John Tattersall

John Tattersall (Burnley, Lancashire, 21 april 1850 – Enschede, 18 april 1937) was een Engelse agent (vertegenwoordiger) en machinefabrikant die in 1876 Tattersall & Holdsworth oprichtte.

Levensloop

Tattersall werd middenin de “Industrial & Victorian age” geboren in dit Engelse Graafschap. Toen der tijd was Burnley de katoen metropool van de wereld. Dit was tevens tijd dat de stoommachine in opkomst was en de textielindustrie in Lancashire met de dag groeide. Het waren harde en zware tijden waarbij kinderarbeid aan de orde van de dag was. Tussen de jaren 1870 en 1874 reisde John Tattersall met regelmaat vanuit Lancashire naar het Oosten van Nederland om hier als agent van enkele Britse machine fabrikanten, zoals Butterworth & Dickinson, de Twentse textielfirma’s te bezoeken. In die tijd waren het de Britse textielmachines die het wereldtoneel domineerden, gewoonweg omdat er geen andere productielanden waren. Pas later kwamen onder andere de Zwitsers met hoogkwalitatieve machines. John Tattersall was naast economisch, ook technisch zeer goed onderlegd hetgeen al snel werd opgemerkt door de Twentse textielheren Blijdenstein, Scholten en ten Cate. In die tijd kwamen productielijnen veelvuldig stil te liggen door allerhande technische problemen. John Tattersall wist deze vaak ter plaatste te verhelpen of kwam met rigoureuze aanpassingen waardoor er een nieuwe kijk ontstond op de ontwerpen van de bestaande machines. Zijn ingenieuze kijk op de toenmalig voorhanden zijnde machines en techniek resulteerde in het besluit om zelf machines te gaan produceren. Rond 1874 besloot John Tattersall zich in Nederland te vestigen en kocht een woonhuis in Enschede aan de Hengelosestraat. Kort daarop, in 1876 stichtte John Tattersall samen met zijn halfbroer Richard Holdsworth (wethouder van Burnley), die in Engeland bleef werken en wonen, de firma Tattersall & Holdsworth NV, afgekort THE. Ook de namen Globe Works en Globe Works Magazijnen waren aan deze firma verbonden.

Huwelijk

John Tattersall trouwde voor de eerste keer met Emma Parker en het paar kreeg twee kinderen: Stephen en Thomas. John Tattersall had een broer, Stephen (1855), en een zus Alice (1860). Alice is ongetrouwd gebleven en is later met haar broer John Tattersall naar Enschede gegaan om de opvoeding van zijn twee kinderen op zich te nemen. Het huwelijk werd door echtscheiding ontbonden in 1881 toen John al enige jaren woonde en werkte in Enschede. Zijn twee tienerzoons waren inmiddels naar Enschede afgereisd om met hun vader samen te wonen. In 1881 trouwde John Tattersall met Julie Ludin en het paar kreeg drie kinderen, John Jr., Marie en Richard. Richard Tattersall ging uiteindelijk in het bedrijf van zijn vader John werken.

Thomas en Stephen

In 1887 overleed John’s oudste zoon Thomas (uit zijn eerste huwelijk) op 17 jarige leeftijd ten gevolge van een trap in zijn buik opgelopen tijdens een voetbalwedstrijd van PW . Om, tot vandaag de dag onbekende redenen, ging zoon Stephen Tattersall (ook uit het eerste huwelijk) uit de firma van zijn vader John en begon in 1908 een eigen bedrijf als katoenagent, de Fa. S. Tattersall.

Kunst

John Tattersall was naast econoom, fabrikant en fervent jager ook antiquair. In zijn leven heeft hij een bijzondere collectie kunst en antiek weten te verzamelen. Na zijn dood heeft er een veiling plaatsgevonden waar zo’n 200 grote meesters waaronder van Ruisdael, Israëls en van Bredael zijn geveild. In het gemeentehuis van Enschede zijn nog enkele grote ming-vazen te zien die John schonk bij de opening. In het Rijksmuseum staan nog enkele grote horloges die afkomstig waren uit het kantoor van John Tattersall. Vele kunstwerken zijn de afgelopen decennia wereldwijd te bezichtigen geweest in diverse musea.

