McCarthyisme

Het McCarthyisme (woordenlijst.org: mccarthyisme), ook bekend als de Second Red Scare] (’tweede rode angst’), was een periode in de geschiedenis van de Verenigde Staten in de beginfase van de Koude Oorlog, waarin men personen met medewerking van het Federal Bureau of Investigation (FBI) openlijk beschuldigde van samenzwering en ondermijning wegens vermeende communistische connecties, vaak zonder voldoende bewijs. Het McCarthyisme groeide uit tot een grootschalige campagne om Sovjetspionnen, communisten of hun sympathisanten en andere politieke elementen te ontmaskeren. Hoewel senator Joseph McCarthy, naar wie deze periode is vernoemd, alleen van 1950 tot 1955 openlijk optrad, wordt de hele periode van 1947 tot ca. 1956, waarin echte en vermeende communisten en hun sympathisanten vervolgd werden, nu het McCarthytijdperk of McCarthy-Era genoemd.

Tijdens het McCarthyisme werden duizenden Amerikanen ervan beschuldigd communisten of communistische sympathisanten te zijn, waardoor ze het onderwerp werden van agressieve onderzoeken en ondervragingen door de overheid of particuliere instanties, commissies en agentschappen. De belangrijkste doelwitten waren overheidsfunctionarissen, mensen uit de amusementswereld, vakbondsmensen en onderwijzers. Vaak werden de vermoedens, ondanks onduidelijk of dubieus bewijs, serieus genomen en werd het dreigingsniveau dat uitgaat van iemands echte of vermeende linkse voorkeuren of overtuigingen vaak schromelijk overdreven. Veel mensen verloren hun baan en/of hun carrière werd geruïneerd, en sommigen zaten in de gevangenis. De meeste straffen vloeiden voort uit gerechtelijke veroordelingen die later werden teruggedraaid of uit wetten die later ongrondwettelijk werden verklaard; of uit buitengerechtelijke procedures, die na 1950 over het algemeen in diskrediet werden gebracht, en de redenen voor het ontslag werden vervolgens ongegrond bevonden.

De term ’McCarthyism’ is bedacht door de satirische cartoonist Herbert Lock (’Herblock’) en is afgeleid van de naam van de republikeinse senator Joseph McCarthy uit Wisconsin. De term heeft connotaties gekregen van een heksenjacht met valse beschuldigingen, massahysterie en aanvallen van de regering op politieke minderheden.

Voorgeschiedenis

Factoren die bijdroegen tot de ontwikkeling van het McCarthyisme, ontstonden in de jaren 1917-1920, toen de communistische macht zich na de Oktoberrevolutie in de Sovjet-Unie vestigde. Die periode heet in het Engels de First Red Scare. In de jaren dertig groeide het lidmaatschap van de Communistische Partij van de Verenigde Staten en bereikte een hoogtepunt van ongeveer 75.000 in 1940-1941, toen communisten betrokken waren bij het organiseren van de vakbeweging en de oppositie tegen het fascisme. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had de VS een bondgenootschap met de Sovjet-Unie en bleef het anticommunisme op de achtergrond, maar vrijwel onmiddellijk na het einde van de oorlog, dat leidde tot de vestiging van marionettenregimes van de Sovjet-Unie in Midden- en Oost-Europa, begon de Koude Oorlog. Spionagezaken zoals die van Igor Guzenko (een Sovjetspion voor de Verenigde Staten) en Elizabeth Bentley (een Amerikaanse spion voor de Sovjet-Unie) waren er al in 1945, maar het gevoel van een communistische dreiging in de Verenigde Staten groeide eind jaren 40 sterk. In 1949, eerder dan verwacht, voerde de Sovjet-Unie atoombomproeven uit. Ondertussen vestigde het communistische leger van Mao Zedong de controle over het grootste deel van China, ondanks aanzienlijke Amerikaanse financiële steun aan de oppositiepartij Kuomintang. In 1950 begon de Koreaanse oorlog, waarin de strijdkrachten van de Verenigde Staten, de Verenigde Naties en Zuid-Korea het opnemen tegen de communisten van Noord-Korea en China. Datzelfde jaar leidde de getuigenis van Klaus Fuchs voor de Britse en Amerikaanse inlichtingendienst tot de processen tegen David Greenglass en Julius en Ethel Rosenberg in verband met het lekken van geheimen van het Manhattan Project naar de Russen.

Daarnaast zijn er nog andere factoren die bijdroegen aan de opkomst van het McCarthyisme. Sinds de jaren 1920 bestempelden conservatieve politici liberale hervormingen, zoals wetten op kinderarbeid of vrouwenkiesrecht, als ’communistisch’ of ’rode samenzwering’. Deze trend nam in de jaren dertig toe als reactie op de New Deal van Roosevelt. Veel conservatieven stelden de New Deal gelijk aan socialisme en zagen dit beleid als bewijs dat de regering-Roosevelt sterk werd beïnvloed door communisten in de regering. De vaag gedefinieerde dreiging van het communisme was vaker een thema in de anticommunistische retoriek dan de communistische spionage.

