Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Krankzinnigheid
Krankzinnigheid is een oude geneeskundige term. Men gebruikte deze term voor vrijwel alle mensen met een verstandelijke handicap en/of een psychiatrisch ziektebeeld die zich sterk afwijkend gedroegen. De letterlijke betekenis van het woord is iemand waarvan de zinnen (de geest, het verstand) krank (ziek) zijn. Naarmate men met de opkomst van de moderne psychiatrie (begin 20e eeuw) onderscheid ging maken tussen de verschillende ziektebeelden, raakte de term in onbruik. Zoals met zoveel aanvankelijk technische termen uit de psychiatrie veranderde de aanduiding 'krankzinnige' mettertijd in een scheldwoord, een synoniem voor gek. Voor krankzinnigheid ziet men in de middeleeuwen drie oorzaken:
- Men kon bezeten zijn door de duivel of een boze geest. Gangbare remedie was het exorcisme
- Een lichamelijke oorzaak, bijvoorbeeld door een verkeerde balans van de lichaamssappen.
- Een geestelijke oorzaak, zoals angst, verdriet of te hard werken.
De middeleeuwse artsen onderscheidden ook een aantal soorten van krankzinnigheid, zoals frenesis (met als kenmerken wartaal en hoge koorts), insania (met als kenmerken manie of melancholie), epilepsie (ook aangeduid als maanziekte) en hysterie. Een aantal behandelmethoden stond dan ter beschikking: De arts kon aderlaten of de patiënt laten purgeren (de darm leeg maken) of laten zweten. Hij kon ook onderdompeling, drankjes of zalfjes voorschrijven. Een heel bijzondere behandeling was schedeltrepanatie of het keisnijden. Een kwakzalver maakte dan een snee in het hoofd en haalde daar een kei uit (die hij in zijn hand verborgen hield). Hiervan zijn vele schilderijen overgeleverd, meestal getiteld 'het snijden van de kei'[1]. Verder kon de arts rust, muziek of lichamelijke arbeid voorschrijven.
Krankzinnigen werden soms opgenomen in een sociale gemeenschap. Zij werden dan vaak gezien als een soort dorpsgek. Was een krankzinnige ongewenst of qua gedrag niet te hanteren, dan kon hij of zij worden opgenomen in een krankzinnigengesticht. Daarnaast werden krankzinnigen ook wel door familie verborgen voor de samenleving, soms zelfs vermoord.
Lijst van historische personen met krankzinnigheid of een ernstige geestesstoornis
In dit lijstje worden enkel namen van personen opgenomen wiens krankzinnigheid, geestesstoornis of mentale ziekte historisch of wetenschappelijk gesuggereerd of bewezen is. In de meeste gevallen manifisteerde deze "krankzinnigheid" zich pas op latere leeftijd. Mensen die louter vanwege hun excentriciteit "gek" worden genoemd, zoals Salvador Dali, Lee "Scratch" Perry of Michael Jackson, worden hier niet opgenomen. (Zie daarvoor: excentriciteit (gedrag)) En alhoewel gekken regelmatig als Napoleon verkleed rondlopen was de echte Napoleon Bonaparte niet gek.
- Gerrit Achterberg
- Syd Barrett
- Casparus Barlaeus
- Caligula
- George III
- Hendrik III Julius van Bourbon-Condé
- Hendrik VI van Engeland
- Howard Hughes
- Johanna de Waanzinnige
- Johanna van Bourbon
- Daniel Johnston
- Karel VI van Frankrijk
- Lodewijk II van Beieren
- Charles Manson
- Mustafa I
- Nero
- Friedrich Nietzsche
- Peter I van Bourbon
- Vincent Van Gogh
- Willem V van Holland
Lijst van fictieve personen met krankzinnigheid of een ernstige geestesstoornis
- Animal
- Norman Bates in Psycho
- De Cheshire Cat in Alice's Adventures in Wonderland
- Crazy Harry, een Muppet die graag met een manische lach dingen laat exploderen
- Cowboy Henk
- Daffy Duck (in de tekenfilms van Tex Avery en Bob Clampett)
- Don Quichot
- De gek in "De Gek" , een bekend nummer van Ramses Shaffy
- De gekken in de film One Flew Over the Cuckoo's Nest
- De gekken uit het "huis waar je gek wordt" in de animatiefilm Asterix verovert Rome (Deze film staat ook bekend als: "Asterix en de helden" of "De 12 taken van Asterix")
- Gonzo the Great
- De koningin van Onderland
- Doctor Clayton Forrester en Doctor Laurence Erhardt in Mystery Science Theater 3000
- Dr. Octopus
- Dokter Ratsjenko in Het Rattenkasteel
- Igor, de knecht van Dr. Frankenstein, in Frankenstein
- Colonel Kurtz in Apocalypse Now
- Leatherface in The Texas Chainsaw Massacre
- Hannibal Lecter
- The Mad Hatter en The March Hare (De Hoedenmaker en de Maartse Haas) in Alice's Adventures in Wonderland
- Alfred E. Neuman, de mascotte van het blad Mad Magazine
- The Nutty Professor
- Philippus de Profeet in De geheimzinnige ster
- Professor Siclone in De sigaren van de farao
- Renfield, de knecht van Dracula
- Soetkin, de moeder van Tijl Uilenspiegel, wordt waanzinnig nadat haar man, Claes, op de brandstapel sterft
- Screwy Squirrel, een tekenfilmpersonage van Tex Avery
- Jack Torrance wordt krankzinnig door het spookhuis in The Shining
- Oscar Abraham Tuizentfloot
- Van Zwollem
- Woody Woodpecker in zijn vroege tekenfilms
Trivia
Naast het ziek van zinnen oftewel geestesziek zijn, heeft "krankzinnig" ook de betekenis van dwaas(heid), en ook is het een benaming voor : heel erg.
- º Afbeelding en bespreking van het schilderij van Jan Steen 'Het snijden van de Kei'
|
Zoek krankzinnig op in het WikiWoordenboek. |