Johan Cosaert

Johan Alfred Cosaert (Roeselare, 19 oktober 1937 - Brussel, 9 maart 1990) was een Belgisch muziekpedagoog, muziekrecensent en organisator van muziekevenementen.

Levensloop

Johan Cosaert was de oudste zoon in het gezin van Wilfried Cosaert en Virginie Pelssers, bestuurders van de drukkerij Huize Breughel in Roeselare. Hij volgde Latijns-Griekse humaniora aan het Don Boscocollege in Kortrijk. Ondanks zijn problemen als hartpatiënt, kon hij midden de jaren vijftig aan de KU Leuven de kandidaturen musicologie voltooien.

Van 1963 tot 1971 werkte hij bij de Nationale Discotheek van België. Eerst werkte hij mee aan de uitgave van de tweetalige catalogus, daarna werd hij achtereenvolgens directeur van de afdeling Gent, secretaris van de Brusselse agglomeratie, directieattaché bij de regionale directies van Wallonië en Vlaanderen evenals bij het secretariaat-generaal en de directeur-generaal. Hij maakte ook deel uit van de comités van Jeugd en Muziek Brussel, was redactiesecretaris van de krant Jeugd en Muziek en mee betrokken bij de radio-uitzendingen van de vereniging.

In januari 1971 onderging hij een hartoperatie, waarna hij de dienst bij de Discotheek niet hernam. Hij ondernam toen de licentiaatsopleiding musicologie aan de ULB. Zijn licentiaatsverhandeling had als onderwerp L’avènement du Wagnérisme en Belgique (ULB, academiejaar 1973-1974) met professor Robert Wangermée als promotor.

Van 1963 tot 1965 had hij les gegeven aan het Hoger Instituut Sint-Lucas in Schaarbeek en hij hernam deze activiteit van 1978 tot 1983 als leraar muziekgeschiedenis in de gemeentelijke Muziek & Dansacademie van Meise. Zijn journalistieke loopbaan spreidde zich uit over alle mediaorganen waar een recensent en musicoloog welkom was. Als muziekcriticus was hij sinds januari 1968 verbonden aan de krant De Standaard, waar hij als opvolger van Hendrik Diels tussen 1971 en 1979 vast rubriekleider werd. Verder schreef hij muziekwetenschappelijke bijdragen in Literair-Historische Studies (Leuven), Vlaamse Elsevier, de muziektijdschriften Gamma en Muziek en Woord, Twintig eeuwen Vlaanderen en Tijdschrift Vlaanderen. Daarnaast schreef hij tal van programmacommentaren voor de edities van het Festival van Vlaanderen, afdelingen Kortrijk, Tongeren, Brussel-Leuven, Gent en Mechelen.

Als BRT-medewerker leverde Johan Cosaert teksten voor het opera- en belcantoprogramma van BRT 1, verzorgde het Festival van Vlaanderen-programma van BRT 3 en tekende radioportretten van personaliteiten uit de muziekwereld (o.m. Flor Alpaerts en Willem Pelemans). Hij realiseerde heel wat uitzendingen en reeksen, alsook discografische vergelijkingen voor het programma Discofielen) op BRT 3. Voor de Vlaamse media nam hij tal van interviews af van muzikale personaliteiten en presenteerde en becommentarieerde hij voor BRT-televisie de Internationale Muziekwedstrijd Koningin Elisabeth.

In Tongeren bouwde hij in 1975 een gedocumenteerde tentoonstelling op rond Maurice Ravel. In 1976 maakte hij, in het kader van de Basilica Concerten in Limburg, een Richard Wagner-tentoonstelling onder het motto Bayreuth 1876 en Richard Wagner: 100 jaar Ring des Nibelungen. In 1979 organiseerde hij een hommagetentoonstelling over de Vlaamse tenor Ernest Van Dyck (1861-1923).

Opgemerkt vanwege zijn journalistieke kwaliteiten en zijn uitgebreide kennis van het muziekleven, werd Cosaert in 1979 door Jan Briers sr. uitgenodigd voor een carrière binnen het Festival van Vlaanderen. Deze loopbaan liep over de functies van productieattaché (1979), programma-attaché (1980), programmateur (vanaf 1981) en hoofd Departement Klassieke Muziek (1983-1987) voor de afdelingen van het festival in Gent, Mechelen-Antwerpen, Brussel en Leuven. Het lijkt niet overdreven te verklaren dat de meest prestigieuze momenten uit de geschiedenis van deze afdelingen van het Festival van Vlaanderen aan hem te danken waren.

In juli 1986 werd Johan Cosaert als hoofd Departement Klassieke Muziek van het Festival van Vlaanderen extra in de kijker gesteld door de cultuurredactie van de krant De Standaard, in een bijdrage over het Festival van Vlaanderen. Het jaar daarop brachten artistieke meningsverschillen met het bestuur hem ertoe van het Festival afscheid te nemen.

