Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Lijst van Engelse leenwoorden in het Nederlands met Nederlandse alternatieven
Hieronder staan voorbeelden van Engelse leenwoorden in het Nederlands waar alternatieven voor zijn die niet aan het Engels zijn ontleend. Zelden is de betekenis exact hetzelfde. Dit is een verschijnsel dat veel voorkomt bij leenwoorden: ze worden vaak in een iets andere context of register gebruikt of leggen een iets andere nadruk dan het Nederlandse alternatief, maar ze voorzien daarmee kennelijk in een bestaande behoefte.
Leenwoorden in de woordenschat
Zowel het gebruik van leenwoorden als het gebruik van Nederlandse alternatieven ter vervanging van deze leenwoorden is omstreden. Met name het gebruik van leenwoorden voor zaken waar Nederlandse alternatieven voor bestaan, wordt door vele sprekers afgekeurd. Minder gangbare alternatieven zoals botsballon en webstek kunnen daarentegen een geforceerde indruk maken en worden daarom door veel taalgebruikers onbenut gelaten. Ook als 'Nederlands' beschouwde alternatieven zijn soms zelf weer leenwoorden uit een andere taal, zoals imago (Latijn), post en reclame (Frans).
De Nederlandse woordenschat taal bestaat voor een belangrijk deel uit leenwoorden.[1] Woorden als sorry, baby en e-mail zijn in het Nederlands (en in andere talen) ingeburgerd.
Een deel van de leenwoorden verdwijnt spontaan, doordat er bij grootschalig gebruik Nederlandse benamingen voor ontstaan waardoor het oorspronkelijke leenwoord minder gangbaar wordt. Enkele voorbeelden: wat eerst een calculator genoemd werd, heet nu een rekenmachine, en in plaats van het initieel gebruikte word processor wordt nu tekstverwerker gebruikt.
Lenende talen
In het Nederlandse taalgebied is het Frans eeuwenlang de dominante leentaal geweest. In de negentiende eeuw kwam het Duits op in die rol, om vooral na de Tweede Wereldoorlog plaats in te ruimen voor het Engels.
Ontlening beperkt zich niet tot de woordenschat, maar valt ook op andere taalniveaus waar te nemen, en komt in vrijwel alle bekende talen voor. De motieven voor ontlening kunnen divers zijn, en behoren tot het studiegebied van de sociolinguïstiek. Taalkundigen[2] wijzen erop dat verzet tegen ontlening regelmatig eerder politiek dan taalkundig gemotiveerd is, en dat leenwoorden vaak even makkelijk weer in onbruik raken. Dit neemt niet weg dat in het Nederlands taalgebied - in Nederland sterker dan in België - eind 20e, begin 21e eeuw een zekere neiging bestaat Nederlandse woorden te vervangen door Engelse.
De naamgeving voor kinderen is aan een vergelijkbare ontwikkeling onderhevig. Er is een verschuiving weg van wat als een conventionele Nederlandse naam kan worden beschouwd.[3] Namen als Jan, Jaap of Kees worden doorgaans gezien als 'echt' Nederlandse of "oer-Hollandse" namen. Tegenwoordig komen deze namen steeds minder voor. Toch valt dit niet alleen aan vreemde taalinvloeden te "wijten": voornamen zijn altijd aan mode onderhevig (zo is een veel gekozen naam in het begin van de 21e eeuw Lars; geen ontlening uit het Engels, maar uit het Scandinavisch), en ten tweede waren ook Jan, Jaap en Kees zelf ooit leenwoorden.[4]
Voorbeelden
Engelse leenwoorden met een gangbaar alternatief
| Leenwoord | Nederlands |
|---|---|
| bullshit (pejoratief) | onzin |
| image | imago |
| commercial | reclameboodschap |
| break | pauze, onderbreking |
| multiplechoicevraag | meerkeuzevraag |
| babysit(ter) | oppas |
| magazine | tijdschrift, blad |
| design | ontwerp, vormgeving |
| password of paswoord | wachtwoord |
| reporter | verslaggever |
| eyecatcher | blikvanger |
| celebrity | beroemdheid |
| meeting | vergadering |
| feedback | terugkoppeling |
| sale | verkoop, uitverkoop |
| royalty | lid van koninklijk huis |
| matchmaker | koppelaar (relatie) |
| match / matchen(d) | overeenkomst / overeenkomen(d) |
| match | wedstrijd |
| bodyguard | lijfwacht |
| talkshow | praatprogramma |
| deal | (zakelijke) overeenkomst |
| date | afspraakje |
| single | alleenstaand |
| gadget | hebbeding, snufje (nieuwigheid) |
| outsourcen / outsourcing | uitbesteden / uitbesteding |
| mediation | conflictbemiddeling |
| kids | kinderen |
| commitment | verplichting, betrokkenheid |
| sabbatical | sabbatsjaar |
| intensive care | intensieve zorg |
Engelse leenwoorden voor functieaanduidingen
| Leenwoord | Functieaanduiding(en) |
|---|---|
| human resource manager | personeelschef, personeelsdirecteur |
| payroll assistant | medewerker loonadministratie |
| chief executive officer | algemeen directeur, bestuursvoorzitter |
| chief financial officer | financieel directeur, financieel bestuurder |
Engelse leenwoorden met een minder gangbaar alternatief
| Leenwoord | Minder gangbaar |
|---|---|
| airconditioning | klimaatregeling |
| airbag | luchtkussen, botsballon |
| computer | rekenaar, rekenkast |
| link | koppeling (internet) |
| database | databank |
| drag-and-drop | slepen (en neerzetten) |
| statement | verklaring (uitspraak) |
| manager | (bedrijfs)leider, chef, verantwoordelijke |
Engelse leenwoorden met een in Van Dale vermeld alternatief
| Nederengels | Vermeld in Van Dale |
|---|---|
| at (@) | apenstaartje, slinger-a |
| website | webstek |
| e-post | |
| hovercraft | luchtkussenvaartuig |
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Een steekproef (Nicoline van der Sijs, Groot leenwoordenboek, Utrecht/Antwerpen 2005) kwam tot 30% van de woordenschat, maar de schattingen lopen zeer uiteen en zijn onder meer afhankelijk van de definitie van het begrip "woord" en van het bestudeerde taalmateriaal.
- º Van der Sijs, a.w.
- º Populaire voornamen in het recente verleden, KNAW/Meertens instituut
- º Aan de niet-verkorte vormen is dit gemakkelijker te zien: Johannes, Jacobus, Cornelius.
