Marc Abuys

Oorsprong in Nederlands-Indië

Marc Abuys (1969) werd geboren in Harderwijk op de Veluwe en groeide op in 't Harde op de Noordwest-Veluwe bij de familie Abuys. De bakermat van de familie Abuys ligt oorspronkelijk in Nederlands-Indië het tegenwoordige Indonesië en wel in de Zuidoostelijke deel vanaf de kleine Soenda-eilanden waar de familie Abuys-Pelt haar wortels vind in diverse stromingen tijdens de lange periode van Nederlands-Indië. Familieleden waren hier reeds actief in het observeren van reptielen en andere zoölogische orden in de eilandregio. Volledig onder hoede van moeder Yvonne Abuys afkomstig uit Surabaya, Java waar de familie opgroeide en in 1951 naar Nederland kwam tijdens de 2e golf van Nederlands-Indische repatrianten die moesten vluchten vanwege hevige oorlogshandelingen ten tijde van de Bersiap-periode. Marc Abuys werd tijdens beroepsdienst bekend door gedegen kennis van militaire uitrustingstukken met name het luchtwapen in internationale status,typen, parate krijgsmacht en balans. Hier is hij voor onderscheiden met speciale verdiensten ten tijde van het lesgeven aan kaderleden en officieren in parate dienst. Abuys was in staat alle militaire vliegtuigen, intercontinentale raketten, bewapening, technische gegevens van militaire typen en varianten, aantallen in parate dienst op te sommen van vrijwel elke Leger-luchtmacht ter wereld. Hiervan was een belangrijk aspect het herkennen van bureau Luchtdreiging en het vak luchtnabij-beveiliging het inzichtelijk krijgen wat er in de lucht hangt en zodoende een potentiele dreiging te kunnen beoordele. Hier won Abuys meermaals prijzen mee tijdens herkenningstests, militaire indoor en landelijke eenheidswedstrijden. Na een tweetal termijnen als beroepsmilitair richtte Abuys zich op natuurbeheer en boswachterij. Hiervoor zijn enkele jaren opleiding gevolgd. Bos-en natuurbeheer in Velp is een brede ecologische opleiding, Marc beoefend diverse specifieke vakrichtingen en begint een vervolgopleiding ecology & wildlife erna begint hij een ecologisch kantoor aan huis genaamd Anomocoela natuurtoetsing. Vele tientallen seminar en masterclasses werden steeds gevolgd op de faculteiten biologie, zoölogie in Nijmegen en Leiden en de jaarprogramma's van de biodiversiteits-dagen van diverse provincies. Marc werd regionaal en interlokaal bekend door de vele artikelen die gepubliceerd zijn van natuur, flora en fauna waar expliciet aandacht is voor reptielen, amfibieën en dagvlinders. Vanuit de Rana werkgroep (1983-2003) heeft Abuys de veldstudie groep Anura & Lepidosauria vormgegeven die zich in het kielzog van Lacerta intensief bezig houd met regionale en Palearctische herpetofauna, ecologische status en trends die invloed hebben op kwetsbare soorten gewervelden en ongewervelden. Een aantal boekwerken waaronder een eerder verschenen examenrapport over Amfibieën monitoring worden medio 2021- 2022 uitgegeven waarvan Adders op de Veluwe & Gelders district een uitgebreid naslagwerk is geworden.

Geschiedenis herpetologische studie

De studiegroep HGD werd opgericht door Lacerta vereniging in 1944, de databank van de Herpeto-Geografische Dienst ervan werd hierbij het Rijksinstituut voor natuurbeheer ondergebracht. De Knnv Veldbiologie zorgde voor velddata ism Lacerta die over de plannen en kennisverspreiding ging, dit betrof debuterende herpetologische veldonderzoeken, hieraan hebben mijn ooms deelgenomen en mede regio werkgroepen opgezet in de 50 en 60 jaren onder meer in midden-Nederland, het Noorden (Drenthe en Groningen), Twente en later volgde de Zwolle werkgroep.

De eerste landelijke herpetologische atlas van Lacerta en Knnv kwam in 1981 uit en een revisie in 1986, (Herpetologische Atlas) het eerdere herpetogeografisch verslag een beknopt overzicht met een eerste landelijke dekking per gemeente kwam uit in 1964.

Omstreeks 1953 begon familie Abuys pionierswerk op de Veluwe met Lacerta om herpetofauna in kaart te brengen, de 1e publicaties verschenen reeds omstreeks halverwege 50ér jaren in het blad Lacerta. De volledige landelijke atlas kwam uit in 1986 en een compleet zeer uitgebreid landelijk naslagwerk nieuw in 2008. Lacerta stond nationaal aan de bakermat met de vooropzet tot het beschermen van herpetofauna (reptielen en amfibieën) onder de natuurbeschermingswet. Dit werd in de flora en fauna wet pas toegevoegd omstreeks 1970, voor Nederland en Europa was dit een primeur.

