Levenskracht (antroposofie)

Het begrip levenskracht speelt in de antroposofische zienswijze een belangrijke rol, en neemt in de wereld van de biologisch-dynamische landbouw (bd-landbouw) een bijzondere plaats in. De hele methode is er namelijk op gericht om de vermeende levenskrachten ter beschikking van de planten te krijgen. Daar zouden de planten van groeien en deze 'levenskrachten' zouden weer vrijkomen wanneer mens en dier de planten als voedingsmiddel verteren. Langs deze weg zouden 'levenskrachten' mens en dier het leven kunnen schenken.

Tegenhanger van zwaartekracht

Om het begrip meer inhoud te geven, wordt door antroposofen een vergelijking gemaakt met zwaartekracht of aantrekkingskracht. Deze kracht kennen we goed, doordat deze ook in onszelf aangrijpt. We worden erdoor naar de aarde getrokken, en het komt daardoor dat we onze zwaarte voelen.

Levenskrachten zijn volgens antroposofen een tegenhanger van de zwaartekracht: we worden er volgens hen juist licht van. Volgens antroposofen maakt deze kracht dat we onze eigen zwaarte eigenlijk helemaal niet voelen. Wanneer je je arm optilt, voelt deze eigenlijk niet zwaar, terwijl hij wel gewicht heeft. Dit voel je wel wanneer je de arm van iemand anders optilt. Ook het feit dat bepaalde sapstromen in een plant omhoog gaan, wordt aldus antroposofen door levenskrachten gerealiseerd. Daardoor kunnen aldus antroposofen bomen hoger worden dan 10 meter, hetgeen natuurkundig volgens hen eigenlijk niet te verklaren is.

Kosmische kracht

De antroposofie (waar de bd-landbouwmethode uit voortkomt) stelt dat 'levenskrachten' kosmische krachten zijn, het tegenovergestelde van de zwaartekracht die door de aarde wordt uitgeoefend. Levenskrachten stromen in deze theorie juist uit de kosmos naar de aarde, worden hier opgevangen in mineralen of gesteenten en worden doorgegeven aan de planten met tussenkomst van klei. Daarom moeten volgens antroposofen planten in de aarde wortelen, om een goed contact met deze krachten te kunnen maken. Zwaartekrachten stromen vanuit de aarde de ruimte in en trekken andere hemellichamen aan. Levenskrachten zouden in die visie naar de aarde toe stromen en de zwaarte opheffen.

Licht

Volgens antroposoof Jan Saal is ook de betekenis van het woord 'licht' van belang: hij stelt dat "wanneer iets niet zwaar is, het licht is". In de Nederlandse taal wordt dit bijvoeglijke naamwoord "licht", als tegengestelde van "zwaar", hetzelfde geschreven als het zelfstandige naamwoord "licht", zoals in zonlicht. Saal vindt dan ook dat "De 'levenskrachten' in een plant zouden ook door het zonlicht worden gewekt". Het ziet er, aldus Saal, dan ook naar uit dat levenskrachten niet alleen beschreven kunnen worden als de tegenhanger van zwaartekracht, maar ook als 'licht-kracht'. Dan is het, volgens Saal, ook niet meer zo vreemd dat deze kracht beïnvloed wordt door het licht van sterren en planeten. Levenskrachten bestaan dan volgens Saal uit: “door planten omgevormde lichtkrachten”.

Vanuit taalkundig oogpunt bestaat geen verwantschap tussen beide woorden. "Licht" (= schijnsel) is, historisch gezien, een ander woord dan "licht" (= niet zwaar). De taalkunde komt dan ook tot een andere conclusie dan Saal.

Compost

Verlevendigde mineralen

Om dat proces van doorgeven en omvormen van levenskrachten goed te laten verlopen, is het volgens antroposofen belangrijk dat in de bouwvoor een klein beetje kalk, kiezel en klei aanwezig is, dat méér met de levenskrachten verwant is gemaakt dan de rest. Dit kleine beetje “verlevendigde minerale aarde” zou als het ware een soort schakel vormen tussen de plant en de overige minerale aarde.

Bijmenging

Bij het composteringsproces gaat het er volgens antroposofen dan ook in belangrijke mate om dat een hoeveelheid (liefst 30%) kalk, kiezel en klei wordt meegecomposteerd. In het composteringsproces zou deze minerale fractie die levendigheid krijgen die precies nodig is. Daardoor zou compost waarin het minerale bestanddeel is meegenomen, veel effectiever zijn dan compost waarbij dat niet het geval is. Bovendien zou het composteringsproces beter verlopen en zou de compost ook nog een betere geur en een betere structuur krijgen. De beste compost zou ontstaan wanneer ongeveer 1/3 deel plantaardig materiaal wordt gebruikt, 1/3 deel dierlijk materiaal (mest) en 1/3 deel mineraaal materiaal (kalk, zand en klei).

Resultaat vanuit antroposofische optiek

Iedereen die met compost werkt, kan dit - aldus Saal - zelf uitproberen in het klein of in het groot. Het resultaat zou dan -aldus Saal - voor zichzelf kunnen spreken. Bd-boeren kunnen ook nog compostpreparaten toevoegen, waardoor het composteringsproces nog verder geoptimaliseerd kan worden volgens Saal. De levenskrachten die in het composteringsproces vrij komen, zouden worden doorgegeven aan de mineralen. Deze verlevendigde mineralen zouden de planten die op de grond groeien die met deze compost is bemest, een soort aanvangsstoot meegeven, waardoor ze zich beter en gezonder zouden kunnen ontwikkelen, ten gunste van de opbrengst en van de voedingskwaliteit voor mens en dier.

Zie ook

• Vitalisme

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: