Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Jbala
| Jbala | ||
| Bestand:Jbalas w. Légende.PNG | ||
| Totale bevolking | ca. 1 miljoen | |
| Taal | Arabisch en Tarifit | |
| Geloof | Islam | |
De Jbala (Arabisch: جبالة) is een bevolkingsgroep in voornamelijk het Rifgebergte, in het noordwesten van Marokko wonen. De Jbala bewonen de vlaktes vanaf de stad Targuist naar het westen, in tegenstelling tot de Riffijnen die de vlaktes ten oosten van Targuist bewonen. Het noordwesten van Marokko omvat steden als Tanger, Tetouan, Chefchaouen en Asilah.
Etymologie
Het woord Jbala komt uit het Arabisch (جبالة, 'Jbel') wat 'berg' betekent. Een man of een jongen wordt een Jebli genoemd, terwijl een vrouw of een meisje een Jebliya wordt genoemd.
Oorsprong
De Jbala spraken oorspronkelijk zenati-berbers, een van de Amazigh volken. Hierbij waren er weer verschillende varianten van het Zenati. De Ghomara (ook wel Ghmara) is een variant van het Zenati, waarbij de Ghomara voornamelijk ten oosten van Chefchaouen leefden. Hedendaags zijn er nog zeer weinig Ghomara die het Ghomara spreken. Hedendaags spreken de meeste Jbala alleen nog Arabisch door het verarabiseren van de bevolking in Marokko na de koloniale tijd. Het Arabisch dat wel eerder door een deel van de Jbala werd gesproken, is een dialect dat tot de Jbala-dialecten behoort, een rurale pre-Hilalische variant. De meeste Jbala-mensen zijn gecentreerd in Noordwest-Marokko en het Zuidelijke Rifgebergte ten noorden van Meknes en Fes. Naast de oude Zenati volken zijn er in de afgelopen 9 eeuwen ook veel andere volken naar het noorden van Marokko getrokken waar de Jbala wonen. Het gebied wordt ook bewoond door Sefardische joden en inheemse joden. Omdat ze niet werden geaccepteerd in de andere regio's in de bergen, werden deze klassen alleen gevonden op de vlaktes ten Noord-Westen van de Bergen. Sommige joodse mensen leven nog steeds in steden zoals Tanger en Chefchaouen.
Geschiedenis
Er is heel weinig bekend over de prehistorie van de regio, maar de geschiedenis van de Jbala lijkt goed gedocumenteerd te zijn sinds de vroege islamitische tijden. De vroege islamitische geschiedenis van de Jbala, waaronder Salihid-dynastie van de Nakur, waarvan de leden afkomstig waren van de Jemenitische stam Himyar en Banu Hilal en die duurde van pre-Idrisid tot de tijd van Almoraviden met de val van de Madinat Al-Nakur (710-1108 CE).
Cultuur
Taal
Hedendaags spreken de meeste Jbala spreken een niet-hilaliaans Arabisch dialect, dat wordt beïnvloed door de Spaanse taal vanwege de nabijheid van Spanje, die ook gebieden van de regio controleerde tijdens het protectoraattijdperk (1912-1921 en 1927-1956) en een Berbersubstraat heeft.
Kleding
De traditionele kleding voor vrouwen omvat sjaals die "mendils" worden genoemd en zijn gemaakt van katoen of wol. Deze rechthoekige shawls zijn vaak geweven in strepen van wit en rood in de regio. Ze zijn rond de taille gewikkeld om rokken te vormen. Zij worden ook gebruikt als sjaals en beveiligen het houden van baby's of goederen op de rug of de voorzijde van het lichaam.
Het bovenkledingstuk van de traditionele man is de djellaba, een katoenen of wollen mantel uit één stuk met een puntige capuchon. In de regio Jebela is de wol meestal niet geverfd, dus donkerbruine en gebroken witte kleuren komen vaak voor. Witte djellaba's worden gedragen voor religieuze festivals.
De Jelaba gunst punts lederen pantoffels. Natuurlijk licht bruin, geel en wit zijn de meest voorkomende kleuren. Rietmutsen zijn een ander traditioneel kenmerk van Jbala-kleding voor zowel mannen als vrouwen. Dameshoeden zijn vaak versierd met geweven wollen kwasten en roping van zwart, wit en rood in variaties.
Economische en culturele verschillen
Alhoewel ze beiden tot het geografische Rifgebergte behoren, hebben de Jbala een andere cultuur dan de Riffijnen. De Jbala gebruikten ossen die door hun hoorns worden ingespannen om te ploegen (dit wordt tegenwoordig in bepaalde gebieden in de bergen nog gebruikt), in tegenstelling tot de Riffijnen die hier vroeger paarden voor gebruikten. Voor de dakbedekking van hun huizen gebruikten de Jbala stro, terwijl de Riffijnen gedroogde klei gebruikten. De door de Jbala bewoonde gebieden tussen de Atlantische kust, Tanger en het westelijke Rifgebergte hebben meer regenval, waardoor er torendaken worden gebruikt in vergelijking met de platte daken die in de Rif worden gebruikt met minder regenval.
Qua uiterlijk merk je dat vooral de oorspronkelijke Jbala net als de Riffijnen licht van huidskleur zijn en niet in weinig gevallen ook lichte ogen hebben, dit in tegenstelling tot de meer westelijk gelegen gebieden waar er door inmeningen ook iets donkerder getinte Jbala zijn.
Jbala-stammen in Noordwest-Marokko
- Beni Anjera
- Beni Arros
- Beni Hassan
- Sless Sless is een Arabische stam die is ontstaan in Andalusië in Spanje. Ze vluchtten naar Marokko tijdens de reconquista of Spaanse inquisitie. Ze installeerden zich voor het eerst in de Sale-regio in West-Marokko, vandaar de naam Sless. Toen koos hun leider om naar de Taounate-regio te verhuizen
- Beni Sahel
- Beni Musaur
- Beni Khlout
- Beni Hauz
- Beni Was Ras
