Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Metaaldraad (algemeen)
Een metaaldraad is draad van een metaal, zoals ijzerdraad en koperdraad. Een metaaldraad is een enkele, meestal cilindrische, flexibele draad of staaf van metaal. Draden worden gebruikt om mechanische belastingen of elektriciteits- en telecommunicatiesignalen te dragen. Draad wordt gewoonlijk gevormd door het metaal door een gat in een matrijs of trekplaat te trekken. Draaddiktes zijn er in verschillende standaardmaten, uitgedrukt in een kalibernummer. De term 'draad' wordt ook losser gebruikt om te verwijzen naar een bundel van dergelijke strengen, zoals in "meerstrengige draad", die in de mechanica correcter een staalkabel of een elektriciteitskabel wordt genoemd.
Draad wordt geleverd in vaste, gevlochten of gevlochten vormen. Hoewel meestal cirkelvormig in dwarsdoorsnede, kan draad worden gemaakt in vierkante, zeshoekige, afgeplatte rechthoekige of andere dwarsdoorsneden, hetzij voor decoratieve doeleinden, hetzij voor technische doeleinden zoals hoogrenderende spreekspoelen in luidsprekers. Randgewonden spiraalveren, zoals het Slinky-speelgoed, zijn gemaakt van speciaal afgeplat draad.
Geschiedenis
In de oudheid bevatten sieraden vaak, in de vorm van schakelkettingen en aangebrachte versiering, grote hoeveelheden draad die nauwkeurig is gemaakt en die met een of andere efficiënte, zo niet technisch geavanceerde middelen moet zijn geproduceerd. In sommige gevallen werden stroken gesneden uit metaalplaat tot draad gemaakt door ze door perforaties in stenen kralen te trekken. Hierdoor vouwen de stroken zichzelf om tot dunne buisjes. Deze striptekentechniek werd tijdens de 2e dynastie in Egypte gebruikt. Vanaf het midden van het 2e millennium vGT worden de meeste gouddraden in sieraden gekenmerkt door naadlijnen die een spiraalvormig pad langs de draad volgen. Dergelijke getwiste strips kunnen worden omgezet in massieve ronde draden door ze tussen vlakke oppervlakken te rollen of de stripdraadtrekmethode. De fabricagemethode van de strip twist wire werd vervangen door tekenen in de oude Oude Wereld ergens tussen ongeveer de 8e en 10e eeuw na Christus. Er is enig bewijs voor het gebruik van de tekening verder naar het oosten voorafgaand aan deze periode.
Vierkante en zeshoekige draden zijn mogelijk gemaakt met behulp van een smeedtechniek. Bij deze methode werd een metalen staaf geslagen tussen gegroefde metalen blokken, of tussen een gegroefde stempel en een gegroefd metalen aambeeld. Het smeden is van zeer hoge ouderdom, mogelijk daterend uit het begin van het 2e millennium vGT in Egypte en in de brons- en ijzertijd in Europa voor torcs en fibulae. Gedraaide draden met vierkante doorsnede zijn een veel voorkomende filigrane decoratie in vroege Etruskische sieraden.
Ongeveer in het midden van het 2e millennium v.Chr. werd een nieuwe categorie decoratieve buis geïntroduceerd die een lijn van korrels imiteerde. Echte kralendraad, geproduceerd door een draad met ronde doorsnede mechanisch te vervormen, verscheen in het oostelijke Middellandse Zeegebied en Italië in de zevende eeuw vGT, misschien verspreid door de Feniciërs. Kralendraad bleef tot in de moderne tijd worden gebruikt in sieraden, hoewel het grotendeels uit de gratie raakte rond de tiende eeuw CE toen twee getrokken ronde draden, in elkaar gedraaid om zogenaamde 'touwen' te vormen, een eenvoudiger te maken alternatief vormden . Een voorloper van kralendraad kunnen de getande stroken en draden zijn die voor het eerst voorkomen vanaf ongeveer 2000 BCE in Anatolië.
De draad werd gebruikt om wollen kaarten en spelden te maken, vervaardigde goederen waarvan de invoer in 1463 door Edward IV werd verboden. De eerste draadfabriek in Groot-Brittannië werd rond 1568 in Tintern opgericht door de oprichters van de Company of Mineral and Battery Works, die had hierin het monopolie. Afgezien van hun tweede draadfabriek in het nabijgelegen Whitebrook, waren er vóór de tweede helft van de 17e eeuw geen andere draadfabrieken. Ondanks het bestaan van molens, bleef het trekken van draad tot fijne maten handmatig gebeuren.
Volgens een beschrijving in het begin van de 20e eeuw, "is [draad] gewoonlijk cilindrisch getekend; maar het kan van elke gewenste doorsnede worden gemaakt door de omtrek van de gaten in de trekplaat waardoor het in de fabricageproces. De trekplaat of matrijs is een stuk hard gietijzer of hard staal, of voor fijn werk kan het een diamant of een robijn zijn. Het doel van het gebruik van edelstenen is om de matrijzen te kunnen gebruiken voor een aanzienlijke periode zonder hun maat te verliezen, en dus draad met een verkeerde diameter te produceren.Diamanten moeten opnieuw worden geboord wanneer ze hun oorspronkelijke gatdiameter hebben verloren, maar metalen matrijzen worden weer op maat gebracht door het gat op te hameren en vervolgens uit te drijven om de diameter met een pons te corrigeren."
Literatuur
- (de) Martina Düttmann, Stephan Sensen (Hrsg.): Draht. Vom Kettenhemd zum Supraleiter. Mönnig, Iserlohn 2001, ISBN 3-933519-15-2.