Lijst van gemeentelijke monumenten in Valkenswaard (plaats)

Deze lijst geeft een overzicht van de gemeentelijke monumenten in de plaats Valkenswaard, onderdeel van de gelijknamige gemeente in de Nederlandse provincie Noord-Brabant.

De lijst

• Bakkerstraat 57, in de volksmond 't Fabriekske, sigarenfabriek van de Gebroeders Neijnens, gebouwd in 1904, dit vervallen pand werd in 1998 gerestaureerd, uitgebreid en tot woning bestemd.
• Brakenstraat 10-12, het gaat hier om een dubbelpand, gebouwd in 1899 en verbouwd in 1921. Het is een voormalige linnenfabriek annex woonhuis. De linnenfabriek ‘Gebroeders Boot’ was operationeel tussen 1899 en circa 1921.
• Dommelseweg 141, dit pand uit circa 1900 heeft een wolfsdak met een aanbouw onder zadeldak en mooie metselwerkversieringen.

Bestand:Villa Zonnekant.jpg

ontwerp woonhuis voor Frans van Best door L. en J.A. van der Laan, 1928

• Hofstraat 2 / Bakkerstraat 1, de villa Den Hoek met een typerende hoekoplossing met ronde erker en balkon is gebouwd in 1936. Opdrachtgever was de dorpsarts dr. Van Rooij. Dit pand, dat Amsterdamse-Schoolmotieven en traditionele bouwvormen vermengt, is architectuurhistorisch van belang.
• Hoppenbrouwers 19-21, aan de Hoppenbrouwers 19-21 ligt een boerderij en woonhuis. De boerderij bestond al in 1832. In 1844 wordt het perceel gesplitst in woongedeelten, die ook al op de kaart van 1832 zichtbaar zijn.
• Leenderweg 7, Zonnekant, fabrikantenwoning in Engelse landschapsstijl, deze villa werd gebouwd in 1928-1929 in opdracht van de Valkenswaardse sigarenfabrikant Frans van Best, ontwerp van de Leidse architecten Leo en Jan van der Laan. De tuinmuur werd geplaatst in 1938.
• Leenderweg 36, nadat op 20 juli 1866 de spoorlijn door Valkenswaard was geopend kreeg het deel van de uitvalsweg naar Leende dat de Markt en het nieuwe station verbond, een extra ontwikkelingsimpuls. De straat won aan importantie en aanzien en trok daardoor ook notabelen aan die daar hun woning wilden bouwen. Burgemeester/zakenman Jasper van Best (1879-1903) liet er in 1881 op de splitsing van de Stationsstraat en de Achterstraat (thans Leenderweg resp. Hofstraat) een woonhuis bouwen uitgevoerd in één bouwlaag en vermoedelijk voorzien van een zadeldak. In 1898 kreeg het pand zijn huidige aanzien toen Jasper van Best het met een verdieping liet verhogen en voorzien van een met leien gedekte Franse kap. De aldus ontstane majestueuze villa in de toen gangbare eclectische stijl was een ontwerp van Ant. Van Hinsbergen (Nijmegen 1862-1926). Het pand bleef in de familie tot 1996 toen de laatste ongehuwde dochter er op ruim 100-jarige leeftijd overleed.
• Leenderweg 42, rond 1916 kocht M. Kievits het pand van de toenmalige herbergierster Maria Jaspers. Door architect Ant. Peels uit Valkenswaard is in 1920 een bouwtekening voor een nieuw café vervaardigd. De voorgevel van het pand is in zijn vorm en kleur uniek voor Valkenswaard. Daarnaast bevat de gevel van het pand elementen van de Jugendstil / Art Nouveau.
• Leenderweg 44, in dit pand is bakkerij Hoekx gevestigd. In 1921 is een hinderwetvergunning voor een bakkerij afgegeven en de vergunning voor de bouw van een nieuwe bakkerij is van 1924. Het is een tweelaags winkel-woonhuis met een tentdak.
• Leenderweg 46, dit is een tweelaags alleenstaand woonhuis onder schilddak uit 1927. Het werd gebouwd door Hendricus Moonen, die sinds 1892 een sigarenfabriek aan de Blindesraat had, die feitelijk lag achter het huidige pand aan de Leenderweg 46.
• Leenderweg 75, dit pand is rond 1900 gebouwd in de stijl van de neorenaissance. Het is een pand met een vierkant oppervlak onder gecombineerd mansardedak en platdak. Op oude foto's is te zien dat daar toen de familie Lemmens-van Lieshout een winkel in ijzerwaren en rijwielen exploiteerde en waar ook gedestilleerd werd verkocht (De Roode Valk).