Vanuit Zwolle werd in de 80ér jaren geregeld excursies en velddagen georganiseerd in het hele land, Vlaanderen, Wallonië en West-Duitsland, er waren naast actieve velddagen in natuurgebieden, vele lezingen en bezoeken aan bijzondere kweekprojecten in Blijdorp, Artis en Iguana in Vlissingen.

Oorspronkelijk door Lacerta bestudeerd kreeg de Knnv in de 80'er jaren ook meer aandacht voor herpetologie en formeerden enkele afdelingen van de Veldbiologische vereniging vakwerkgroepen aan voor de studie van inheemse amfibieën en reptielen. Marc Abuys probeerde op de gehele Veluwe en delen van Overijssel de herpetofauna meer op de kaart te krijgen door t schrijven en aanbieden van artikelen uit eigen regio met de laatste stand van zaken per soortgroep ,familie en soort . Veel aandacht ging sinds 2005 naar de zeldzame Knoflookpad en de Rugstreeppad. Naast deze kreeg de adder en gladde slang praktisch elke maand de aandacht door artikels aan te bieden aan de Stentor, lokale kranten en aan de Gelderse Omroep RTV, in Arnhem . Diverse lokale radiostations werden ook regelmatig bezocht met soms interviews die van 20 minuten tot een uur duurden.

Atlaswerk Adders op de Veluwe en Gelders district

Observaties van voor 2000 lieten in de loop van jaren een daling zien van reptielen als de adder en de levendbarende hagedis. Er werd besloten een veldatlas te gaan produceren van de Veluwe, Achterhoek Overijssel, en Utrecht, de regio's waar de klappen t hardst vielen met Drenthe als voorbeeld regio waar t beter gaat door de specifieke situatie en maatregelen.

Tien jaar zijn gewijd aan 't naslagwerk; Adders op de Veluwe & t Gelders district dat nu vaste vorm krijgt. Ruim 120 natuurterreinen zijn uitvoerig in kaart gebracht naar presentie en historische verspreiding, natuurwaarden, habitat-geschiktheid en beheerwijze van primaire biotopen op desbetreffende natuurterreinen. Onderzoek bij lokale omstanders in nagenoeg alle regio's leverde waardevolle informatie op.

Op vele particuliere terreinen en landgoederen werd getoetst hoe beschermde reptielen benaderd werden. Onvoldoende kennis voor methoden voor toegepast beheren van een schraallandterrein, heide waar concentraties adders of gladde slangen voorkomen kan grote schade opleveren aan populaties. Lokale kennis van reptielen is erg versplinterd en bescherming ervan gaat en staat met actuele kennis van huidige situatie. De adder en gladde slang zijn beide kwetsbare en zeldzame soorten, naast deze word de ringslang behandeld de enige slang die niet zienderogen achteruitging als we kijken naar de bezetting gemeten in kilometerhokken. (NDFF/Ravon)

De productie van de uitgebreide veldatlas van de Slangen van Nederland nadert de eindfase, met name de Midden en Oost-Nederland zijn behandeld in trends die ruim 50 jaar teruggaan. Voor de provincies Noord-Holland, (t Gooi) Utrecht,Noord-Brabant en Groningen is t afgelopen voor de adder en deels voor de gladde slang. Deze 2 prominente West-Europese slangensoorten zijn in deze provincies zo goed als uitgestorven en er ten minste 40 jaar niet meer gemeld. De overgebleven bolwerken waar de 2 slangen nog enigszins stabiel voorkomen zijn de Veluwe die voor de 2 soorten van zeer grote betekenis is en het Drents-Friese Wold. Het Drents-Friese wold is met name van belang voor de adder die er lokaal in grote dichtheden voorkomt, zoals in het Fochteloerveen, NP Drents-Friese wold (Doldersum) Dwingelderveld, Balloerveld/Gasteren, Holtinge en omgeving Zuid-Drenthe rond 't Eesveen, Reestdal en het Zuidoostelijke Grolloerveen, Sleen en Bargerveen. Op kleinere kernen in de Westelijke zones zijn de aantallen lager zoals ook op de Veluwe. De gladde slang komt slechts schaars voor in Drenthe maar is hij goed vertegenwoordigd op de Hoge zandgronden op de Veluwe en de Peelregio. Op de Meinweg in midden-Limburg komen tenslotte weer de beide soorten slangen voor maar is de adder lokaal geïntroduceerd vanuit Silezie, Polen.

De Veluwe geldde voorheen als bolwerk van de Adder, in vrijwel alle heidearealen, moerasveentjes en hoogveengebieden, ook op spoordijken, open bossen, ruige bermen en overgroeide kapvlakten en vochtige graslanden waren adders te vinden. Zo ook in de ruimere tuinlandschappen en cultuur-erven en landgoederen, zoals in de Gelderse vallei en de zuidwestregio van de Veluwe nabij Voorthuizen en Barneveld. Er was een overlap in het verspreidingsareaal van de Zuidwest-Veluwe met nog aaneengesloten heidevelden en vochtige veenmosvelden op de Utrechtse heuvelrug.