Machinefabriek Frans Smulders

De Machinefabriek Frans Smulders was een machinefabriek aan de Croeselaan te Utrecht. De fabriek werd in 1890 opgericht door Franciscus Hendricus (Frans) Smulders, na het uiteenvallen van de samenwerking met zijn broer in de machinefabriek Louis Smulders & Co, waarbij Co stond voor de bijdrage van Frans.

Familie Smulders

Frans (Tilburg, 1851 - Utrecht, 1915), was met zijn broers Augustinus Franciscus (1838-1908) en Johannes Ludovicus Smulders (1839 - 1908) werkzaam in het vaderlijk bedrijf, de firma W.H. Smulders te Tilburg. De broers werkten verder samen in Utrecht binnen de firma A.F. Smulders, totdat in 1880 Frans en Louis samen apart verder gingen onder de Louis Smulders & Co. Tien jaar later, in 1890, scheidden zich de wegen van beide broers. Louis verhuisde van hun gezamenlijke fabriek op het terrein 'Soerakarata 'aan het Leidseveer naar de voormalige buitenplaats Jaffa. Hier ging hij verder onder de naam Louis Smulders & Co maar dit veranderde al snel in Machinefabriek Jaffa. Frans nam de bestaande fabriek op de Vleutenseweg over. In 1902 moest het bedrijf wijken voor het Buurtspoorwegstation en werd verplaatst naar een nieuwe fabriek op een terrein aan de Croeselaan, op de plek waar nu het bestuurscentrum van de Rabobank staat. De bedrijven van alle drie de broers Smulders droegen lang een sterk familiaal karakter. Ook bij de - in 1907 in NV omgezette - machinefabriek Frans Smulders volgden in 1915 twee zoons, L. en W. Smulders, de overleden grondlegger op.

Producten

De Machinefabriek Frans Smulders richtte zich voornamelijk op de binnenlandse markt en de beschermde markt van Nederlands-Indië, waarvoor ze oliewringers bouwden voor palmolie- en lijnoliewinning. Boven in deze wringers bevinden zich twee meeltroggen, waarvan de onderste met stoom wordt verhit. Het verwarmde meel gaat naar een hogedrukkamer. De persdruk kan via een handel handmatig worden ingesteld. In de hogedrukkamer zitten schraapmessen voor het verwijderen van het uitgeperste meel. Het uitgeperste meel valt aan het eind van de hogedrukkamer in een bak. Er wordt ongeveer 150 kg meel per uur geperst, wat 50 liter olie oplevert. De uitgeperste olie valt door 1 mm brede sleuven in een bak onder de wringer.

Ook leverde de fabriek zoutbriketeermachines voor de zoutwinning op Madoera. Voor de binnenlandse markt werden onder meer pompen, persen, bruggen en boren geleverd. Een voorbeeld hiervan is de hefbrug in de Kruisvaart te Utrecht.

Groei en neergang

De firma ontwikkelde zich begin 20ste eeuw voorspoedig. Zo werd omstreeks 1915 een nieuwe stelplaats, een werkplaats voor wissels tevens constructiewerkplaats en een ketelmakerij opgericht. Begin jaren twintig was er een tijdelijk terugslag. Zo werd in 1923 een deel van het werkvolk op wachtgeld gezet. Een grote brand in 1929 kwam de onderneming snel te boven, waarbij een eigentijdse nieuwbouw kwam. Maar de fabriek had het moeilijk in de crisisjaren en na de Tweede Wereldoorlog was er geen kracht meer voor een nieuw élan. De fabriek maakte verlies en werd in 1961 overgenomen door de Verenigde Machine Fabrieken (VMF) die de firma liquideerde en het terrein verkocht.

Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)