te St.-Michiels-Gestel.

De samenwerking tussen de verschillende maatschappijen was voor het bestuur van Navekados zeer belangrijk. Wanneer er een conflict bestond tussen twee bonden of tussen een lid van een vereniging en het bestuur van deze vereniging, werd dit op een bestuursvergadering uitgepraat. Een voorbeeld hiervan was het conflict tussen het bestuur van de maatschappij van Charleroi en een lid dat op de bestuursvergadering van 30 oktober 1960 werd uitgepraat.

OP 30 november 1958 werd Navekados een vzw.

In 1959 werd in België voor de eerste maal de “De Dag der Doven” georganiseerd. Dit was een initiatief van het WFD, die dit in 1958 voor de eerste maal lanceerde. Het is de voorloper van de Werelddovendag (WDD) die nu door Fevlado en FFSB wordt georganiseerd. Het doel was zowel zorgen voor financiële inkomsten als voor informatie aan de horende gemeenschap, alhoewel dit laatste nogal beperkt was.

Bij het overlijden van Frans Van Poppel, voorzitter van de maatschappij van Mechelen en 1ste ondervoorzitter van Navekados wordt Mathieu Martens benoemd als 1ste ondervoorzitter van Navekados.

Voor zijn werking op lokaal, nationaal en internationaal vlak ontving Karel Snauwaert op 26 februari 1966 in Den haag (Nederland) de Vissert-Neerlandiaprijs.

1970 - 1992

In het verslag van het werkjaar staat dat het een zeer druk jaar was o.a. omwille van de mogelijke oprichting van de “Confederatie van doven van België”. In dit verband werden verschillende vergaderingen en contacten georganiseerd. De samenwerking werd tijdens verschillende bestuursvergaderingen besproken. Uiteindelijk werd er op de Algemene Vergadering van 29 januari 1971 hierover gestemd en werd het opgaan in een confederatie met een grote meerderheid afgewezen. De reden ligt in het feit dat een CONFEDERATIE een samenwerking is van FEDERATIES en niet van één federatie en enkele afzonderlijk verenigingen.

Op 29 januari 1971 woonde broeder Maurice Buyens voor de eerste maal de bestuursvergadering van Navekados bij.

Op de algemene vergadering van 29 april 1973 werd meegedeeld dat Navekados officieel erkend was als Culturele Organisatie voor gehandicapten. Mathieu Martens werd, voor zijn werk in dit verband, hartelijk bedankt.

Op 8 juni 1973 overleed broeder Majorinus, de algemene secretaris van Navekados.

Op 23 september 1973 overleed Pater Robert Teerlinck. Hij was zelf sinds 1932 langzaam doof geworden en sinds 1939 actief werkzaam bij de doven en was jarenlang nationale proost. Hij werd opgevolgd door E.I.Dewitte, directeur van het BUSO van Spermalie.

Op de Algemene Vergadering van 30 oktober 1973 werd Mathieu Martens verkozen tot voorzitter van Navekados en broeder Maurice Buyens tot Algemene Secretaris van de vzw Navekados, die bestond uit 9 leden: drie Vlaamse doven, drie Waalse doven en drie horenden.

Daar de structuur in die tijd bestond uit de Beheerraad, het Hoofdbestuur en de Algemene Vergadering werd op 30 december 1973 de leden van het Hoofdbestuur gekozen. Ook hier werd Mathieu Martens als voorzitter gekozen en broeder Maurice Buyens tot Algemene Secretaris.

Op de Algemene Vergadering van 29 december 1973 werd meegedeeld dat de Belgische Bisschoppen E.H. Ides Dewitte tot nieuwe proost werd benoemd.

Op 3 april 1974 overleed Karel Snauwaert. Hij werd samen met zijn echtgenote begraven op 9 april 1974 die op 8 april 1974 overleed.

Op 23 november 1974 had het Nationaal Congres plaats in het het Koninklijk doveninstituut van de Zusters van Liefde in Ukkel. Het was een groot succes. Er waren tussen 700 en 800 deelnemers. De verschillende werkgroepen behandelden volgende thema’s:

• de Culturele problemen van de doven,
• de Arbeidsituatie van de doven
• de Sociale problemen van de doven
• de ouderen
• de jongeren
• de gebarentaal.

Op de algemene vergadering van 30 november 1975 werd de besteding van de subsidies die ontvangen werd van het Ministerie van Cultuur besproken.

Op 24 januari 1976 had een speciale algemene vergadering plaats in Gentbrugge, waarop alle voorzitter en het bestuur van Navekados aanwezig waren. Er stond maar één punt op de agenda: “De houding die Navekados moest aannemen ten opzichte van de Conféderatie.” Steunend op de reeds ingenomen redenering dat een Confederatie een samenvoeging is van federaties en dit hier niet het geval was, heeft deze Algemene Vergadering beslist om niet aan te sluiten bij de Conféderatie.

Ter gelegenheid van het 40 jarig bestaan van Navekados werd op 12 juni 1976 een Nationaal Congres georganiseerd in het doveninstituut te Gentbrugge. Op dit congres werd 10 eisen geformuleerd die betrekking hadden op het leven van de dove persoon.

Op de algemene vergadering van 29 augustus 1976 werd de noodzaak besproken van twee zelfstandige federatie van doven. Door de federalisering van België was iedere organisatie verplicht, willen ze verder subsidies krijgen van de Staat zich op te splitsen in een Vlaamse en Franstalige Federatie. De voorbereiding van de oprichting van de beide federaties zou gebeuren tijdens de vergadering van het Hoofdbestuur die zou plaats hebben op 8 januari 1977 in Gentbrugge. Daar werd beslist dat een Speciale Algemene Vergadering zou plaats hebben op 29 januari 1977.

Tijdens de Speciale Algemene Vergadering van 29 januari 1977 werden de twee federaties: FENEDO (die later de naam kreeg van Fevlado) en de FFAS met algemeenheid van stemmen opgericht. Van Fenedo werd Mathieu Martens de eerste voorzitter en broeder Maurice Buyens de eerste algemene secretaris. Op het interne congres was ook Mevrouw Waelput, inspectrice, verbonden aan het Ministerie van Cultuur, aanwezig. Ze sprak haar tevredenheid uit over deze dag. Het was zij die Navekados reeds verschillende malen de raad had gegeven om zelfstandige federaties op te richten.

Op 20 augustus 1977 overleed E.Ides Dewitte, ten gevolge van een verkeersongeluk. Hij lag mee aan de basis van de oprichting van de beide federaties.

Na de oprichting van de beide federaties bleef Navekados bestaan voor zaken, die onder de bevoegdheid van de Federale Regering bleven, zoals bv. de tewerkstelling en om de band te behouden tussen de Vlaamse – en Franstalige Dovengemeenschap.

Op 19 november 1980 vroeg het WFD aan Navekados om haar op een belangrijke vergadering van de Europse Gemeenschap, die georganiseerd werd als voorbereiding van het Europees jaar van de gehandicapte dat zal plaats hebben in 1981, te vertegenwoordigen.

Maar het bestuur van Navekados ondervond spoedig dat, doordat meer en meer bevoegdheden van het Federaal niveau overgeschakeld werden naar het niveau van de Gemeenschappen, daar Navekados geen uitgesproken verantwoordelijkheden meer had. Daarom werd in onderling akkoord de vzw Navekados op de Buitengewone Algemene Vergadering van 29 mei 1992 ontbonden en werden de gelden op evenredige wijze verdeeld tussen de beide federaties.