Machtsmisbruik

Van machtsmisbruik is sprake als (in het algemeen gesproken) iemand met een bepaalde macht zichzelf wil bevoordelen, ten koste (nadele) van een ander, en daarbij misbruik maakt van zijn bevoordeelde positie. Hierbij is het slachtoffer veelal op een bepaalde manier afhankelijk of is onvermogend (onwetend).

Vooropgesteld komt er machtsmisbruik voor overal waar macht uitgeoefend wordt. Dit gebeurt frequenter wanneer er ofwel meerdere (of : veel) machtshebbenden zijn, ofwel meerdere (of : veel) aanwezige/beschikbare slachtoffers Hierdoor wordt het voor de misbruiker gemakkelijker het-één-en-ander te verdoezelen. Immers zijn er zogenaamd meerdere (zoniet veel) voorbeelden aan te wijzen / te benoemen die gelijkend zijn (zowel misbruiker als misbruikte), en waar het tegendeel aantoonbaar is.

Het slachtoffer wordt min-of-meer aan het twijfelen gebracht en/of is bang voor eventuele / zekere gevolgen, die kunnen voortvloeien uit het niet mee gaan / niet gehoorzamen van waar misbruik om/mee gemaakt wordt. Het kan ook situaties betreffen waarbij het slachtoffer voor een totaal onbekende of vreemde keuze komt te staan, waarbij die niet anders weet te reageren / doen dan er in mee te gaan / gehoorzamen. Dit is dan (om te beginnen) een misbruik van iemands onwetendheid / onschuldigheid.
Vaak is een dergelijke verhouding :

• Één (of : meerdere) van een volwassene en een kind.
• Één (of : meerdere) van iemand met véél verstand en iemand met mínder (of : weinig) verstand.
• Één (of : meerdere) van iemand met véél geld en iemand met mínder (of : weinig) geld (afhankelijk).
• Één (of : meerdere) machthebbenden en ondergeschikten, onbevoegden of pupillen.
• Één (of : meerdere) van iemand die geweld gebruikt (of er mee dreigt) en iemand die er slachtoffer van is.

Een jammerlijk veel voorkomend voortvloeisel van machtsmisbruik is seksueel misbruik.

Het verbod op détournement de pouvoir

Het verbod op détournement de pouvoir, gedeeltelijk Frans voor machtsverdraaiing, is een verbod voor bestuursorganen om bestuursbevoegdheden te gebruiken voor een ander doel dan waarvoor ze gegeven zijn.

Dit verbod is ontstaan uit jurisprudentie van de Hoge Raad der Nederlanden en is nadien gecodificeerd in art. 3:3 Awb.

Voorbeeld

Het gemeentebestuur vorderde een woning ten behoeve van een inspecteur van politie omdat de verhuurder van de woning te hoge huren berekende. Het bestuur had de woning mogen vorderen in het kader van het Vorderingsbesluit Woonruimte als dit niet was gebeurd om de verhuurder te straffen voor het berekenen van te hoge huurprijzen maar om de beschikbare woonruimte doelmatig te verdelen (dit besluit diende een doelmatige verdeling van de beschikbare woonruimte te bewerkstelligen na de Tweede Wereldoorlog). Het motief van de vordering door het gemeentebestuur strookte niet met het doel en de strekking van het Vorderingsbesluit en dus is het gemeentebestuur buiten haar bevoegdheden getreden.