Landgoederen

Het was voor de fabrikanten in die tijd erg gewoon om gronden te ‘verzamelen’. Het liefst aaneengesloten landerijen die konden dienen voor de jacht. John Tattersall had diverse landerijen rond Enschede, Lonneker, Weerselo, Oldenzaal en Hengelo. Het bekendste gebied is wel ‘luchthaven Twenthe’. Tussen 1880 en 1897 kocht John Tattersall heidegronden in de driehoek Enschede-Weerselo-Lonneker, ook wel bekend als ‘de Greftenberghoek’. Dit werd vervolgend in enkele jaren ‘omgetoverd’ tot een Engels landschapspark met oprijlanen, een jachthuis en diverse tuinen met vijverpartijen. De naam van dit landgoed werd ’t Slöttelmös. In de jaren 20 werd John Tattersall benaderd door toenmalig KLM directeur en oprichter Albert Plesman met de vraag of hij een stuk land wilde verkopen voor het aanleggen van een start en landingsbaan. Na een akkoord tussen John Tattersall en Albert Plesman werd de eerste aanleg van de luchthaven een feit. De gronden rondom de luchthaven bleven in eigendom van John Tattersall tot 1940. Na de oorlog werd slechts een klein deel van het landgoed aan de familie teruggegeven door de Nederlandse staat. Landgoed ’t Slöttelmös is nog steeds in familiebezit bij John's achterkleinzoon Frederik Richard Tattersall.

Functies

• Directeur Tattersall & Holdsworth NV
• Directeur Société Cotonnière Belge-Brésilienne

Onderscheidingen

Voor zijn jarenlange inzet ‘many improvements and inventions’ in ‘the textile industry’ alsmede zijn inzet als directeur van de Société Cotonnière Belge-Brésilienne is John Tattersall op tachtig jarige leeftijd onderscheiden,

• Officier in de orde van Oranje Nassau.
• Officier in de orde van Leopold II

Overlijden van John Tattersall

Op 18 april 1937 overleed John Tattersall op 87-jarige leeftijd in Enschede. Zijn begrafenis trok enkele duizenden bezoekers van over de gehele wereld. Foto’s hiervan zijn nog bewaard gebleven. John Tattersall is bijgezet in het familiegraf aan de Oosterbegraafplaats te Enschede. Zijn vrouw Julie overleed een jaar later.

De fabriek

De machinefabriek Tattersall & Holdsworth NV was gevestigd aan de Oldenzaalsestraat te Enschede. In Gronau Westfalen (Duitsland) en Rotterdam stonden de magazijnen. Naast de fabricage van textielmachines werden hier ook diverse machines gefabriceerd voor onder andere de scheepvaart en olie-industrie. Ook was er een instrumentenmakerij in de fabriek gevestigd. Toen de fabriek haar deuren sloot in 1972 ging de instrumentenmakerij zelfstandig verder. Na de sloop van de fabriek eind zeventiger jaren is er een woonwijk gebouwd, deze is vernoemd naar de fabriek “Tattersall”.

Tattersall & Holdsworth na de dood van John Tattersall

Na de dood van John Tattersall in 1937 kwam zijn zoon Richard Tattersall (Sr.) aan het roer, hij was toen al enige jaren directeur van de fabriek. De oudste zoon van Richard Tattersall, Ir. Frits Andre Tattersall, kwam na zijn studie in Delft in de fabriek van zijn vader werken als ingenieur. Eind jaren 40 nam hij de directiezetel van zijn vader over, tot het sluiten van de fabriek in 1972. Vele machines die vandaag de dag nog worden gebruikt in de textielindustrie zijn ontworpen door Ir. Frits Andre Tattersall.

Linken

• http://hart.amsterdammuseum.nl/nl/page/45755/mis-het-niet-2-stoommachine-en-weefgetouw
• http://newsarch.rootsweb.com/th/read/TATTERSALL/2000-02/0951567453