Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Kwadrant van Ofman
Het Kernkwadrant of het Kwadrant van Ofman is een model om de eigenschappen te beschrijven die bij een persoon horen. Het model is opgesteld door de bedrijfskundige Daniel Ofman. Het wordt gebruikt in organisatie-ontwikkelingstrajecten, in coaching, bij conflictbemiddeling, voor persoonlijke ontwikkeling, in teambuildingssessies, door onderwijsinstellingen van lagere scholen tot en met universiteiten in het kader van zelfkennis, bij werving en selectie en door sollicitanten die een beeld van zichzelf willen hebben.
Het model
Het kernkwadrant draait om vier termen: kernkwaliteit, valkuil, allergie en uitdaging. Dit zijn alle vier karaktereigenschappen en het model beschrijft hun onderlinge samenhang.
Kernkwaliteit
Volgens Ofman zijn kernkwaliteiten eigenschappen die tot het wezen oftewel de kern van een persoon behoren. Kernkwaliteiten 'kleuren' een mens; het is de specifieke sterkte waar we bij iemand direct aan denken. Voorbeelden van kernkwaliteiten zijn daadkracht, zorgzaamheid, zorgvuldigheid, ordelijkheid, ontvankelijkheid, invoelingsvermogen, enzovoorts. Het onderscheid tussen kwaliteiten en vaardigheden zit vooral in het feit dat kwaliteiten van binnenuit komen en vaardigheden van buitenaf aangeleerd zijn. In het Engels gezegd, gaat het om het verschil tussen ‘nature’ en ‘nurture’. Vaardigheden zijn ‘nurture’, gevoed en aangeleerd, kernkwaliteiten zijn ‘nature’, aangeboren en te ontwikkelen.
Valkuil / Vervorming
Zoals er geen licht kan zijn zonder donker, zo ook heeft iedere kernkwaliteit een zon- en een schaduwkant. De schaduwkant wordt ook wel de vervorming genoemd. De vervorming is wat een kernkwaliteit wordt als die te ver doorschiet. Zo kan een kernkwaliteit 'behulpzaamheid' doorschieten in 'bemoeizucht'. Dan wordt de kracht van iemand zijn zwakte. In de volksmond heet dat dan 'te veel van het goede' en dat drukt het precies uit. Iemand die te zorgvuldig is, loopt het risico pietluttig te worden. Zo kan flexibiliteit doorschieten en ervaren worden als wispelturigheid.
In stresssituaties, wanneer iemand onder druk wordt gezet, is de natuurlijke reactie van een mens door te schieten in de valkuil. Iemand met daadkracht als kernkwaliteit zal bijvoorbeeld onder druk drammerig worden. Wordt er nog meer druk op deze persoon gezet dan kan hij of zij zelfs doorschieten naar zijn eigen allergie. De daadkrachtig persoon geeft het op en wordt volledig passief; de allergie die past bij daadkracht.
Uitdaging
Met de bijbehorende valkuil krijgt de persoon bij zijn kernkwaliteit ook zijn 'uitdaging'. De uitdaging is de positief tegenovergestelde kwaliteit van de valkuil. De positief tegenovergestelde kwaliteit van drammerigheid is bijvoorbeeld zoiets als geduld of terughoudendheid. Met andere woorden, bij de valkuil 'drammerigheid' hoort de uitdaging 'geduld'. De kernkwaliteit en de uitdaging zijn dus aanvullende kwaliteiten. Waar het om gaat, is de balans te vinden tussen daadkracht en geduld. Wanneer deze balans te ver overhelt naar daadkracht, dan is de kans aanwezig dat deze daadkracht doorschiet in drammerigheid. Met andere woorden: om te voorkomen dat men in zijn valkuil terecht komt, is het raadzaam de uitdaging te ontwikkelen.
Balans vinden betekent denken in termen van 'en-en', niet 'of-of'. De kunst voor deze persoon is zowel daadkrachtig als geduldig te zijn, tegelijk. Dus het gaat er niet om minder daadkrachtig te worden, omdat je anders het risico loopt te gaan drammen, het gaat om geduldige daadkracht.
Allergie
Veelal zijn valkuil en uitdaging de bron van conflicten, irritaties en spanningen die de persoon met zijn omgeving heeft. Die hebben vaak te maken met zijn uitdaging. Het probleem is namelijk dat de doorsneemens allergisch blijkt te zijn voor te veel van zijn uitdaging. Zo zal de daadkrachtige persoon de neiging hebben om over de rooie te gaan wanneer hij in een ander geconfronteerd wordt met passiviteit. Hij is allergisch voor passiviteit omdat passiviteit te veel van zijn uitdaging (=geduld) is. Hij weet zich daar vaak geen raad mee.
Volgens Ofman kun je daarom veel leren over jezelf wanneer je je aan bepaalde mensen ergert.
Kritiek
Inhoudelijk
Ieder model is uiteraard een versimpelde weergave van de werkelijkheid. Ook bij het model van Ofman is dit het geval.
Invulling van het model vereist creativiteit om het juiste begrip te vinden en een ruime woordenschat om het goed te benoemen. Daarmee kunnen uit dezelfde kernkwaliteit door verschillende mensen verschillende kwadranten gemaakt worden. De kracht van het model is dat het leeg is en de gebruiker in staat stelt zijn eigen passende woorden te vinden die aansluiten bij de belevingswereld van de gebruiker. Er bestaat dus geen woordenboek van kwadranten.
Op meer fundamenteel niveau is de aanname achter het model dat ieder mens goede kanten heeft (kernkwaliteiten) en vervormingen daarvan (te veel van het goede, de vervorming). Het is de opgave om de uitdaging (het positief tegenovergestelde van de kernkwaliteit) te vinden, en die in balans te brengen met de kernkwaliteit. Daarmee is volgens Ofman het kwadrant een polariteitenmodel en in feite een moderne westerse variant van het Yin-Yang principe.
Gevolgen in de praktijk
Het kernkwadrant wordt soms plat gemaakt en mechanistisch toegepast. Dan wordt het een woordenspelletje waarbij de vier woorden moeten kloppen zonder de achterliggende boodschap te doorgronden, laat staan te beleven. Ofman waarschuwt met name om een kwadrant niet te gebruiken om mensen te wijzen op hun zwakte en daarmee aan te moedigen om vooral aan zichzelf te gaan werken, maar vooral om zelfkennis te ontwikkelen. Volgens Ofman is het doel niet om jezelf te veranderen, maar jezelf te leren kennen, leren waarderen en jezelf te leren accepteren. Verandering zal dan een gevolg zijn.
| Bronnen, noten en/of referenties
Literatuur
|