Lorelei

De Loreley of Lorelei is een 132 meter hoge rots langs de rechteroever van de Rijn bij de Duitse stad Sankt Goarshausen (tussen Koblenz en Wiesbaden) in de deelstaat Rijnland-Palts, op Rijnkilometer 555. Op dit punt maakt de rivier een scherpe bocht, waardoor er een stevige stroming ontstaat. De vele schepen die hierdoor zijn vergaan, vormen het voer voor legendes en verhalen. De Loreley wordt jaarlijks door vele toeristen beklommen. Op de rots ligt een uitkijkpunt, vanwaar men kan genieten van een door velen als schitterend ervaren panorama.

Geschiedenis

In de geschiedenis zijn veel schepen bij de Loreley verongelukt. De Rijn is er hier op zijn smalst (slechts 113 meter), maar met 25 meter ook op zijn diepst. Bovendien staat er een gevaarlijke stroming. Hoewel de gevaarlijkste stukken van de Loreley al in de jaren dertig zijn verwijderd, wordt de scheepvaart ook heden ten dage nog voor de passage gewaarschuwd. Nog in januari 2011 zorgde een ongeluk met een schip met 2400 ton zwavelzuur voor grote problemen.

Volksverhaal

Aan de Loreley is ook een bekend volksverhaal verbonden.

Volgens de legende zouden er ooit nimfen rond de Rijn gewoond hebben. Toen de mensen de oevers begonnen te bevolken werden ze echter verjaagd. Slechts één nimf bleef achter. Zij kon geen afscheid nemen van de Rijn en vestigde zich op de hoge rots, vanwaar zij zicht had over de hele rivier. Met haar prachtige, treurige zang, haar schoonheid en haar lange, gouden haren wist zij de schippers te betoveren, die de aandacht voor hun schepen verloren en door de sterke stroom op de rotsen liepen (eenzelfde verhaalmotief vindt men in de legendes van de Sirenen uit de Odyssee). Velen verloren hierbij het leven.

Op zekere dag wilde een jonge ridder, de zoon van graaf Palatinus, het meisje eens van dichtbij bewonderen. Hij besloot met zijn schildknaap een tocht naar de rots te ondernemen, maar net als zovelen voor hem raakte hij betoverd door haar gezang. Hij kwam om toen ook zijn bootje de rotsen raakte.

De schildknaap wist zich echter te redden en bracht het droeve nieuws aan de graaf. Vol van woede en verdriet gaf die zijn mannen de opdracht de nimf van de rots te gooien, zodat zij net als al haar slachtoffers zou verdrinken. Toen de nimf de mannen van de graaf zag naderen, wierp ze haar halsketting in het water en zong nog een laatste lied. Daarop kwamen uit de Rijn grote golven op die haar meevoerden, waarop de nimf eeuwig verdween.

Deze legende vormde ook de basis voor heel wat andere verhalen. Onderaan de Loreley staat een standbeeld van de nimf.

In populaire cultuur

Stripverhalen

• Het Rode Ridder-verhaal De Lorelei is gebaseerd op de sage van de Loreley.
• Het album Het helse orgel uit de stripreeks Yoko Tsuno speelt zich af rond de rots, al heeft het verhaal verder niet veel met de sage te maken.
• Het Suske en Wiske-verhaal De snikkende sirene is gebaseerd op de sage van de Loreley.
• Het verhaal De sirenen uit de stripreeks van Jerom bevat ook elementen uit het verhaal.

Televisie

• In Bassie en Adriaan en de Geheimzinnige Opdracht speelt aflevering 7, Waar zingen gevaarlijk is, zich hier af.
• In de laatste aflevering van 't Schaep Ahoy dreigt het gezelschap af te varen op de Loreley.

Muziek

• De Duitse muziekgroep Dschinghis Khan heeft een nummer genaamd Loreley waarin het verhaal wordt verteld. Datzelfde geldt voor de muziekgroep Blackmore's Night.
• Verschillende componisten, onder wie Alfredo Catalani en Max Bruch, hebben een opera aan het verhaal van de Loreley gewijd.
• De dichter Heinrich Heine heeft aan de hand van dit verhaal het gedicht Die Loreley geschreven, waarbij ook een melodie werd gemaakt: Ich weiß nicht was soll es bedeuten, daß ich so traurig bin. Dit lied behoort nog steeds tot de populairste van alle Duitse liederen. Dit lied zingt Tante Sidonia in De Snikkende Sirene op de Loreley als ze Lorelei vervangt, waardoor net als in de sage alle schepen vergaan die langs haar varen.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties

50°8′22″N, 7°43′44″E