Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Limburgs Krijt
Limburgs Krijt oftewel Limburgse mergel oftewel kalkmergel is de naam die in Limburg wordt gegeven aan een bepaald krijtgesteente. Verwarrend genoeg gaat het daarbij meestal niet om mergel volgens de geologische betekenis. De Limburgse mergel is vooral afgezet tijdens het Krijt en komt ondergronds in vrijwel geheel Nederland en grote delen van Vlaanderen voor.
In de Nederlands-Zuid-Limburgse Sint Pietersberg en de Belgisch-Zuid-Limburgse gemeenten Riemst, Kanne en Vroenhoven zijn mijnen in krijtgesteente te vinden, die in de volksmond de "mergelgrotten" worden genoemd. Deze "grotten" zijn thans nog in gebruik als champignonkwekerijen of zijn toegewezen als beschermde habitat voor vleermuizen.
Mergel is in België een van de vele steensoorten die gewonnen wordt voor gebruik in de bouw en monumentaal werk, maar voor Nederland is het de enige voor deze doeleinden gewonnen steensoort. Ondanks dat het zeer zacht gesteente is, is het vrij weervast, mits de vochthuishouding goed geregeld is; natte mergel kan kapotvriezen. Mergel bestaat voor 98% uit koolzure kalk en 2% uit andere bestanddelen, voornamelijk zand.[1]
De Zuid-Limburgse naam "mergel" komt waarschijnlijk van het Romeinse "marga". Hieronder verstonden de Romeinen alle niet verharde kalkhoudende sedimenten.
De winning van mergel
Uit de steentijd zijn ondergrondse groeven bekend voor de winning van vuursteen (nabij Rijckholt). Uit de Romeinse tijd zijn enige winningen m.b.v. schachtbouw aangetoond (bij Herkenberg). In de Middeleeuwen kwam de ondergrondse kalksteenwinning op. Bekende Nederlandse mergelgroeven zijn de "grotten" van Valkenburg en de "grotten" van de Sint Pietersberg. Aan het einde van de 19e eeuw wordt het accent verlegd naar de bovengrondse winning in dagbouwgroeven: de firma's ENCI bij Maastricht en Ankersmit in de groeve 't Rooth nabij Margraten.
De toepassing van mergel
Mergel kent verschillende toepassingen:
- als bouwmateriaal, op dit moment in de Sibberberg (Valkenburg aan de Geul).
- als materiaal voor beeldhouwwerk
- in de productie van cement. De ENCI wint de mergel uit de Sint Pietersberg en verwerkt het tot cement door het in ovens te verhitten;
- als kleurstof in de bouw- en keramische industrie: als toevoeging bij de productie van aardewerk, waardoor faience aardewerk kan worden geproduceerd, bijvoorbeeld Delfts blauw;
- als kalkmeststof om verzuring van de grond tegen te gaan. Daarop zou ook de uitdrukking "uitgemergeld" teruggaan.
- als toevoeging aan veevoer;
- als toevoeging aan een mengsel dat schoorsteengassen ontzwavelt.
De verschillende soorten toegepaste mergel
Daar de kwaliteit en de materiaaleigenschappen per mergelgroeve sterk van elkaar verschillen, wordt de naam van de regio of belendende dorpen en steden gebruikt om de specifieke mergelsteen aan te duiden:
Sibber blok
Deze mergel komt uit de groeves rondom Sibbe en is momenteel de enige mergel die in de bouw voor met name restauratie en renovatie wordt toegepast. De mergelsteen is zeer homogeen en het beste bestand tegen de invloeden van het klimaat.[2]
Zichener blok
Deze mergel komt uit het Belgische Zichen en is vergelijkbaar met Sibber mergel. De groeves zijn echter gesloten en worden niet meer geëxploiteerd.
Maastrichter blok
Deze mergel komt uit Maastricht en is vergelijkbaar met Sibber mergel. De mergel is echter minder homogeen en bestand tegen het weer. Vanwege het kwaliteitsverschil met Sibber mergel wordt deze mergel alleen nog door de ENCI gewonnen als grondstof voor de cementindustrie.
Deze mergel is veel harder dan Sibber blok en wordt niet gezaagd maar gebroken. De groeves zijn echter gesloten en worden niet meer geëxploiteerd.
Gulpener blok
Is vergelijkbaar met Kunrader blok. Deze mergel is echter gevoelig voor vorstschade. De groeves zijn echter gesloten en worden niet meer geëxploiteerd.
Tauw
Deze mergel is erg taai en bevind zich qua hardheid tussen Sibber en Kunrader in.
Zie ook
Bronnen & verwijzingen
Voetnoten
Externe links |