• Maastrichterweg 23, een fraai voorbeeld van een dorpswoonhuis uit het einde van de 19de eeuw. De gestucte raam- en deuromlijstingen, voorzien van een zogenaamde 'kuif', geven het geheel een voornaam uiterlijk. Aan de rechterkant is een bedrijfsgedeelte gebouwd met een traditionele vormgeving.
• Markt 3, predikantenwoning gebouwd in 1907, deels in chaletstijl.
• Markt 5, villa, gebouwd in 1917 in opdracht van Jacobus Heesterbeek, die de Hofnar sigarenfabriek heeft opgericht.
• Markt 9, fabrikantenwoning, gebouwd in 1905 in opdracht van sigarenfabrikant Moonen. De schuur ernaast deed dienst als tabakspakhuis.
• Markt 13, dit woonhuis uit 1892 heeft een mansardedak en stucversiering rond ramen en deuren.
• Markt 20, In de Sleutel, oorspronkelijk uit de 17e en 18e eeuw en herhaaldelijk verbouwd. In deze herberg was een Waag en vergaderden de regenten.
• Markt 31, het voormalige HOTEL de Valk dateert uit 1902 en werd ontworpen door architect Grambeek. In februari 1948 werd het pand betrokken door F. Bedaux die er een apotheek met woning in vestigde. De bescherming geldt vooral de voorgevel met neogotische en neorenaissance elementen, die het oorspronkelijke aanzien grotendeels behouden heeft.
• Markt 33, dit pand uit 1913 is nu in gebruik als kantoorgebouw. Opvallend is de asymmetrische gevelopbouw.
• Markt 45, dit winkelpand, tevens woonhuis met zadeldak, dateert uit circa 1890 en ligt op de hoek van de Peperstraat en Markt en is in Valkenswaard beter bekend als de voormalige winkel van de gezusters Van Zon.
• Molenstraat 210, theehuisje en tuin, het huisje is tussen 1880 en 1900 gebouwd. De toen in zwang zijnde neo-renaissancestijl, gekenmerkt door de lichtkleurige horizontale 'speklagen', overheerst het beeld. Het tuin- of theehuisje aan de Molenstraat is wat betreft vormgeving uniek in Valkenswaard en staat op het historische grondgebied van de oude Postelse Hoeve. Het huisje geeft op sociaal en cultuurhistorisch gebied een mooi beeld van de vrijetijdsbesteding van de vermogende Valkenswaardse industriëlen van de 19e eeuw. Daarbij is ook de natuurlijke omgeving beeldbepalend, met de parkaanleg en boerderijen in de directe nabijheid.
• Oranje Nassaustraat 8, Carolus is een congregatieklooster met ziekenhuis en bejaardentehuis, gebouwd in 1927, ontwerp van architect Alphons Boosten in stijlen verwant aan de Nieuwe Zakelijkheid en de Amsterdamse School. Tegenwoordig zijn er de VVV en twee musea gehuisvest.
• Oude Begraafplaats, Kerkhofstraat, hoe oud de begraafplaats is, is niet met zekerheid bekend. Wel zeker is dat hier kort voor 1500 de middeleeuwse kerk van Valkenswaard werd gebouwd. Deze kerk is in gebruik gebleven tot 1860 toen er een nieuwe kerk op de Markt in gebruik werd genomen. De contouren van de kerk zijn in de vorm van bestrating herkenbaar gemaakt. Diverse keren werd de begraafplaats uitgebreid. Sinds 1900 is er een afzonderlijke protestantse begraafplaats. In die tijd werd de begraafplaats voor de eerste keer grootschalig uitgebreid door de aanleg van een afzonderlijke katholieke begraafplaats. Veel prominente Valkenswaardenaars vonden hier ook hun laatste rustplaats waaronder Karel Mollen, de laatste valkenier en hele families uit de sigarenindustrie. Het oudste nog aanwezige grafmonument is er een uit 1847. Het betreft het graf van de Engelsman Richard Hammond die hier in 1845 overleed. Bijzonder is ook de Calvarieberg uit 1932 naar ontwerp van architect Antoon Bogers. Ook een bekende Nederlander vond hier zijn laatste rustplaats: de voetbalcoach Rinus Michels. Bijzonder zijn ook een aantal monumentale bomen die hun eigen bijdrage leveren aan de beleving van deze gedenkwaardige plek.
• Peperstraat 58, kleine Leijenhuijsinge, een oorspronkelijk 17e of 18e eeuws huis, in 1988 in zijn oorspronkelijke vorm herbouwd en in gebruik als kantoor.

Zie ook

• Lijst van rijksmonumenten in Valkenswaard