HUAC

In 1938 stelde het Huis van Afgevaardigden een onderzoekscommissie in naar ’anti-Amerikaanse activiteiten’, de HUAC (House Un-American Activities Committee). In 1947 werd een lijst van ’subversieve’ organisaties gepubliceerd door het ministerie van Justitie. De FBI verzamelde informatie over de verdachten. De HUAC breidde haar onderzoek uit naar de filmwereld. Negentien Hollywood-persoonlijkheden, die ervan verdacht werden te behoren of te hebben behoord tot de Communistische Partij, werden in oktober 19447 door de commissie opgeroepen. Het waren schrijvers, filmproducers en een acteur, Larry Parks. Slechts elf van hen werden eindelijk gehoord: degenen die tegenwoordig bekend staan als de Hollywood Ten en Bertolt Brecht. Brecht werd op 30 oktober 1947 ondervraagd door de HUAC. Hij verklaarde dat hij geen lid was van de Communistische Partij en verliet op dezelfde dag de Verenigde Staten om nooit meer terug te keren. De Hollywood Ten weigerden intussen vragen te beantwoorden over hun lidmaatschap van de communistische partij of over de Screen Writers Guild (een vereniging van schrijvers die door de commissie als zeer links werd beschouwd), met een beroep op het vijfde Amendement op de Amerikaanse grondwet. Ze worden door het Congres aangeklaagd wegens minachting en vervolgens veroordeeld tot gevangenisstraffen (zes maanden voor Herbert Biberman en Edward Dmytryk, een jaar voor de anderen) die ze uitzaten in verschillende federale gevangenissen vanaf juni 1950 (of september 1950 voor John Howard Lawson).

Op 25 november 1947 kondigde de Motion Picture Association of America (MPAA) aan dat ze geen communisten meer in dienst zou nemen. Dit was de geboorte van de zwarte lijst, een lijst van kunstenaars – al dan niet communisten – aan wie de studio’s alle werkgelegenheid weigerden. Makers als Bertolt Brecht, Charlie Chaplin en Orson Welles moesten de Verenigde Staten verlaten. De zwarte lijst bleef bestaan tot in de jaren zestig.

McCarthy’s politieke opkomst (1950-1952)

De betrokkenheid van Joseph McCarthy, senator en voorzitter van het Nationaal Congres, bij de campagne die later zijn naam zou dragen, begon met een toespraak op Lincoln Day, 9 februari 1950, voor de Republikeinse Vrouwenvereniging van Wheeling in West Virginia. Het eerste deel van de toespraak behandelt de klassieke thema’s van conservatief rechts, de immoraliteit van het communisme, de zwakte van de Verenigde Staten ten opzichte van de USSR. Het is ook gedeeltelijk gemodelleerd naar de toespraak die Richard Nixon op 26 januari 1950 voor de Tweede Kamer gaf. Het is het tweede deel van de toespraak in Wheeling die de Amerikaanse opinie zou beroeren. McCarthy hekelde de wurggreep van de communisten in het hart van de meest strategische machtsplaats, het State Department. Hij liet een vel papier zien waarop functionarissen van het ministerie van Buitenlandse Zaken stonden vermeld, over wie hij beweerde dat ze communisten waren: „Ik heb hier in mijn hand een lijst met 205 namen die door de staatssecretaris zijn meegedeeld lid te zijn van de Communistische Partij en die ondanks alles doorgaan om te werken en het beleid van het ministerie van Buitenlandse Zaken vorm te geven.”

De 11 februari 1950 stuurde McCarthy een brief aan president Truman, waarin hij voorstelde om hem de namen mee te delen die hij in zijn bezit heeft, waarvan het aantal is teruggebracht tot 57: „De dag dat de HUAC Alger Hiss presenteerde als een belangrijke schakel in een netwerk van communistische spionage, ondertekende u een bevel dat het ministerie van Buitenlandse Zaken verbiedt om aan het Congres informatie bekend te maken met betrekking tot ontrouw of communistische connecties van iemand die bij het ministerie van Buitenlandse Zaken werkt. Desondanks konden we een lijst samenstellen van 57 communisten die daar werkten. Deze lijst is voor u beschikbaar, maar u kunt een langere lijst krijgen door minister van Buitenlandse Zaken Acheson te vragen u een lijst te bezorgen van degenen die door uw eigen kantoor als ontrouw zijn aangemerkt en die blijven werken bij het ministerie van Buitenlandse Zaken”.

artikelzaadje

Hulpjes om informatie te verzamelen of teksten te verbeteren