Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Waterstofcarbonaat
| Waterstofcarbonaat | ||
| Algemeen | ||
| Molecuulformule (uitleg) |
H2CO3 | |
| Andere namen | Koolzuur | |
| Molmassa | 62,03 g/mol | |
| SMILES | C(=O)(O)O | |
| CAS-nummer | 463-79-6 | |
| Fysische eigenschappen | ||
| Aggregatietoestand | bestaat alleen in oplossing | |
| Waar mogelijk zijn SI-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar) | ||
(Di)waterstofcarbonaat oftewel koolzuur oftewel H2CO3 (molecuulformule) ontstaat door oplossen van koolstofdioxide in water.
In water splitst het zwakke zuur zich gedeeltelijk in twee stappen.
- H2CO3 → H+ + HCO3- → 2 H+ + CO32-
HCO3- wordt het bicarbonaat-ion genoemd en CO32- is het carbonaat-ion en tevens de zogenaamde zuurrest van het koolzuur.
Koolzuur zelf (H2CO3) is niet erg stabiel en valt gemakkelijk weer uit elkaar in kooldioxide en water, zodat bij het aanzuren van carbonaat- of bicarbonaatoplossingen kooldioxide ontstaat. Dit effect wordt wel gebruikt in zogenaamde bruistabletten. Deze worden gemaakt door een vast bicarbonaat en een vast zuur (citroenzuur bijvoorbeeld) samen te persen. In water gebracht lossen beide op en ontstaat door de aanzuring kooldioxide. Koolzuur kan nog op een andere manier koolstofdioxide vormen: als opgelost koolzuur wordt verwarmd of de druk wordt verlaagd, ontstaat direct CO2-gas doordat het koolzuur dan minder goed oplost. Dit ziet er als volgt uit:
- CO32- + 2 H+ → CO2 + H2O
Ook bij verhitting van een bicarbonaat valt de stof uiteen en ontstaat kooldioxide. Dit effect wordt gebruikt in bakpoeder of cakemeel. Door het kooldioxide dat ontstaat in het deeg gaat het gebak in de oven rijzen.
Ook in de geochemie en de geologie speelt koolzuurchemie een belangrijke rol. Veel zeedieren gebruiken calciet als bouwmateriaal voor hun behuizing of versteviging van hun lichaamsbouw. Door de bezinking van kalkhoudend materiaal, (bijvoorbeeld in schelpen), ontstaan kalkhoudende gesteenten. Deze komen op sommige plaatsen in dikke lagen voor; een goed voorbeeld zijn de witte krijtrotsen van Dover. Het mineraal in deze rotsen is voornamelijk calciumcarbonaat CaCO3. Calciumbicarbonaat Ca(HCO3)2 kan daaruit door de invloed van het kooldioxide in de lucht gevormd worden en deze stof heeft een grotere oplosbaarheid in water dan het carbonaat. Onder invloed van de zelfs van nature al enigszins zure regen lost daardoor kalk langzaam op. Er kunnen dan karstverschijnselen ontstaan, zoals ondergrondse rivieren en holtes (grotten) met druipsteen.
Druipsteen op zijn beurt is ook een gevolg van de koolzuurchemie. Wanneer met calciumbicarbonaat verzadigd water uit het bovenliggende gesteenten in een grot doordringt kan er door verdamping weer kalk afgezet worden en ontstaan er stalactieten en stalagmieten.
Zie ook
Vrije mediabestanden over Carbonates op Wikimedia Commons