Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Klaas Jans de Waard
Klaas Jans de Waard, (16 November 1756 - 11 Maart 1819) was een Nederlands burgemeester (Maire/schout) te Grijpskerk. De Waard was de eerste doopsgezinde bestuurder ooit in het gebied. Hij was lid van Gedeputeerde Staten en voorzitter-kerkvoogd der doopsgezinde gemeente Pieterzijl.
Klaas Jans de Waard woonde als boer op de Aeyckemaheerd tegenover het Piepke. Hij was grondbezitter en verreweg de rijkste man van de gemeente. Hij speelde een rol bij de indijking van de Noordpolder en was actief voor de doopsgezinde kerk van Pieterzijl.
De Waard is omgekomen nabij het huidige transformatorhuisje (Bosscherweg), toen de plaats van de 'Drievonder'.
In 1920 schreef L.J. Zuideveld het boekje "In memoriam Klaas Jans de Waard".[1] Hieronder een impressie.
In memoriam Klaas Jans de Waard
"Het was in den avond van den 11 Maart 1819, dat Klaas Jans de Waard van een dienstreis van Zuidhorn naar zijne boerderij op de Waarden terug keerde; als Schout der gemeente moest hij dikwijls deze tocht ondernemen, een reis, vooral in den winter met vele moeilijkheden gepaard gaande. De kleiwegen waren bijna onbegaanbaar, waarom hij dan ook veelal te paard ging. Na te Grijpskerk nog even stil te zijn geweest, werd hij onderweg zeer waarschijnlijk door een beroerte getroffen; ook werd wel beweerd dat hij een gewelddadigen door zou zijn gestorven, men fluisterde later dat het op den bewusten weg spookte! Hoe het ook zij - het paard kwam alleen thuis - men werd ongerust - ging zoeken en vond al heel spoedig het lijk van den waardigen man in een sloot aan den Bosscherweg, nabij den zoogenaamden "Drievonder". Groote indruk maakte zijn dood en algemeen was de deelneming. Geen wonder - Klaas Jans de Waard was een algemeen bekende en geachte persoonlijkheid in de ommelanden. Naast het ambt van Schout der gemeente Grijpskerk, was hij lid van Gedeputeerde Staten en voorzitter-kerkvoogd der doopsgezinde gemeente Pieterzijl. Was zijn vader Jan Jacobs de Waard als liefde prediker bij de Doopsgezinden alhier bekend en geëerd, de zoon drukte de voetstappen van zijn vader, immers door zijn toedoen werd de doopsgezinde kerk aldaar gesticht, waarvoor hij het vierenaandeel in de kosten bijdroeg; tevens zij nog vermeld hoe hij in samenwerking met wijlen den Heer Sijbrand B.... het initiatief nam tot de binnendijking van den Noordpolder - men zie de gedenksteen in de muur te Noordpolderzijl -, want, behalve de boerderijen op de Waarden en die te Wirdum (Fr.) (deze waren van zijne vrouw Eke Klasens afkomstig), bezat hij ook te Usquert eene boerderij. Klaas Jans de Waard liet bij zijn overlijden zes kinderen na, zijne vrouw was hem reeds 18 Aug. 1814 komen te ontvallen; de drie oudste zoons werden landbouwer op de Waarden en wel Klaas, de latere burgemeester van Grijpskerk en lid van Ged. Staten, op de boerderij, thans behoorende aan zijn kleinzoon den Heer Js de Waard ... Jan, op de boerderij thans in eigendom aan zijn kleinzoon den Heer Js de Waard, terwijl Dirk, eerst landbouwer op de boerderij te Usquert, zich bij den dood van zijn vader vestigde op die tot voorkort behoorende aan zijn kleinkinderen den Heer J.L.Zuideveld en Echtg. De jongste zoon Sijtze werd Doopsgezind leeraar en stond als zoodanig te Mensingeweer, Akkrum en Haarlem; de oudste dochter Sjoukje huwde met den Heer R.T.Heemstra en vestigden zich op de boerderij te Pieterzijl, thans eigenaar de Heer J.D.Wiersma, terwijl de jongste dochter Fokeltje, eerst huwde met den Heer E.H. Teenstra, een van de Gebr. Teenstra, die in 1795 den Ruigezandsterpolder binnendijkten; later huwde zij met den doopsgezinden predikant te Pieterzijl: Jan Frederik Boersma. Naar men zei stond Klaas Jans op het punt een tweede huwelijk aan te gaan met zijne huishoudster Aagje Tammes Huizinga, eene dochter van den doopsgezinden landbouwer Tamme Huizinga van Uithuizermeeden. Voor haar was dit overlijden dus ook een gevoelige slag en de tweede zoon, Jan, met haar lot begaan, stelde zijne broers en zusters voor, dat ieder hunner haar f.1000 zou geven, het geen ook geschiedde, het volgende jaar trad Jan met Aagje in het huwelijk. Klaas Jans de Waard werd begraven op het oude kerkhof te Grijpskerk. Volgens het boekje van wijlen Dr. S.K. de Waard. Aantekeningen uit de geschiedenis van doopsgezinden in het Westerkwartier maakte Ds. J.E. Winter, pred. bij de Ned. Herv. gem. te Zuidhorn, een groot vriend van den overledene, zijn grafschrift; het is van volgenden inhoud:
Bijna verlopen was mijn levensschreed,
Als'k uit dit dorp naar huis toe reed.
