Lizzy van Leeuwen

dr. Lizzy van Leeuwen (Elisabeth Margaretha, geboren omstreeks 1959) is Nederlands bestuurskundige, cultureel antropoloog en publicist. Ze schrijft onder andere voor de Groene Amsterdammer. Van Leeuwen heeft expertise op het gebied van de positie van Indische Nederlanders in het postkoloniale tijdperk.. Zelf is ze half Indisch: Haar moeder kwam in 1946 uit Nederlands-Indië, alwaar ze geïnterneerd heeft gezeten. Van Leeuwen heeft een dochter en woont in Amsterdam.

Tot 2008 was ze werkzaam bij het Meertens Instituut waar ze met Prof.dr. G.J. Oostindie het project "Bringing history Home" als postdoc historisch en etnologisch onderzoeker werkte. Ze deed onderzoek naar de wisselwerking tussen de identiteitspolitiek onder postkoloniale migranten in Nederland, de groeiende ontvankelijkheid van de Nederlandse samenleving hiervoor, en de veranderende doeleinden waar deze identiteitspolitiek voor wordt ingezet. Het onderzoek bestreek de afgelopen zes decennia en kende een sterk comparatief karakter.

Geert Wilders

In 2010 kwam Van Leeuwen in het nieuws met haar artikelen in de Groene Amsterdammer over de Indo-achtergrond van Geert Wilders. In 2008 schreef Van Leeuwen onder meer "Ons Indisch erfgoed: Zestig jaar strijd om cultuur en identiteit" (Uitgeverij Bert Bakker), waarin zij aantoonde dat identiteitsvervreemding en gevoelens van "displacedness" niet ongebruikelijk zijn binnen de Indische gemeenschap. Uitingen van dit soort gevoelens gaan, volgens haar, ook voor Wilders op. Ze constateerde in de Groene Amsterdammer "dat Wilders op veel punten bijval vindt in de eerste generatie Indische Nederlanders - van totok- (blank) maar vooral van Indo- (gemengde) kant."

Geert Wilders is van zijn moeders' kant van Indisch-Nederlandse komaf. Van Leeuwen bracht Wilders' (politieke) standpunten en zijn Indische afkomst in de Groene Amsterdammer in verband met de verborgen geschiedenis van veel Indo's. Volgens haar onderzoek zijn veel Indo's getraumatiseerd omdat ze na 1945 gedwongen uit Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea moesten vertrekken. Een onbekend aantal mensen heeft tegenwoordig nog steeds een tweedegeneratietrauma hiervan. Na de dekolonisatie werd Indonesië een onafhankelijke republiek van islamitische signatuur.

Van Leeuwen stelt dat Indo's zich vaak erg vaderlandslievend en koningsgezind opstelden - ze wees in dit verband op de populariteit van de NSB in Nederlands-Indië. Toen Indo's zich echter in Nederland vestigden werden ze door veel "echte" Nederlanders gezien als buitenlanders, op één lijn met (vaak islamitische) gastarbeiders. De Nederlandse overheid was al niet veel gastvrijer. Na het verlies van de kolonie werd alles wat hieraan herinnerde onder tafel geveegd.

Wilders' moeder heeft als kind, volgens Van Leeuwen, begin jaren '30 enige tijd in bittere armoede doorgebracht in Grubbenvorst. Zijn in Batavia geboren grootmoeder kon na een verlof van haar man, plotseling niet meer terugkeren naar haar geboortestreek omdat zijn grootvader "ongeschikt voor dienst" werd bevonden. Na de Bersiap-periode in 1945 werd het definitief onmogelijk voor de familie Wilders om - nu naar Indonesië - terug te keren.

Eén en ander heeft volgens Van Leeuwen waarschijnlijk grote invloed gehad op het leven van de moeder van Wilders. Van Leeuwen meent daardoor ook Wilders' standpunten inzake grenzen en moslims (Indonesië was namelijk door de moslims overgenomen) te kunnen verklaren. En daarbij stelt ze ook dat het tekenend is voor het Nederlandse taboe op de traumatisch geschiedenis van het afscheid van de Indische kolonie, dat op het moment dat Wilders zijn haar blondeerde, niemand hem meer herkende als een Indo, met voor veel Indo's gangbare (getraumatiseerde) achtergronden en standpunten. "Meer dan wat ook is Wilders te plaatsen als een pur sang postkoloniale revanchist", aldus van Leeuwen.

Bibliografie

• Lost in Mall: An Ethnography of Middle-Class Jakarta (2011)
• Ons Indisch Erfgoed (2008)
• Airconditioned Lifestyles (1997).