Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Martin Monath
Martin Ludwig Monath, ook gekend als Paul Wittlin, Paul Widelin, Martin Widelin, Marcel Widelin, Martin Monat, schuilnaam Viktor, (Berlijn 5 januari 1913 - 22 juli 1944) was een Duits-Joodse trostkistische activist.[1]
Levensloop
Monath werd geboren in een Joods gezin. Zijn moeder overleed toen hij 5 jaar oud was, zijn vader had een winkel in herenkleding in Kreuzberg.
De verwarring over zijn naam komt enerzijds omdat hij zelf aliassen aannam, maar ook omdat de Duitsers in 1938 retro-actief het huwelijk van zijn ouders annuleerden omdat het in een synagoog was voltrokken, waarna Monath werd gedwongen de achternaam 'Witlin' aan te nemen, de naam van zijn grootmoeder.
Monath werd lid van verschillende Joodse zionistischeorganisaties: Blau-Weiss, Kadimah, Hazofim en uiteindelijk Hashomer Hatzair, een organisatie waarmee hij in 1934 naar Denemarken reisde om te leren hoe een boerderij werkt, een reis die werd georganiseerd ter voorbereiding van het leven op een Kibboets in een Joodse Staat in Palestina. Andere leden als Rudolf Segall en Jakob Moneta zouden later ook effectief naar Palestina emigreren.
Na de Kristallnacht emigreerde zijn broer Karl naar Polen en later naar Palestina. Martin kreeg op 5 mei 1939 het bevel het land te verlaten, maar was een dag eerder al naar België gevlucht, war hij minstens tot 1942 zou blijven.
In 1939 werd hij zoals bleek uit brieven Trotskist en hij werd in België lid van de Revolutionair Socialistische Partij, mogelijk onder invloed van de eveneens geëmigreerde Abraham Léon.[2] Hij werd ook lid van de Internationale Vierde Internationale.
In mei 1943 trok hij naar Parijs om zijn revolutionaire activiteiten verder te zetten en samen te werken met de Parti ouvrier internationaliste. Hij maakte het sluiblad Arbeiter und Soldat, dat gericht was op de Duitse Soldaten, en dat via clandestiene netwerken verspreid raakt in Frankrijk, België, Duitsland en Italië. .
In Brest hielp hij een revolutionaire cel opzetten in het Duitse leger. Toen de Duitsers deze cel ontdekten executeerden ze 17 Duitse soldaten en Franse trotskist Robert Cruau. Een groot deel van de Franse Trostkistische cel werd eveneens opgerold en Monath vluchtte hierop naar België. Na een paar maanden keerde hij echter terug naar Frankrijk.[3]
In juli 1944 werden Monath en verzetsstrijdster Marguerite Baget na verraad werd gearresteerd door de collaborerende Franse Speciale Brigades, waarna hij werd overgedragen aan de Gestapo en na te zijn gefolterd werd hij op 22 juli 1944 geëxecuteerd.[4]
Nagedachtenis
Monath's levensverhaal wordt beschreven in het boek 'Martin Monath, A Jewish Resistance Fighter Among Nazi Soldiers' van Nathaniel Flakin (Pluto Press, 2019, 208p.)
| Bronnen, noten en/of referenties
|