'k Had mijnen weg ruim half verkort,
"Doen" ik van 't paard ter neder stort.
Van hulp en bijstand gansch ontbloot,
Kwam 'k schielijk onverwacht ten dood.
Daar God mijn ziel heel spoedig nam,
Zelfs eer ik in mijn woning kwam.
Nu leid alhier mijn vleesch en been,
Begraven onder dezen steen.
Tot mijn spijt heb ik dit nergens weer kunnen vinden en staat het ook niet op één van de drie oude steenen die ik bij de restauratie onder den grond vond, wel stond op één hiervan het volgende vers, dat ook op de tegenwoordige tombe geschreven staat:
Noodlottig moest aldus de beste burger sneven,
Te midden zijns bedrijfs en van zijn werkzaam leven.
Hij leefde voor den Staat tot nut der maatschappij.
Wie is het, die geen traan op dees grafzerk wij.
Verder stond nog op deze zelfde steen:
Klaas Jans de Waard, Lid der vergadering
van hunne Edele Groot Achtbare Staten
der Provincie Groningen en Schout der
gemeente Grijpskerk. Door een val van
zijn paard in den dood gestort den 11 Maart 1819
De tweede steen was die van zijne echtgenoote en had tot opschrift:
Deze steen dekt het graf van Eke Klasens,
geb. 16 Sept. 1755,
overleden 18 Aug. 1814,
in leven echtgenoote van Klaas Jans de Waard.
Wie wel doet in het leven,
is gelukkig zelfs in den dood.
De derde steen bleek die te zijn van de moeder van Klaas Jans, hierop leest men:
Den 18. Febr. 1788,
is in den ouderdom van bijna 56 jaren
in den Heere gerust de E. Sjoukjen Klaassens,
in leven huisvrouw van Jan Jacobs de Waard
en ligt alhier begraven.
Ook de zoon Dirk alsmede diens echtgenoote Lucina Thema vonden hier hun rustplaats, wat blijkt uit de inscriptie op den tombe, deze laatste naar ik meen geplaatst door de zorgen van wijlen den Heer Dr. S.K. de Waard. Thans naar honderd jaren, door de milde giften van zijne nakomelingen hier toe in staat gesteld, hebben wij nogmaals den eens zoo geëerden man kunnen gedenken door zijn graf te herstellen. De tombe is thans opnieuw opgemaakt en geverfd en staat nu op een driedelig voetstuk van gewapend beton en kan zeer zeker den stand destijds trotseeren. De giften waren ruim, zoo ruim zelfs, dat, zooals u hier naast ziet, alles bij lang niet nodig was. De rest wordt geplaatst in de Nutsspaarbank te Grijpskerk, onder den naam: "Familie wijlen Klaas Jans de Waard" 1756-1819 en zal dienen om bij mogelijke onderhoudskosten, deze hieruit te bestrijden. Ontvang hierbij hartelijken dank voor uwen steun." Grijpskerk Mei 1920.
Bronnen
- De Waarden en het geslacht de Waard, E. de Waard. E. J. van Overklift-Kloppenburg, S. K. de Waard Rzn. en L. J. Zuideveld. Groningen, 1937
- Het geslacht De Waard op de Waarden (J.Dekker)
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º In memoriam Klaas Jans de Waard door L.J. Zuideveld, Mei 1920, 10 pagina's.
| Burgemeester van Grijpskerk 1811 - 1819 |
Opvolger: Klass Hellinga |