Tijdens zijn laatste levensjaren legde hij zich toe op vertalingen naar het Frans. Samen met journaliste Lucienne Plisnier vormde hij hierbij een duo, op wie culturele organisaties - waaronder het Ballet van Vlaanderen en het Festival van Vlaanderen - een beroep deden.

Literatuur

In Muziek en Woord

• Zingen... een aloude passie van Vic Nees, in: Muziek en Woord, 1976.
• Dualiteit en compromis in het werk van Sjostakovitsj, in: Gamma, 1976.
• De opkomst van het Wagnerisme in België, in: Gamma, 1976.
• Marcel Poot 75 jaar, in: Muziek en Woord, 1977.
• De Manfred-symfonie van Tsjaikovsky, in: Muziek en Woord, 1977.
• Een welgevuld pianorecital: Bach , Prokofief en Moessorgsky, in: Muziek en Woord, 1977.
• "Der Rose Pilgerfahrt” van Robert Schumann, in: Muziek en Woord, 1977.
• Anton Webern, in: Vlaanderen, 1978.
• Apocalyptishe visioenen in Berlioz’ Requiem, in: Muziek en Woord, 1978.
• Cantate de Noël van Honegger, in: Muziek en Woord, 1978.
• Een Italiaanse dichter, een Franse componist en Sint-Sebastiaan. Le Martyre de Saint-Sébastien van Claude Debussy, in: Muziek en Woord, 1979.
• Peter Maxwell Davies, bard en ziener, in: Muziek en Woord, 1979.
• Franse symfonische muziek met een Germaans kleurtje, in: Muziek en Woord, 1979.
• De Franse symfonie in vorige eeuw, in: Muziek en Woord, 1980.
• Panorama van de muziek in België, in: Muziek en Woord, 1980.

Voor het Festival van Vlaanderen

• Mahler: muziek geworden paradox?, in: Algemeen Programmaboek Festival van Vlaanderen, 1982.
• Karol Szymanowski: nationaal Pools componist tevens exponent van deze eeuw, in: Algemeen Programmaboek Festival van Vlaanderen, 1982.
• Anton Webern: Blijvend onbegrip?, in: Algemeen Programmaboek Festival van Vlaanderen, 1983.
• Prinsen van de muziek: ten geleide, in: Algemeen Programmaboek Festival van Vlaanderen, 1984.
• Naar aanleiding van De Prinsen van de muziek, in: Algemeen Programmaboek Basilicaconcerten, 1985.
• De Prinsen van de muziek: ten geleide, in: Algemeen Programmaboek Festival van Vlaanderen, 1985.
• De Prinsen van de muziek. Zonen van Bach, Vaders van Beethoven, in: Algemeen Programmaboek Festival van Vlaanderen, 1986.
• Patrick Peire ‘Festival-Ster’, in: Algemeen Programmaboek Festival van Vlaanderen, 1987.

Teksten voor radio-uitzendingen BRT

• De Synthetisten, vijfdelige reeks voor BRT 3, 1975.
• Het kind in de Muziek, dertiendelige reeks voor BRT 3, 1976.
• Het Wagnerisme in de Koninklijke Muntschouwburg, BRT 3 reeks: Perspectieven van het Muziektheater, 1976.
• Flor Alpaerts, Vier uitzendingen naar aanleiding van de 100ste verjaardag van zijn geboorte, BRT 3, 1976.
• 1876-1976: 100 jaar Ring des Nibelungen, BRT 3, 1976.
• Willem Pelemans 75 jaar. Portret van een componist-journalist, BRT [1], 1976.

Muziekkritische bijdragen in De Standaard

• München juicht voor nieuwe ‘Ring’: Rennert geeft Wagner menselijke dimensie, 18 februari 1975
• Elisabethwedstrijd: Rivera en Tanyel geen favorieten, 28 mei 1975
• Elisabethwedstrijd: Egorov zorgde voor eerste grote moment, 29 mei 1975
• Elisabethwedstrijd: Hanafusa hoopvol, Brancart flets, 30 mei 1975
• Elisabethwedstrijd: Mevrouw Ford de eregaste, Joesjkevitsj en Graham voldoen geest en hart, 31 mei-1 juni 1975
• Elisabethwedstrijd wordt wijzer: Louter virtuositeit onvoldoende, 2 juni 1975
• Twintigjarige wint klavierwedstrijd, 2 augustus 1975
• Muziek van Sjostakovitsj: persoonlijk en tonengeweld, 11 augustus 1975
• BRT huldigt promotor Vlaamse muziekcultuur: Pelemans, componist vol levensoptimisme, 1 december 1976
• Eeuwfeest ook buiten Bayreuth gevierd: Ring der Nibelungen op Europese toernee, 3 januari 1977
• “Ring”-eeuwfeest in Parijs, Londen en Keulen: regie leidt aandacht af van Wagners muziek, 4 januari 1977
• Aïda naar Sanjust: discretie en sfeer, 1 februari 1977
• “Ring des Nibelungen” tot de laatste lettergreep. Boe en bravo voor Chéreau, 9 augustus 1977
• “Ring des Nibelungen” bijgewerkt sinds vorig jaar: vondsten en duisterheden in de regie van Chéreau, 10 augustus 1977
• Chérau, Boulez en controverse maken het boeiend: Bayreuth muzikaal niet op vroeger peil, 11 augustus 1977
• Amerikaanse “Ring” in dubbele versie: vertaling haalt het niet in de opera, 11 augustus 1977
• Festival van Vlaanderen: Vlamingen dagen niet op voor Jessye Norman, 7 september 1977
• Festival geeft inzicht in Brahms, barok en rococo, 10-11 september 1977
• Geen gekostumeerde zangeres maar een vrouw: waarom Maria Callas een legende werd, 19 september 1977
• Amateurorkest beter dan Münchener Philharmoniker: Gary Bertini en Eda Moser sieren visitekaartje niet, 6 oktober 1977
• Berliner Philharmoniker en Karajan 21 jaar samen, 27 oktober 1977
• Fischer-Dieskaus stem heeft nog niets verloren, 31 oktober 1977
• Muziekwedstrijd kan ook zonder punten, 17 november 1977
• Brugs koor redt Verdi’s Requiem, 23 november 1977
• Componist van “Gaîté Parisienne” in de Munt: Manuel Rosenthal blikt terug, 6 februari 1978
• Koningin Elisabethwedstrijd: uitstap naar muziekwoestijn, 13-14-15 mei 1978
• Koningin Elisabethwedstrijd: Traey en Groslot geslaagd: eerste uitslag is bevredigend, 16 mei 1978
• Koningin Elisabethwedstrijd: tweede ronde: Allen en Tadson weer briljant, 19 mei 1978
• Koningin Elisabethwedstrijd: moeilijk en virtuoos: twee Vlamingen in finale, 22 mei 1978
• Koningin Elisabethwedstrijd: spontane Hongaar, cerebrale Germaan, 31 mei 1978
• Koningin Elisabethwedstrijd: meesterlijke Allen, voortvarende Engerer. - 1 juni 1978
• Koningin Elisabethwedstrijd: Tadson niet op haar best, El-Bacha komt naar voren, 2 juni 1978
• Koningin Elisabethwedstrijd: Groslot houdt hoofd koel, Weiss komt uit zijn schelp, 3-4 juni 1978
• Koningin Elisabethwedstrijd: bevredigend palmares in een lauw concours, 5 juni 1978
• Componisten voelen zich tekort gedaan: witboek Sabam vaag en vol dissonanten, 12 juli 1978
• Festival van Vlaanderen: in vijftienjarig bestaan deed Brugs festival oude muziek herleven, 25 juli 1978
• Festival van Vlaanderen: muziekdagen met dubbele opmaat, 31 juli 1978
• Festival van Vlaanderen: ensembles-wedstrijd niet overweldigend, 7 augustus 1978
• Tentoonstelling Koninklijke Bibliotheek: Belgische vioolschool verspreidt retroparfum, 12 september 1978
• Festival van Vlaanderen: Chicago Symphony Orchestra onder Georg Solti geniaal, 21 september 1978
• Festival van Vlaanderen: Purcell: kwaliteit of nep?, 2 oktober 1978
• Smetana’s Vaderland, feeststuk voor Meise, 6 december 1978
• Keulen overvleugelt Bayreuth: Wieland Wagners “Ring” opera-hoogtepunt 1978, 24 januari 1979
• Derde bedrijf vult verhaal aan, brengt muzikaal niets nieuws: Alban Bergs “Lulu” compleet, 22 maart 1979
• Een soort van intellectuele hasj: bloemen in het Kaaiteater, 30 april-1 mei 1979
• Wagners opera in tweede Covent Garden-productie: Terry Hands regisseert “Parsifal”, 3 mei 1979
• Dossier: Valse noten in oude muziek?, 23 juli 1979
• Nederlandse Polyfonisten voor eeuwfeest, 25 juli 1984.

Literatuur

• Musicoloog Johan Cosaert overleden, in: De Standaard, 12 maart 1990.
• Paul C. DE BAERE & Marc PEIRE, Met sierlijke pen: Johan Cosaert en de muziekkritiek, Roeselare, Breughel, 1990.
• Marc PEIRE, Johan Cosaert, VWS-cahiers nr. 280, 2014